Val Rutte sleept veel politici mee en dat biedt enorme kansen

Er lijkt geen einde te komen aan de rij politici die Den Haag voor gezien houdt na de Tweede Kamerverkiezingen, of in ieder geval geen zitting meer wil nemen in het parlement. Vrijdag maakte vicepremier, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen en CU-kopstuk Carola Schouten bekend dat ze niet meer verder wil. Ook staatssecretaris van Financiën en CDA-prominent Marnix van Rij (62) stopt er mee. Minister Hanke Bruins Slot (CDA) van Binnenlandse Zaken wil niet op de kandidatenlijst, maakte ze vrijdag bekend. De uittocht is groot bij het CDA waar ook partijleider Wopke Hoekstra afscheid neemt van de politiek.

Eerder deze week maakte D66-leider Sigrid Kaag bekend de politiek te verlaten. En ook de Kamerleden Liane den Haan (ex-50Plus) van de gelijknamige eenpersoonsfractie en Nicki Pouw van JA21 vertrekken. En dat allemaal binnen nog geen week na de val van Rutte.

De uittocht wordt ook opgemerkt in België waar een soortgelijk probleem speelt. De publieke omroep VRT benaderde politiek filosofe Tinneke Beeckman voor een verklaring. Natuurlijk is er het probleem van polarisatie, mysoginie en de haatmachine van Twitter. Maar er is meer aan de hand. Volgens Beeckman is het massale vertrek mede een gevolg van de enorme problemen die spelen waar de oude generatie politici, die de afgelopen jaren vooral uitstelgedrag hebben vertoond, geen antwoord op (durven) hebben. Dat komt voort uit de Catch-22 situatie die door al dat getreuzel is ontstaan: als de politici geen maatregelen nemen dan worden ze verguisd, maar als ze problemen wel werkelijk willen aanpakken dan moeten er drastische veranderingen komen en ook die leiden tot woede en verzet:

"Politici staan enorm onder druk. Neem nu migratie, klimaat of energie. Welk beleid je ook kiest, het leidt tot polarisering en het gevoel dat er grote winnaars zijn en daarnaast alleen maar verliezers. Het gevolg is er dat er te weinig gebeurt om het op te lossen, maar blijkbaar wel genoeg om heel veel vijandigheid op te wekken. Het debat gaat ook vaak over de poppetjes. Een aantal politieke boegbeelden staat voortdurend in de aandacht en wordt daarmee het mikpunt van het al sluimerende ongenoegen. Mensen voelen dat de toekomst niet meer business as usual wordt, dat die impact van die veranderingen op hun gezin, inkomen en toekomst heel groot kan zijn."

Het wordt ook veroorzaakt door het leiderschap van de afgelopen jaren dat in handen kwam van politici die vooral uitblinken in sussen. "Je voelt dat het pragmatisme van iemand als Mark Rutte die zich bezighoudt met het blussen van brandjes, niet meer pakt. Mensen hebben een enorme verwachting dat de politiek alles zal oplossen. Maar wat politici ook doen, het is altijd te weinig. Het is nooit genoeg, maar wel voldoende om heel boos over te worden."

Ze signaleert dat er nu een nieuw probleem ontstaat. Politici als Rutte die heel lang aan de macht zijn, hebben van de politiek een soort verschroeide aarde gemaakt. 

"Politici die zelf al heel lang aan de macht zijn, zijn daar vaak geraakt door een soort van vadermoord. Ze hebben het zo lang kunnen uithouden omdat ze niet al te veel concurrentie onder zich gedoogden. Op die manier krijg je natuurlijk een gebrek aan opvolgers. Het blijft een uitdaging om de volgende generatie jongeren voldoende kansen te geven zodat ze kan worden klaargestoomd voor die verantwoordelijkheid."

Ze is overigens niet somber. Nu de oude kliek vertrekt, schept dat niet alleen ruimte voor nieuwe 'poppetjes' maar ook voor de noodzakelijke nieuwe ideeën.