Joop

Tygo in de psychiatrie: met de DSM is niks mis, met het gebruik wel

  •  
02-12-2019
  •  
leestijd 2 minuten
  •  
mask-515257_1920
De DSM is een prima, modelmatige indeling van wat er in de war kan zijn in de menselijke psyche
Tygo in de psychiatrie. Een docu waarin Tygo Gernandt onderzoekt wat labels met psychiatrische patiënten doen. De verhalen zijn shocking en suggereren dat het een nogal willekeurig gebeuren is, die diagnostische labels. En dat dat patiënten schaadt.
Dat diagnostiseren gebeurt met de zogeheten DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) in de hand. Een handleiding voor psychiaters, waarmee je het ziektebeeld of de stoornis in kaart brengt, zodat je de goede behandelrichtlijnen kunt kiezen. In de docu en überhaupt in GGZ-land staat die DSM ter discussie. Het is dan ook een tamelijk antiek document.
De vraag is of de DSM terecht naar de prullenbak wordt verwezen. Overal ter wereld en in elke beroepsgroep hebben mensen behoefte aan ordening als materie complex is. Lijstjes en modellen maken wanorde overzichtelijk. Modellen, hokjes, dichotomieën en typologieën ordenen onze complexe werkelijkheid. Des te groter de chaos, of des te belangrijker het thema, des te meer behoefte hebben we aan hokjes en ordening.
We gebruiken gendercategorieën, leiderschapskleurtjes, managementscans, checklisten voor vliegtuigonderhoud, wiskundige modellen, astrologische sterrenkaarten, cardio-screeningsprotocollen, schijven-van-vijf. Daar doet niemand moeilijk over. Ze kunnen uiterst waardevol zijn om dat wat groot is, tot behapbare proporties terug te brengen.
De DSM is een prima, modelmatige indeling van wat er in de war kan zijn in de menselijke psyche. Niks meer, maar ook niks minder. Bij goed gebruik ondersteunend. Een diagnose is overigens breder dan de DSM-typologie, maar die DSM geeft wel een denkrichting. Er wordt nu gezegd ‘DSM aan de kant, gewoon met je patiënt praten’. Ja… maar bij ernstig zieke patiënten zoals in de docu, is het wel handig als er een klein beetje structuur en ordening in dat praten zit. Niet in de plaats van echte aandacht. Niet door achter een computerscherm vragenijstjes aan te vinken. Maar als hulpmiddel bij gesprek en behandelkeuzes.
Het is schrijnend om te zien dat iemand ‘met teveel DSM labels’ nergens terecht kan in de GGZ. Of dat een label jarenlang je loopbaan beïnvloedt. Een diagnose kan echter ook verduidelijken, ordenen, helpen, erkennen van leed.
Stop de discussie of de DSM een goed middel is of niet. Hulpmiddelen zijn nooit goed of slecht van zichzelf. Met een mes kan je een fruitsalade maken of iemand doden. Met een Cito-score kan je een goed schooladvies geven of demotiveren.
Ga je bezig houden met hoe je die DSM gebruikt. Als je die inzet om toegangspoorten in de GGZ te sluiten of mensen op te geven ben je levensgevaarlijk bezig. Doe je het om een aandachtsvolle behandelrelatie te versterken, dan doe je met het ordeningsmiddel waarvoor het bedoeld is. Gooi het kind niet met het badwater weg. Maar maak het troebele GGZ badwater weer schoon.
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (15)

Libertain
Libertain4 dec. 2019 - 11:21

Het auteur geeft blijk meer in een systeem te geloven dan in de deskundige zelf. Het systematische benadering is enkel het begin van het onderzoek, het eindstuk met de diagnose ligt in het hand van de deskundige. Hij heeft het laatste woord - zou hij ook het DSM opzij kunnen laten liggen indien dit zijn goede beoordeling is. Protocollen zijn bedoeld om geld voor de verzekreraars te kunnen sparen, het neoliberaal economisch model. Tenslotte gezondheidszorg waarop steeds bezuinigd wordt kan nooit perfectionistisch werken, voor het laatste moet geld in gestoken worden.

