Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Uit de schulden door 'schulden' te maken

  •  
23-09-2013
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Een hogere overheidsschuld kan makkelijker worden afgelost wanneer de economie weer draait
Deze week hebben we te horen gekregen op welke manier dit kabinet 6 miljard extra gaat bezuinigen om de overheidsfinanciën op orde te krijgen. We hebben een enorme schuld opgebouwd en kunnen onmogelijk op de pof blijven leven, toch? Anders moeten toekomstige generaties er voor opdraaien dat wij op te grote voet hebben geleefd, toch?
Dit klinkt logisch, maar zoals wel vaker met de werkelijkheid ligt het een stuk complexer. Een van de belangrijkste redenen dat we in deze crisis terecht zijn gekomen is dat we teveel schuld hebben gemaakt. Niet in de publieke maar in de private sector. Door het neoliberale beleid van de afgelopen 30 jaar zijn heel veel beschermende regels afgebroken, waardoor we veel meer konden lenen. Daar is dan ook fors gebruik van gemaakt door de banken, maar ook door burgers. De risico’s die banken namen waren onverantwoord, hypotheken gingen de waarde van de woning ver te boven en werden uiteindelijk niet afgelost.
De bubbel in de huizenmarkt is gebarsten waardoor de prijs van woningen fors is gedaald. Mensen schrikken hiervan omdat ze zien dat de schuld die ze hebben opgebouwd nu niet meer gedekt wordt door de waarde van hun woning. Het gevolg is dat mensen massaal hun inkomen gaan gebruiken om af te lossen op hun hypotheek en beginnen te sparen. In principe een goede ontwikkeling, maar slecht voor de economie omdat de grootte van de economie wordt bepaald door de geldhoeveelheid maal de omloopsnelheid (aantal keer dat een euro wordt uitgegeven in een jaar).
Er wordt meer gespaard en afgelost en dus minder geconsumeerd. Als Jan minder geld uitgeeft is de andere kant van de medaille dat Piet minder verdient. Immers Jan koopt het brood en bakker Piet verdient het geld. Het inkomen van bakker Piet neemt dus fors af nu er minder geconsumeerd wordt. Piet wordt werkloos of gaat er in inkomen op achteruit waardoor hij nog meer problemen krijgt om zijn te hoge hypotheek af te lossen, terwijl de waarde van de woning door de krimpende economie nog verder daalt. Zo ontstaat er een negatieve spiraal waarin het inkomen daalt en de schulden toenemen. Niet alleen de consumptie daalt maar ook de bedrijfsinvesteringen. Bedrijven gaan immers niet investeren als ze verwachten dat ze hun producten niet gaan verkopen.
Nu komt de paradox, we zijn in deze crisis terecht gekomen doordat we teveel schuld hebben gemaakt, maar de enige manier om er uit te komen zonder teveel onnodige schade is dat de overheid meer gaat uitgeven door te investeren. Alleen dan krijgt de private sector de kansen om haar enorme schulden af te lossen, zodat de motor achter de economie weer kan draaien. Op deze manier verschuift een deel van de private schuld naar de publieke schuld maar met het gevolg dat de totale schuld daalt door een multiplier effect. De wat hogere overheidsschuld kan makkelijk weer worden afgelost op het moment dat de private sector weer draait.   De enorme crisis in de jaren ’30 is op deze manier ook bestreden. De overheidsuitgaven waren door de tweede wereldoorlog fors toegenomen, daardoor kreeg de private sector in de VS de kans om haar te hoge private schuld fors af te lossen. Toen de oorlog vervolgens was afgelopen viel de wereldeconomie niet terug in een recessie omdat de private sector weer voldoende kapitaalkrachtig was geworden om zelf voor economisch herstel te zorgen.
De overheidsschulden na de tweede wereldoorlog lagen veel hoger dan de Nederlandse overheidsschuld van nu en waren in de dertig jaar na de oorlog snel en zonder problemen weer afgelost. Zo waren de schuldratio’s ten opzichte van het nationaal inkomen na de tweede wereldoorlog maarliefst 120% voor de USA, 250% voor de UK en 223% voor Nederland. Naast deze percentages is de huidige schuldratio van 74% voor Nederland een lachertje.
Kortom: Nu nog 6 miljard euro extra bezuinigen en lastenverhogingen doorvoeren brengt enorme schade toe aan de private sector en dus aan de economie. Bovendien leidt dit tot weinig verbetering van de overheidsfinanciën omdat de schuld ten opzichte van het inkomen nauwelijks tot niet wordt teruggebracht. Wanneer wordt de dromer wakker of gaat de dove horen?
Laten we juist nu investeren in het isoleren van woningen, het investeren in groene energie, het opknappen van de buitenruimte in verpauperde wijken, goede infrastructuur en innovatief onderwijs. Laten we de problemen in de private sector namelijk op de huizenmarkt, met de pensioenen en de bankensector aanpakken en ons niet blindstaren op het opgeblazen probleem van een te hoge overheidsschuld. Juist nu ligt de kans er om het verspilde thuiszittende talent in te zetten om onze economie klaar te maken voor de toekomst!

