Joop

Uniper moet megaclaim wegens sluiten kolencentrale laten vallen

  •  
23-04-2020
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
275 keer bekeken
  •  
centrale

© cc-foto: Zandcee

Hoog tijd dat Uniper haar mooie klimaatbeleid op papier ook in de praktijk uitoefent.
Door: Sara Murawski en Martine Doppen
Vandaag vond de aandeelhoudersvergadering van Fortum plaats, het Finse moederbedrijf van Uniper. Uniper startte in 2008 met de bouw van een kolencentrale aan de Tweede Maasvlakte, die sinds 2016 operationeel is. Onder druk van het Urgenda-vonnis en het Parijsakkoord neemt Nederland nu maatregelen om versneld de kolencentrales te sluiten. Uniper heeft daarop een claim jegens de staat aangekondigd van bijna 900 miljoen euro. Hoog tijd dat Uniper haar mooie klimaatbeleid op papier ook in de praktijk uitoefent en de claim laat varen.
Recent heeft het Finse Fortum een meerderheidsbelang verworven in Uniper, verantwoordelijk voor de aanleg van nieuwe energiecentrales in Duitsland (Datteln 4) en Nederland (Tweede Maasvlakte). Beide centrales werden gebouwd in een tijd dat geen enkel ander Europees land, omwille van het klimaat, nog nieuwe kolencentrales bouwde. Bovendien blijkt uit onderzoek van Follow The Money dat Uniper evident inschattingsfouten maakte rondom de prijsontwikkeling van elektriciteit en toekomstig beleid. Zo gingen energiebedrijven destijds uit van permanente prijsstijgingen, terwijl de kolencentrales juist gebouwd werden om de prijzen te drukken. Daarnaast rekenden zij op onnoemelijk veel gratis CO2-uitstootrechten. Last but not least had Uniper kunnen en moeten weten dat er veel ambitieuzer klimaatbeleid op stapel stond in de toekomst.
Uniper claimt dat het de uitfasering van kolen steunt, en een koploper wil zijn in de energietransitie. Toch eist het bedrijf een fikse schadevergoeding van de staat als gevolg van de nieuwe klimaatmaatregelen – nog net geen miljard. Het kabinet kondigde begin deze maand aan dat de productie van de drie kolencentrales flink omlaag moet, en dat sluiting van een van de centrales ook tot de mogelijkheden behoort. Inmiddels wordt er druk onderhandeld met de centrales. Uniper kan de vorig jaar aangekondigde claim gebruiken als een zwaard van Damocles om nu van de overheid een hogere compensatie te eisen. Dit terwijl de overheid Uniper een ruimhartige periode van tien jaar geboden heeft om de overstap te maken naar minder vervuilende energieproductie. Uniper claimt echter dat het bedrijf “onteigenend” wordt, hoewel juristen eerder gehakt maakten van die redenering.
Uniper maakt in haar claim gebruikt van de ISDS-clausule uit het energieverdrag Energy Charter Treaty) (ECT), dat sinds de jaren ‘90 van kracht is. Het ECT faciliteert met name handel en investeringen in fossiele energie en biedt een hoge mate van bescherming aan investeerders. Op dit moment zijn er onder het ECT wereldwijd 128 claims ingediend , goed voor tientallen miljarden euro’s. Beruchte voorbeelden zijn de claims van het Zweedse energiebedrijf Vattenfall tegen Duitsland vanwege het uitfaseren van nucleaire energie en het Britse Rockhopper jegens Italië wegens het uitbannen van nieuwe off-shore projecten. Nederland is zelf het land van waaruit de meeste claims worden ingediend – dikwijls door brievenbusfirma’s – vanwege ons indrukwekkende web van investeringsverdragen. Maar nu lijkt Nederland dus zelf aan de beurt om te worden aangeklaagd.
Het is de wereld op zijn kop. Terwijl overheden eindelijk in beweging lijken te komen om uitvoering te geven aan de klimaatafspraken van Parijs, kunnen bedrijven staten voor een privé-rechtbank slepen omdat dat beleid hun winsten bedreigt. Opvallend genoeg stuurde een groep investeerders vorige maand een brief naar Fortum, waarin zij hun ongenoegen uiten over de opening van Datteln 4 en de dreigende ISDS-claim tegen Nederland. Uniper zou hier gehoor aan moeten geven, en de claim jegens de Nederlandse staat onmiddellijk moeten laten varen. Nederland zou op zijn beurt lessen moeten trekken uit de Uniper-case en zich moeten inspannen voor het afschaffen van privé-rechtbanken voor bedrijven. Daarnaast zou Nederland met andere lidstaten uit het ECT moeten stappen en zich maximaal moeten inzetten voor verdragen die duurzame, eerlijke en transparante handel waarborgen.
Sara Murawski (coördinator Handel Anders! coalitie) Martine Doppen (Milieudefensie)
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (21)