Minoes&tuin
Minoes&tuin3 dec. 2019 - 8:15

Ik heb het idee dat er steeds meer aan de opleidingen schort, aan kennis dus! En daarmee aan zorgvuldigheid.

Paul!
Paul!2 dec. 2019 - 19:49

Natuurlijk kan een diagnose via de DSM te kort door de bocht zijn en daardoor schade veroorzaken. Maar als dat gebeurt, dan is dat de verantwoordelijkheid van een psychiater. En dan moet je je ook eens afvragen hoe het had uitgepakt als die psychiater niet die houvast had gehad die de DSM hem bood. Zou dat dan echt zoveel beter zijn geweest? De DSM biedt structuur en is daarmee ook een soort vangnet om fouten zoveel mogelijk te voorkomen. Lijkt mij.

Petra van Rij
Petra van Rij2 dec. 2019 - 18:34

GGZ is in mijn optiek teveel een bedrijf. Patiënten een nummer en de werknemers zitten vast aan protocollen en regels. Zoals in alle zorg. Ook zijn er te veel mensen werkzaam in de GGZ die wel hulp wíllen verlenen maar tegelijkertijd een schouderklopje willen. Of die maar een studierichting hebben gekozen, waarbij ze misschien twijfelden tussen bijv. Economie, Geschiedenis en Psychologie..Ik wil hiermee zeggen: Hulpverlening, psychologie, het moet je passie zijn en niet een tweede of derde keus studierichting. En dan de DSM, een goed maar veel te ingewikkeld hulpmiddel... Samengevat: In een wereld waar steeds meer verwarde, beschadigde, getraumatiseerde en psychisch overbelaste mensen bij komen moet de GGZ minder zakelijk, meer menselijk, eenvoudiger en met de juiste mensen op de juiste plek.

1 Reactie
Libertain
Libertain3 dec. 2019 - 6:36

Het echte probleem mooi samengevat door Petra van Rij: (“ GGZ is in mijn optiek teveel een bedrijf. Patiënten een nummer en de werknemers zitten vast aan protocollen en regels. Zoals in alle zorg. ”) Het zorg is te veel een bedrijf geworden waardoor deze industriële benadering van de patiënten. Neoliberalisme ten top.

DaanOuwens
DaanOuwens2 dec. 2019 - 18:07

Goed artikel. Instrumenten hebben hun beperkingen maar het gaat vooral om degene die het instrument gebruikt. Veel van de problemen in zorg, GGZ, onderwijs en overheid gaan om kleine dingen. Vaak managementvraagstukken. Zoals Jason in de docu. Het gaat niet om het instrument maar hoe kan iemand 13 labels krijgen en 103 hulpverleners. Dan moeten alle alarmbellen afgaan want daar gaat iets in de krankzinnige omvang fout. Het instrument is van ondergeschikt beland. De kwaliteit van dit soort processen moet veel beter. De professional of medewerker moet duidelijk kunnen maken wat zijn conclusie is en waarom. De cliënt/patiënt/klant moet exact weten waar hij aan toe is. En moet nooit 13 labels en meer dan 100 hulpverleners kunnen krijgen. Ik zie het in mijn eigen omgeving weer gebeuren na een zelfmoordpoging en intake en diagnose duurt het 4 maanden voordat de behandeling start. Dat kan niet. En dat heeft niets te maken met geld of voldoende personeel. Dat gaat om goede planning. De schrijfster heeft gelijk met haar suggestie om het kind niet met het badwater weg te gooien. Maar om de GGZ op een kwalitatief hoger niveau te brengen zijn stevige ingrepen nodig. Die meer pijn doen dan het ter discussie stellen van het model.