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (19)

ThomasWagenaar
ThomasWagenaar23 sep. 2013 - 14:13

Een beetje Keynes in een notendop; zo simpel is het inderdaad. Maar ja, zo werkt het natuurlijk niet, zullen ze bij de PVVD zeggen. Ook al is dat onwaar, dan kun jr nog steeds feiten negeren met meningen, en gewoon doorgaan met je ramkoers omdat 'we' dat 'democratisch' hebben 'besloten'.

ratio2
ratio223 sep. 2013 - 14:13

Slechte vergelijking met de situatie na WO2. De bevolkingsopbouw na WO2 was ideaal voor economische groei. De huidige is dat niet, sterker nog, demografie levert een negatieve bijdrage. Verder zijn er nu al vele malen meer kapitaalgoederen dan na WO2. Het is maar sterk de vraag of je nog investeringen kunt vinden die zo rendabel zijn dat ze hun kosten makkelijk terugverdienen (ter illustratie: de eerste brug over de Maas was een gigantisch goede investering, want auto's en vrachtwagens konden in 30 seconden de overkant bereiken waar ze anders een kwartier hadden moeten wachten op een pontje. Een 10e brug over de Maas, toch net wat minder rendabel dan die eerste). Dus als ik het rijtje even afga: - isoleren van woningen => wellicht een goede investering, maar dan voor huishoudens. Want hoe stelt u voor dat de overheid het geld dat huishoudens uitsparen zich weer gaat toe-eigenen? Immers, de overheid moet investeren en rente betalen, huishoudens die minder uitgeven aan gas levert niet direct geld op voor de schatkist. - groene energie => levert niks op wat je binnen een jaar naar de bank kunt brengen om je schulden af te betalen. Milieutechnisch natuurlijk wel leuk, maar in BBP levert het niks op om een kolencentrale van 500MW te vervangen door 500MW aan windmolens. - Opknappen van buitenruimte in verpauperde wijken => hoe gaat dat geld opleveren voor de overheid om zijn schulden te betalen? - Goede infrastructuur => hebben we al, vraag is of we met nog een brug over een rivier of nog een snelweg wel echt meer BBP genereren. Ik betwijfel het ten zeerste. - innovatief onderwijs => is er enig bewijs dat dit hoger rendement oplevert? Uw plannetjes klinken leuk, maar ik kan er geen sluitende businesscase van bouwen voor de overheid om zo te investeren dat het per saldo positief (of zelfs maar neutraal) is.

Grozny
Grozny23 sep. 2013 - 14:13

aflossen gebeurd praktisch bijna niet, aangezien dat politiek niet veel oplevert. Waarom schulden aflossen als je een groep mensen met een subsidie of aftrekpost blij kunt maken. Dat levert veel meer stemmen op.

