Tussen leed en vermaak

Geachte heer G.,

Ik ben pas sinds gisteren terug van een buitenlandse reis. Vandaar mijn verlate reactie op onderstaande gebeurtenis.

Kort geleden was er een uitzending van een tv-programma met naar zeggen miljoenen kijkers. Het betrof een wedstrijd waarin u een van de juryleden was. U dreef meermalen de spot met de Chinese afkomst van een kandidaat.

Tussen spreker en ontvanger U kunt beweren dat u er niets kwaads mee bedoelde, maar het kwam als denigrerend en discriminerend over zowel bij de kandidaat als bij veel van onze Chinese landgenoten.

U kunt beweren dat u graag de spot drijft, maar een Nederlandse spreuk luidt: “Er is geen betere spot dan zelfspot”. Ik denk zelfs dat wij ons geen spot kunnen veroorloven behalve zelfspot, tenzij met de goedkeuring van de persoon die wij van plan zijn te bespotten.

U kunt beweren dat Chinezen lange tenen hebben en zich onnodig druk maken om uw lollige uitlatingen. Maar werkt het horecavak werkelijk zo op uw lachspieren? Veel horecamensen werken in de dampende keuken zeven dagen per week van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat en verdienen een fractie van wat u krijgt door o. a. hen ‘voor de gein’ voor schut te zetten. Wat valt er om te lachen?

U kunt beweren dat onze Chinese landgenoten zich moeten aanpassen aan het Nederlandse gevoel van humor – integratie. Maar wat houdt integratie volgens u in? Uw stigmatiserende opmerkingen over een bepaalde bevolkingsgroep of over een bepaald beroep voor zoete koek slikken?

Als dat uw opvatting van integratie is, dan zijn onze Chinese landgenoten goed geïntegreerd. Want sinds pinda pinda lekker, loempia, sambal bij tot nummer XX met rijst hebben Chinezen in de afgelopen honderd jaar hun ongenoegen over dergelijke ‘aanspreektitels’ zelden openlijk geuit – soms uw idee van zich aanpassen aan de Nederlandse cultuur?

Maar nu pikken velen van hen het niet meer. U hebt hen wakker geschud. U bent de laatste druppel die hun zwijgende emmer doet overlopen.

Tussen aanpassen en geven en nemen Het Chinees eten hier is anders dan dat in China, omdat het aangepast is aan de Nederlandse smaak. U gaat, gezien uw uitlatingen, naar de Chinese restaurants hier. Hierdoor ruilt u uw Nederlandse eetgewoonte deels in voor de Chinese, met culinair genot als gevolg.

Als Chinezen geheel vernederlandst zouden zijn, kunt u alleen hutspot en poffertjes in hun restaurants bestellen. Met andere woorden, wij kunnen alleen genieten van een horizonverbredende samenleving als etnische minderheden hun identiteit behouden onder voorwaarde dat ze de Nederlandse normen en waarden respecteren. Uw grap krenkte veel van onze Chinese landgenoten en u had rekening moeten houden met hun gevoelens, anders kunnen wij niet praten over wederzijds respect.

Vijf vraagjes Een: denkt u heus dat het een heldendaad is om anderen op en via de tv ‘voor de grap’ te kijk te zetten? Door het format van het programma kan de persoon in kwestie minder voor zichzelf opkomen dan u. In dit ongelijke spel uw machtspositie laten gelden, is eerder laf.

Twee: u zei tegen een grote krant dat u de misstanden van de Chinese politiek veroordeelde. Geeft dat u soms het recht om een kandidaat van Chinese afkomst op tv belachelijk te maken? Zou u ook schateren als een jurylid op de Chinese tv een Nederlandse kandidaat verantwoordelijk stelt voor wat er misging of misgaat in Nederland, inclusief wat u hier met onze Chinese landgenoten hebt gedaan?

Drie: tegen dezelfde grote krant zei u dat u een trotse Nederlander bent omdat u op de tv hier zulke grappen kunt maken. Wat verstaat u onder de vrijheid van meningsuiting? De vrijheid om alles, inclusief krenkende dingen, te zeggen tegen en over onze Chinese landgenoten, terwijl ze beduidend minder beschikken over de toegang tot tv dan u?

Waardoor ze, ondanks hun vrijheid van meningsuiting, hun mening minder kunnen uiten dan u? In dat geval, wat is dan het verschil tussen de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van krenken?

Vier: het is algemeen bekend dat mensen met een drankprobleem ontkennen dat ze dat probleem hebben. U zei tegen bovengenoemde krant dat Amerikanen en Chinezen uw opmerkingen racistisch vinden omdat er racisme in China en Amerika bestaat, maar in Nederland niet.

Kunt u zich voorstellen dat een racist geen racist zou zijn als hij in de gaten heeft dat hij racistisch bezig is? Een Chinees gezegde luidt: “Een aardig mens heeft rechte redenen en een onsympathiek mens heeft kromme redenen”. Dat wil zeggen, in hun beleving zijn ze beide goed bezig.

Ik geloof best dat u geen racist bent, maar ik snap uw redenering niet. Stel dat u gelijk hebt dat Nederland geen racisme kent, biedt dat u dan een alibi om onze Chinese landgenoten openlijk en vrijelijk voor paal te zetten?

Vijf: u zei tegen die krant dat Nederland een tolerant land is, maar hoort tolerantie niet wederzijds te zijn? Of verwacht u dat onze Chinese landgenoten uw denigrerende opmerkingen tolereren terwijl u geen rekening hoeft te houden met hun gevoelens, anders zijn ze niet tolerant tegen u?

Tussen leed en vermaak Ik heb de indruk dat u, net als de kandidaat van Chinese afkomst, een onderdeel was van een schouwspel met als doel jacht op hoge kijkcijfers. U was zeg maar de stierenvechter en de kandidaat de stier. De arena was het entertainmentprogramma dat het publiek van leedvermaak voorzag o.a. voor commercieel gewin.

Bewust of onbewust maken wij deel uit van de jacht op geld en vertier. De enige uitweg uit de vicieuze cirkel die zowel u als de kandidaat schaadde, is dat wij met zijn allen stilstaan bij waar wij mee bezig zijn.

Een Nederlandse spreuk luidt: “Er is geen beter vermaak dan leedvermaak”. Het werd tijd dat wij een ander soort vermaak vinden dan onze medemensen te zien lijden en er smakelijk om te lachen voordat wij vrolijk en wel naar bed gaan. In dit hele gebeuren is niemand fout. Oftewel, wij zijn allen meegesleurd in een foute maalstroom.

Ten slotte wil ik u vertellen dat ik het met u eens ben. Dat wij hierover met elkaar openlijk en vrijelijk van gedachten kunnen wisselen, wil inderdaad zeggen dat wij trots op ons vrije en tolerante Nederland kunnen zijn.

Dit artikel staat ook op DeWereldMorgen.be