De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Turkije, kijk eerst naar jezelf

Opinie

•

26-09-2012

•

leestijd 4 minuten

•

Als Erdoğan en Turkije willen overleven doen ze er verstandig aan eerst werk te maken van hun eigen interne problemen

Terwijl de Nederlandse verkiezingscampagne voorbijging alsof Nederland louter buitenlandse betrekkingen onderhoudt met Griekenland, bracht Minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal onlangs een tweedaags bezoek aan Turkije. Het lastige vaarwater waarin Rosenthal zich de afgelopen twee jaar manoeuvreerde staat in schril contrast met de problemen die zijn collega Ahmet Davutoğlu voor zijn kiezen krijgt. Zijn gedurfde toenadering tot landen in het Midden-Oosten blijkt nu een beleidswijziging met te veel onvoorziene risico’s.

Beide collega’s bespraken de situatie in Syrië, die met de dag uitzichtlozer wordt. Waar de EU afgelopen week 50 miljoen euro voor noodhulp aan Syrische vluchtelingen uittrok, zag Turkije voor de kust een afgeladen bootje op de klippen lopen en herbergt het volgens officiële gegevens zo ‘n 80.000 vluchtelingen in tentenkampen nabij de grens. Ondertussen sterven er iedere dag tientallen mensen. Nederland noch Turkije slaagt er zonder brede internationale steun in het Syrische bewind verder onder druk te zetten.

In de tien jaar dat de AK-partij Turkije regeert, is het in diens buitenlands beleid langzaam maar zeker een steeds activistische koers gaan varen. Waar veel buurlanden sinds jaar en dag als vijand te boek stonden, werd een nul-problemen politiek het nieuwe credo; ook banden met andere landen uit het Midden-Oosten werden aangehaald. Dit beleid werd vanuit de westerse wereld met argusogen bekeken, maar wierp zijn vruchten af. Na jaren van vijandschap werden visa-vrij verkeer en vrijhandelsakkoorden de nieuwe kenmerken van veel buitenlandse betrekkingen. Syrië was de parel in de kroon van het nieuwe beleid en Turkije zag zijn invloed in de regio groeien via investeringen, handel en soft-power. Het profiteerde daarmee van de schijnbare stabiliteit.

Toen braken de opstanden in de straten van Tunis en Caïro uit. Opeens bleken de aangehaalde banden, aangehaalde banden met dictators onder druk. Na de val van Ben-Ali en Mubarak sprong Turkije behendig in het vacuüm en presenteerde zich als een seculier moslimland met een succesvol economisch model dat als inspiratie zou kunnen dienen voor de landen die hun dictators verjaagden. Toen ook Khadaffi in de problemen kwam, raakte Turkije verstrikt tussen de belangen van de koopman en de imam. In Libië waren meer dan 20.000 Turken werkzaam en de Turkse investeringen liepen op tot 12 miljard euro.

Het noopte tot een plotselinge koerswijziging van 180 graden. Nadat Turkije eerst pleitte tegen elke buitenlandse interventie, droeg het vervolgens toch zelf bij aan de NAVO-missie. De Turkse werknemers werden in allerijl per boot geëvacueerd. Ook Turkije bleek overvallen door de veranderende realiteit in het Midden-Oosten. Als deze draai de eerste haarscheurtjes in het nieuwe beleid blootlegde, begonnen de problemen pas echt toen ook Assad serieus in de problemen kwam in Syrië.

Aanvankelijk koos Turkije de weg van bemiddeling. Het probeerde ‘de goede vriend’ ervan te overtuigen dat het niet te laat was om te hervormen. Dat lukte niet en al gauw liet Turkije Assad vallen, in de veronderstelling dat hem spoedig hetzelfde lot zou resten als zijn Tunesische en Egyptische ambtgenoten. Het gebruikte steeds grotere woorden en noemde Syrië onlangs bij monde van Erdoğan zelfs een “terroristische staat”. De rode loper ging uit voor de Syrische Nationale Raad en het Vrije Syrische Leger, die mochten zetelen in Istanbul. Daarnaast is het een publiek geheim dat Turkije met hulp van Saudi-Arabië en Qatar rebellen van wapentuig voorziet.