JanVG2
JanVG223 sep. 2013 - 14:13

Theoretisch is er wat voor te zeggen ... maar het is eigenlijk Keynes 2.0. en het probleem daarmee is dat alle Keynesianen in de politiek altijd op het moment van neergang meer willen uitgeven, maar op het moment van groei `vergeten' te bezuinigen. Het is namelijk een politieke zelfmoordactie om op het moment dat dat het geld binnenrolt tegen de kiezer te zeggen ... maar jullie kriijgen het lekker niet. De partij die dat doet verliest de verkizingen en de `uitgeef'- partij wint. Dat is psychologisch best begrijpelijk, maar maakt het keynesiaanse model economisch erg gevaarlijk. Verder is het jaren 30 voorbeeld heel problematisch. Bijna iedere econoom is er nu wel van overtuigd dat niet de uitgaven voor de oorlog de economie weer aan de praat hebben gekregen, maar de oorlog zelf! Daar kwam innovatie, nieuwe bouwprojecten etc uit voort die tot ver in de jaren 60 de economie hebben aangedreven. Als we de conomie nu weer aan de praat krijgen is het zeer de vraag of de benodigde groeicijfers van de jaren 50 kunnen terughalen die nodig waren om die reusachtige schulden van de jaren 30 en (vooral) 40 weg te werken - bijna iedereen van links tot rechts zegt dat die groei op korte en middellange termijn onmogelijk zijn. Wat wel kan is dat de rente weer gaat oplopen. Door de Quantative Easing is er erg veel geld in de conomie gepompt zonder economische tegenwaarde. Op het moment dat de groei begint en de QE ophoudt is er een reële kans dat de rente omhoog gaat, wellicht hard! In ZO-Azië zijn de eerste financiële schokgolven daarvan al zichtbaar - idiote inflatiecijfers. Waar het betoog eigenlijk op neer komt is Rutte's oproep aan de consument om te consuMEREN in een ander jasje. Het wordt aangejaagd door extra staatsschuld zonder aan te geven hoe om te gaan met inflatie, rente en te verwachten LAGE groei - nog afgezien van het psychologische aspect van de afkeer tegen bezuinigen als er geld binnenkomt

TheRealHandyman
TheRealHandyman23 sep. 2013 - 14:13

De hoge huizenprijzen moet je zien als hoog water, je moet blij zijn dat dit normaliseerd. Verder zijn er grenzen, als de schulden nog hoger worden, dan zijn ze te hoog om ook met een aantrekkende economie nog te kunnen betalen. Verder moeten we er niet vanuit gaan dat we een groei economie kunnen behouden, eens bereik je het plafond en als dat zo is, kan je maar beter niet te hoge schulden hebben. Als we nu alles betalen wat we de laatste descennia hebben overgeconsumeerd (jaja ook de graaiers e.d.) dan kunnen we binnen 1 descennium alles op de rit hebben en zijn we klaar voor een nieuw soort economie gebaseerd op behoud en niet op absurde groei.

Zjenny
Zjenny23 sep. 2013 - 14:13

Dit is weer een voorbeeld waarom ik weiger nog langer te stemmen....Weer komt zo'n , sorry maar het is een minkukel of en lafbek, vertellen dat wij schuld zijn aan de bankencrisis! Ga weg!

insignia
insignia23 sep. 2013 - 14:13

Ik kan een heel eind met Emile meegaaan. Waarom zou de overheid niet kunnen lenen om bijv. een forse voorraad huurwoningen te bouwen? Ik weet het, het zou niet stroken met het huidige beleid op woongebied, verkopen van de voorraad huurwoningen en meer geld persen uit reeds meerdere malen afgeschreven woningvoorraad. Een overheid die de Nederlandse belangen zou behartigen zou trachten de economische activiteit aan te jagen. Onze regeerders weigeren dat te doen. Er is genoeg over gezegd en geschreven. Dat D66 zich volgens de laatste berichten daarbij voegt zal niet helpen. De geschiedenis zal oordelen over deze periode. Ik vrees dat het een grote min wordt.