Gi Raf
Gi Raf24 apr. 2020 - 7:39

Nogal naïef van SP Murawski c.s. om van de rijken en hun (energie) bedrijven te vragen hun verantwoordelijkheid te nemen. Natuurlijk willen de rijken wel subsidie om wat wat aan het klimaat te doen. Verder is er maar 1 doel c.q verantwoordelijkheid en dat is dikke winst maken. Beter kan de SP goed opletten in de kamers of ''progressieve'' partijen geen domme besluiten maken alleen maar om hun achterban te plezieren. Besluiten die achteraf waanzinnig slecht blijken voor het milieu en ook nog eens enorm veel geld blijken te kosten dat beter aan andere zaken was besteed. Zoals bijvoorbeeld aan sociale voorzieningen als gezondheidszorg die helaas ''progressief'' zijn afgebroken.

1 Reactie
LaBou
LaBou 24 apr. 2020 - 10:54

Zo te zien heb jij er echt kijk op hoe e.e.a. werkt, raf. En oh ja, voor je enthousiast reageert: dat is sarcastisch bedoeld.

Pater
Pater24 apr. 2020 - 1:46

Spoedige sluiting (2020) van alle resterende kolencentrales scheelt in elk geval een miljard aan subsidie voor bijstook biomassa. CE heeft uitgerekend dat de eigenaren ca. 2 mld aan inkomsten verliezen, dus dat zou de kosten beperken tot 1 mld, maar CE stelt dat die kosten veel lager zullen uitvallen omdat de eigenaren voldoende op de hoogte zijn van de wenselijkheid tot en verplichtingen van NL tot beperking van de CO2-emissies. Een groot vraagteken blijft voor mij de import van vervangende energie. Het gaat niet om een enorme hoeveelheid, 0,3 GW, maar het zou wel heel cynisch zijn als die import afkomstig is van bruinkoolcentrales. In dat geval kun je beter de modernste kolencentrale met de minste uitstoot nog wat langer laten draaien. https://www.natuurenmilieu.nl/wp-content/uploads/2019/05/Kolen-op-de-schop-mei-2019.pdf Verder moeten we ook de hand in eigen boezem steken. NL heeft als gevolg van de privatisering en liberalisering van de energiesector, zo ongeveer de stomste besluiten van deze eeuw, zelf ruimte gemaakt voor de kolencentrales en vergunningen gegeven, bij mijn weten voor onbepaalde tijd, maar over het algemeen wordt uitgegaan van een afschrijvingstermijn van 15 jaar. Ook een NL-rechter zou Uniper een schadeloosstelling toekennen. Natuurlijk moet NL wel uit dat ECT-verdrag stappen. En mischien is afvang van CO2 (waar Uniper geschikt voor is) nog een mogelijkheid. Niemand wil het spul onder de grond hebben, maar het zou tot een vaste vorm kunnen worden omgebouwd zegt Henk Daalder van Pak Wind: "Afgevangen CO2 moet niet in de zeebodem gepompt worden, maar met het mineraal Olivijn gefixeerd worden tot een vaste stof. Die kan dan in bijvoorbeeld beton verwerkt worden." http://www.duurzamebrabanders.nl/blog/2015/11/kolencentrales-moeten-verplicht-ccs-krijgen-wereldwijd-cop21/ De olivijnideeën zijn al oud maar dit lijkt op een nieuwe toepassing.