Middenman
Middenman2 dec. 2019 - 11:58

DSM mag rustig ter discussie gesteld worden, inclusief het gebruik ervan. Ik heb het in mijn directe omgeving meegemaakt dat er bij iemand een totaal verkeerde diagnose werd gesteld, omdat er ergens in het organogram ('beslisboom') een verkeerde afweging gemaakt en daardoor een verkeerde 'afslag' was genomen. Het gevolg was een totaal verkeerde behandeling met ernstige gevolgen. Tijdens het gesprek waarin de kliniek excuses maakte werd eerlijk gezegd dat het vaker voorkomt. Daarom mogen zowel het model als het gebruik ervan én de psychiatrie zelf best ter discussie staan. Of gaat het niet om het belang van de patiënt?

3 Reacties
DaanOuwens
DaanOuwens2 dec. 2019 - 18:09

@ Middenman Jij schrijft: Of gaat het niet om het belang van de patiënt? Volgens jou niet blijkbaar, want je stelt het instrument ter discussie niet de behandeling.

Middenman
Middenman2 dec. 2019 - 23:34

@DaanOuwens - Dat schrijf ik niet. Ik vind dat in het belang van de patiënt alles ter discussie moet kunnen staan als dat nodig is. Als je bij voorbaat vindt dat een instrument niet ter discussie mag staan dan kan dat in strijd zijn met het belang van de patiënt. Net zoals de behandeling en behandelaar ter discussie mogen staan als ze niet goed genoeg voor de patiënt zijn.

Libertain
Libertain4 dec. 2019 - 11:13

@Middenman, met alle respect, gelooft u in een ideale wereld mede omdat het regel uit de praktijk is dat altijd een zekere percentage van onsuccesvolle situaties zich doet voorkomen ook in het geval van geen fouten kunnen vaststellen. Ben ik het met u eens dat discussie moet er altijd zijn omdat dit de hoeksteen van onze democratische samenleving is.

Andy JPL
Andy JPL2 dec. 2019 - 10:09

DSM antiek? Ligt er aan, in 2013 is deze nog vernieuwd.

vmentorgk
vmentorgk2 dec. 2019 - 9:59

Duidelijk. De DSM is er omdat het vakgebied graag een modelmatige indeling wil, niet omdat de DSM een betrouwbare en valide modellering is. Zoals de helderziende graag met tarotkaarten werkt.

1 Reactie
DanielleDefoe
DanielleDefoe12 dec. 2019 - 12:26

De Rorschach is afgeschaft mag ik hopen?

Libertain
Libertain2 dec. 2019 - 9:32

("Stop de discussie of de DSM een goed middel is of niet.") Onbegrijpelijke stelling omdat het neerkomt op ophouden van de wetenschapelijke discussies en onderzoeken. Deze discussies zijn echter het ruggegraat van het wetenschap en het zou voorbeeld van zuiver obscurantisme zijn indien wij ermee zouden moeten stoppen. Een beroemd professor in een groot Duitse Universiteit begon ooit zijn college met: "Wij moeten ons goed indenken dat de regels (protocollen) van gisteren zijn de fouten van heden". Zijn college ging over de nieuwe wegen door vernieuwde onderzoeken en discussies.

Eerlijkgezegd
Eerlijkgezegd2 dec. 2019 - 9:24

Heel goed stuk. Niks tegen in te brengen. Vraag is of het programma van Tygo niet vooringenomen is. Als het doel is: misstanden aantonen, dan ga je maar al te makkelijk alles zien als een misstand. Je loopt het risico om te snel te denken: labelen is slecht, de DSM labelt, dus de DSM is slecht. En in hoeverre kun je dat vaststellen op basis van een beperkt aantal persoonlijke casussen die natuurlijk zijn uitgekozen om aan te tonen dat er iets mis is (of worden ook zaken getoond waarin een patiënt zeer positief is over zijn diagnose en behandeling?) Terwijl Braun de vinger op de juiste zere plek legt: het gaat om het toepassen van DSM, niet om het instrument zelf.