mees.
mees.23 sep. 2013 - 14:13

Volgens velen was het toch ondenkbaar dat Ijsland die schuld ooit kon terugbetalen....en ziehier IJsland heeft weer een stuk van de schuld terugbetaald die de IJslandse internetspaarbank Icesave heeft bij de Nederlandse staat. Het gaat om een bedrag van 77 miljoen euro. Van de totale schuld van ruim 1,4 miljard is nu 57 procent terugbetaald. Dat blijkt uit een brief van minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën aan de Tweede Kamer. De curatoren van Icesave en de IJslandse overheid verwachten uiteindelijk de hele schuld te kunnen terugbetalen. De 77 miljoen die nu zijn uitgekeerd gaan rechtstreeks naar de aflossing van de staatsschuld.

aleph291
aleph29123 sep. 2013 - 14:13

Een mooi programma Emile! In deelgemeente centrum uit te voeren door vooral de werkgelegenheid van de mensen te handhaven die werken in schoon, heel en groen. Collega van D66

ColorHugo949
ColorHugo94923 sep. 2013 - 14:13

Beetje Groenlinkser weet dat NL gebonden is aan EC budgetregel 3% bbp. Was het niet GL die net als D66 juicht voor soevereiniteits overdracht en totale overgave aan EUnlimited?

JoopSchouten
JoopSchouten23 sep. 2013 - 14:13

'Wij' hebben geen schulden gemaakt. Die worden opgedrongen. Mensen zijn in een fout monetair systeem en mooie praatjes gaan geloven. Dus; fuck het IMF en de private sector. Gewoon de reset button indrukken. Er kan nooit meer geld zijn dan het aantal producten dus is Kwijngeld de enige oplossing. Koppel dit geld aan de producten en herwaarderen alles. Alles wat aan geld overblijft is een goede grondstof en kun je aan aan genationaliseerde papier- en metaalproducenten schenken op voorwaarden dat zij het transport regelen. Winsten gaan naar de burgers.

2 Reacties
Jansen & Jansen
Jansen & Jansen23 sep. 2013 - 14:13

[Wij' hebben geen schulden gemaakt. Die worden opgedrongen.] Inderdaad. "Men" heeft ervoor gekozen "Onze" spaartegoeden te redden, "onze" buren bijstand te geven, "onze" oma's verzorging te betalen en ga zo maar door. Schande!

JoopSchouten
JoopSchouten23 sep. 2013 - 14:13

Aanvulling.: http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/08/20/de-crisis-van-het-kapitalisme-een-andere-economie-noodzakelijk-n-mogelijk

Jansen & Jansen
Jansen & Jansen23 sep. 2013 - 14:13

[Een hogere overheidsschuld kan makkelijker worden afgelost wanneer de economie weer draait] Dat is zo, totdat de schuldeisers geen vertrouwen hebben in terugbetaling, dan gaat de rente omhoog. Het probleem van Griekenland. Dat moet in NL koste wat kost voorkomen worden. In NL zouden de gevolgen nog veel groter zijn dan in Griekenland omdat de hypotheekrente navenant mee gaat stijgen, zie je de Nederlander al 3 a 5 x meer per maand betalen?

1 Reactie
Rode druppel
Rode druppel23 sep. 2013 - 14:13

Gerwin. Dat argument is oud. Even een vergelijking. Italie : 130% BBP schuld en geen pensioenstelsel. Nederland 435 miljard schuld. Iets van 78% BBP en een pensioenstelsel waarin 1000 miljard zit. Men zou eens de pensioenen moeten meenemen in de berekening van de staatsschuld.

JoostdeV
JoostdeV23 sep. 2013 - 14:13

Tja, economische groei... Als ik bovenstaande goed lees moeten we de omloopsnelheid van het geld weer gaan verhogen, moeten we nog sneller pulletjes aan elkaar gaan verkopen; nog sneller grondstoffen in afval omzetten.