Lantaarnpaal
Lantaarnpaal23 apr. 2020 - 20:54

Natuurlijk mag Sara Murawski Uniper oproepen om af te zien van de claim. We leven echter gelukkig in een rechtsstaat. De definitie daarvan hoef ik hier, naar ik hoop, niet te plaatsen.

erikbos
erikbos23 apr. 2020 - 19:33

Uniper heeft helemaal geen "privé-rechtbank" nodig, elke Nederlandse rechtbank zal ook een forse schadevergoeding toekennen aan Uniper. Als de overheid je voor een x aantal jaar een vergunning geeft op basis waarvan forse investeringen worden gedaan, is het logisch dat je dan niet een paar jaar later zonder schadeloosstelling de vergunning kan intrekken. Gelukkig maar, wie gaat er bijv. nog investeren in een windmolenpark op zee als de overheid elk moment de vergunning weer kan intrekken zonder dat je schadeloos gesteld wordt voor je investeringen.

4 Reacties
Folkert2
Folkert223 apr. 2020 - 21:32

Het is de overheid natuurlijk wel voorbehouden om nieuwe voorwaarden te stellen en eventuele vergeven vergunningen weer in te trekken. Daar zal elke rechtbank rekening mee houden. Zou de overheid dat niet mogen, dan zou het betekenen dat de overheid nooit meer iets mag veranderen na het vergaren van nieuwe inzichten. Daarom zijn die ISDS clausules ontworpen in allerlei verdragen zodat dit buiten de normale rechtsstaat om behandeld wordt en bedrijven dus geen bedrijfsrisico meer lopen.

Jan Lubbelinkhof
Jan Lubbelinkhof24 apr. 2020 - 10:06

@Folkert, Een overheid die van gedachten veranderd en ineens een bedrijf sluit zonder vergoeding is geen bedrijfsrisico. Dat is niet iets wat je kunt voorzien, dat is kwade wil.

Folkert2
Folkert224 apr. 2020 - 13:24

De overheid heeft gewoon die bevoegdheid, of je dat nu leuk vindt of niet. Erikbos doet voorkomen alsof de overheid wetgeving en vergunningsstelsel niet mag veranderen. En als normale rechtbanken er zo makkelijk in mee gaan, waarom heb je die ISDS rechtbanken dan nodig? Het is ook niet dat die wetgeving ineens uit de lucht komt vallen, daar is al jaren over gepraat. Natuurlijk had de overheid beter moeten nadenken voordat men de vergunning verleende en daar schoot de overheid te kort in. Maar bedrijven mogen zelf ook natuurlijk wel meedenken voordat ze een vergunning aanvragen. In 1997 ging het Kyoto verdrag immers al in. Een ISDS rechtbank legt alle verantwoordelijkheid bij de staat, een andere rechtbank had wellicht de verantwoordelijkheid gedeeld en dus ook een lagere schadevergoeding gesteld. En het is echt niet van de een op de andere dag, het is een traject van 10 jaar.

Pater
Pater24 apr. 2020 - 16:44

@Folkert Volgens mij heb je gelijk dat er enige spanning zit tussen enerzijds vergunningen en anderzijds maatschappelijke ontwikkelingen/nieuwe inzichten. Hoe dat loopt is aan de rechter. Reden te meer dat dat de normale rechter moet zijn, geen private rechter, zonder openbaarheid en zonder openbare jurisprudentie. Een vergunning intrekken zonder vergoeding zal denk ik bij geen enkele rechter door de beugel kunnen.

Jantje Beton2
Jantje Beton223 apr. 2020 - 17:53

Even afgezien van het feit of het een goed idee is om de schoonste kolencentrale van de wereld te sluiten en te vervangen door ongedefinieerde import (kernenergie, andere kolencentrales?) is het wel tekenend voor de onbetrouwbare overheid. Het overheidsbeleid is op het gebied van energie is bizar wisselvallig en buitengewoon onvoorspelbaar. In die zin had iedereen kunnen zien aankomen dat elk overheidsbeleid niet langer meegaat dan 5 jaar. Je kan dit ook weten als je investeert in zonnepanelen, windmolens en ander duurzaam spul. Voor dat je het weet wordt het beleidstapijt onder je voeten weggetrokken. Ik houd mijn hart vast voor de "van het gas af" acties....Zonder goudgerande garanties van de overheid zie ik het niet zitten. We hadden als burger tenslotte kunnen weten dat een stadsverwarming op biomassa niet duurzaam was..toch?

Joop den Uil
Joop den Uil23 apr. 2020 - 17:42

had Uniper dan geen contract ? hoe werkt dat eigenlijk ... handdruk ? telefoontje ? of iets op papier ? Hoe maakt Milieudefensie haar afspraken ? wondere wereld dat milieu en anders handelen.