1 Reactie
mario8282
mario828223 sep. 2013 - 14:13

... en vergeet niet het btw effect: bij elke transactie 21% kassa ! ! ! Als voorbeeld zal ik een bekend verhaal citeren: - - - "Het is een mooie dag in een klein Grieks plaatsje. Alle straten zijn leeg. Het zijn slechte tijden, want iedereen heeft schulden en iedereen leeft op de pof. Op deze dag rijdt een welgestelde Nederlandse toerist door het Griekse dorpje en stopt bij een klein hotelletje. Hij zegt tegen de eigenaar dat hij graag de kamers wil bekijken om er misschien een voor een nacht te huren en legt als onderpand 100 euro op de balie. De eigenaar geeft hem een paar sleutels. Als de bezoeker boven is, pakt de hoteleigenaar snel het geld, rent naar de bakker en betaalt zijn schulden. De bakker neemt de 100 euro aan, loopt de straat uit en betaalt de molenaar. De molenaar neemt het geld en betaalt zijn rekening bij de boer. De boer pakt het geld en rent naar de burgemeester om zijn pacht te betalen. De burgemeester schuift het bedrag door naar een prostituee, bij wie hij nog schulden had. De prostituee rent naar het hotel om daar haar uitstaande rekening van 100 euro te betalen. De hotelbaas legt het geld weer op de balie. Op dit moment komt de toerist de trap weer af, neemt het geld van de balie en zegt dat de kamers hem niet aan staan en hij verlaat het dorpje. (volledig verhaal op http://www.bnr.nl/nieuws/541854-1111/zo-werkt-het-griekse-reddingspakket). - - - Ze hebben maar € 100,00, ze doen zaken t.w.v. € 600,00, met een btw van (21%) € 126,00. Waar halen ze het geld voor de btw vandaan? Deze Emile Cammeraat moet eerst het geldsysteem snappen.

mario8282
mario828223 sep. 2013 - 14:13

Beste Emile, Bij de schepping van iedere € 1,00 ontstaat er automatisch een schuld groter dan € 1,00. Dit maakt de economie als geheel (met de banken en overheid erin) INSOLVABEL. De als "geldsysteem" vermomde SCHULDENFABRIEK maakt van alles wat in geld gemeten is een zeepbel. Zo is de economie van de Eurozone in zijn geheel een zeepbel geworden. Probeer de uitleg hierboven te begrijpen en kom a.u.b. met een beter advies.

1 Reactie
RobGeurtsen
RobGeurtsen23 sep. 2013 - 14:13

Mario, een investering/lening van €1,- door de overheid levert weliswaar een vordering van €1,- op, maar door de geleende €1,- slim te besteden kan de door de overheid besteede €1,- macro-economisch €1,25 to €2 economische waarde opleveren die via het parrticuliere deel van de economie rondgaat. Dit vereist dat we dat overheidsgeld of via inkomensoverdracht, als automatische stabilisatoren in de economie hun werk laten doen, of als slimme kortlopende investeringen. Wat we niet moeten doen is exxtra geld aan bestaande geldstromen toevoegen die dan verwachtingen op de lange duur versterken. De hervormingen van overheidsuitgaven moeten we bvlijven doen, voor zover die betrekking hebben op demografische en onevenredig stijgende uitgaven, en overheidactiviteiten die we beter kunnen stoppen. De overheidsschulden lijken als probleem groter te worden doordaat het bbp, en al die andere voor de omvang van nationale economie bedachte kengetallen niet meer groeien en de overheidsschuld in vastgelegde uitgaven niet snel genoeg kan dalen. Overigens is het voorstel van het CDA nog slechter voor de economie. Lastenverzwaring heeft een geringer negatief effect op de economie als bezuinigingen op de overheidsuitgaven. Het is jammer dat dit in de discussie onbesproken blijft. Het electoraal ingegeven nieuwe standpunt van het CDA van Buma is ongeveer het slechtst denkbare oude wijn in rotte zaken beleid voor de nationale economie.