Baron von Kleef
Baron von Kleef23 apr. 2020 - 17:21

De overheid koopt liever versnipperde bomen uit de VS. Dat is goedkoper. Sluiten met die hap. Simpel toch?

Lowieke de Vos
Lowieke de Vos23 apr. 2020 - 16:59

Om het verhaal nog hypocrieter te maken. Het laatste kabinet Balkenende, de rood-gereformeerde Taliban, (CDA-PVDA-CU) heeft in 2007 besloten om kolencentrales te laten bouwen. Deze werden gebouwd om de burger zoveel mogelijk uit te kleden met ecotaksen. Eerst werden er enorme heffingen op kolenstroom aangekondigd. Daarna werden er kolencentrales vergund en gebouwd. Het bouwen van een centrale kost honderden miljoenen en duurt jaren. In 2016 is deze centrale open gegaan en nu zou hij volgend jaar al weer dicht moeten. Dit is toch wel de overtreffende trap van een onbetrouwbare Overheid. Wat is een afspraak met de Overheid (vergunning) nog waard wanneer een volgende regering de vergunning zo weer intrekt? De komende jaren wordt het sappelen voor de Overheid om de begroting weer op orde te krijgen. Investeringen zijn onontbeerlijk. Met zo'n onbetrouwbare Overheid laat je investeren wel uit je hoofd. Misschien toch iets voor Rob Jetten en Jesse Klaver om over na te denken.

MountEverest
MountEverest23 apr. 2020 - 16:59

Er zijn veel mogelijkheden om die 900 miljoen te investeren. Bijvoorbeeld met de aanleg van wind- of zonneparken. Je zou dat als voorwaarde kunnen verbinden aan de claim. Er is wel een maar: de energiedichtheid van beide soorten hernieuwbare energie is zeer laag. Om genoeg elektriciteit op te wekken, moet je een flink deel van Nederland vol leggen met zonnepanelen en het landschap vervuilen met windmolens. Kernenergie is een goede alternatief: een kerncentrale stoot 0,0 % CO2 uit.

2 Reacties
DenFlexwerker
DenFlexwerker23 apr. 2020 - 19:00

@MountEverest: je vergeet nog de windstille, mistige januari. Warmtepompen moeten dan massaal aan maar amper zonne- en windenergie.

Folkert2
Folkert223 apr. 2020 - 19:06

900 miljoen heb je geen kerncentrale voor, en de exploitatiekosten zijn ook niet gering.

Folkert2
Folkert223 apr. 2020 - 16:55

ISDS clausule`s zijn een van de punten waarom er felle weerstand is tegen de huidige en nieuwe handelsverdragen. Maar goed, dit verdrag is dus al weer 30 jaar oud. De spelregels waren dus al bekend. Urgenda heeft dus een rechtszaak aangespannen en liepen daarbij het risico de samenleving een gepeperde rekening in de maag te splitsen als zij deze zouden winnen. Nu die rekening wellicht bewaarheid wordt proberen ze een moreel appèl te doen op Uniper. Het voelt een beetje als het paard achter de wagen spannen. En om het draagvlak voor vergaande milieu eisen bij de grote menigte die nu mag opdraaien voor de kosten enigszins te repareren zal het niet voldoende zijn vrees ik.

Jozias2
Jozias223 apr. 2020 - 16:18

Wat is een privé rechtbank?

Jorah
Jorah23 apr. 2020 - 16:15

Je bouwt een centrale met alle vergunningen die in 2016 opengaat niet voor 5 jaar. Die investering kost decennia om terug te verdienen. Dus waarom precies zou ze dit bedrijf af moeten zien van een mega claim?

wegmetons
wegmetons23 apr. 2020 - 16:10

De overheid heeft bedrijven gevraagd om een kolencentrale te bouwen, om daar dus in te investeren. Als een overheid dat vraagt en ze besluit een paar jaar later om de vergunning in te trekken dan is het wel logisch dat zij de investeringskosten terug betaald. Dan had ze in 2016 maar moeten nadenken over het feit dat ze wat aan het klimaat wilde doen. Kan Uniper dat geld mooi weer investeren in windmolens of iets dergelijks.

itsme3
itsme323 apr. 2020 - 16:01

De centrales zijn met toestemming van de overheid en de geldende regels gebouwd. Als de Nederlandse staat die toestemming in wil trekken is het niet meer dan logisch dat ze fors moet dokken.