Het heeft allemaal niet mogen baten. Een menselijk drama duurt voort zonder veel hoop op een uitweg. De VS zijn druk met hun presidentsverkiezingen en laten Turkije het vuile werk opknappen. Iran zal profiteren van de groeiende instabiliteit in de regio, maar kan Turkije niet te veel van zich vervreemden. De balanceeract die beide landen met regionale ambities de afgelopen jaren met elkaar opvoerden gaat door. Het kan verkeren. Niet al te lang geleden kon Turkije zich profileren als een modelland en inspiratie voor de regio. Nu is het een land dat ten onder dreigt te gaan aan diens eigen ambities. Erdoğan zelf droomt ervan over twee jaar tot president te worden verkozen, terwijl zijn regering de gedroomde neo-Ottomaanse vergezichten steeds verder uit het zicht ziet verdwijnen. Beide dromen komen samen in de Koerdische kwestie.

Het geweld is de laatste maanden opgelaaid. Met het presidentschap en de nationalistische achterban in het achterhoofd, is Erdoğan teruggekeerd naar repressie en ontkenning van de bestaande problemen. Daar komt bij dat in het noorden van Syrië de Koerdische PYD een vorm van onafhankelijkheid verkreeg. Dit voedde de Turkse angst voor aanwakkerend separatisme op eigen bodem. De verslechterde relaties met Iran en Syrië leidden tot steun van beide landen aan de PKK. Verdere escalatie van geweld zal de druk op heilloze vergelding doen toenemen en een nieuwe smet op het blazoen van het voormalige modelland betekenen.

Als Erdoğan en Turkije willen overleven doen ze er verstandig aan eerst werk te maken van hun eigen interne problemen, vooraleer aan een leiderschapsrol in het Midden-Oosten te denken. Doen ze dat niet, dan ligt er voor hen een grote crisis in het verschiet.

Volg Tan Tunali ook op Twitter

Meer over:

opinie, wereld

Praat mee

onze spelregels.

0/1500

Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (4)

Sorteren op:

Turksnl26 sep. 2012 - 12:20

Maar wat stel jij dan voor? Dat Turkije haar grenzen sluit voor de vluchtelingen en de andere kant opkijkt?

Tunali26 sep. 2012 - 12:20

Eerlijk gezegd was het een puur praktische afweging om Israël niet in het stuk op te nemen. Het moest een artikel zijn van 800 woorden. Ik ben het zeker met Niek Jansen eens dat Israel een hele belangrijke rol heeft gespeeld in het buitenlands beleid van Turkije. Door Peres in Davos de les te lezen verwierf Erdogan veel populariteit in de 'Arabische straten'. De bekoeling van de Turks-Israëlische relaties trad overigens in na operatie de Gaza Oorlog van december 2008/januari 2009, die de Syrisch-Israëlische onderhandelingen, waarbij Turkije bemiddelde, torpedeerde. Dit artikel focust vooral op het aanhalen van betrekkingen met omliggende landen; een beleid dat uitging van stabiliteit, maar dat door de onverwachte opstanden faliekant mislukt is. Ik stel overigens zeker niet voor dat Turkije haar grenzen sluit voor vluchtelingen en de andere kant op kijkt, Turks NL. Ik stel dat het buitenlandse beleid voor een hoop problemen heeft gezorgd, ook intern. Er zit een hele hoop tussen rebellen steunen, de andere kant opkijken en vluchtelingen opvangen.

[verwijderd]26 sep. 2012 - 12:20

Waarom ontbreekt Israel in het hele verhaal.? Aanvankelijk had Turkije toch een redelijk goede relatie met dat land en er waren zelfs plannen om gezamenlijke vlootoefeningen te houden. En dan kwamen die kapingen in internationale wateren van de schepen de 'Dignity' en de 'Spirit of Humanity' door Israel met aan boord medische en andere hulpgoederen, allemaal vooraf gekontroleerd door bevoegde autoriteiten, op weg van Cyprus naar het belegerde Gaza. Daarbij vielen ook een aantal Turkse slachtoffers te betreuren. Overigens al decennia voerde Israel kapingen uit in de zee tussen Cyprus en Libanon , waarbij passagiers werden vermoord of in (geheime) gevangenissen opgesloten , waar ook folteringen plaats vonden. De gezamenlijke vlootoefeningen zijn toen door Turkye afgelast en de verhoudingen zijn sindsdien aanzienlijk bekoeld tussen beide landen. Maar hoe dan ook, Israel is een kruitvat in het MO en een bron van spanningen in de regio en daarom verwondert het me dat de relatie Israel-Turkije totaal ontbreekt in het artikel van Tan Tanuli. Of is het vanwege:"don't mention the war"?

1 Reactie

diadorim26 sep. 2012 - 12:20

"op weg van Cyprus naar het belegerde Gaza." Het noordelijke deel van Cyprus wordt sinds een illegale militaire invasie in 1974 door Turkije tot op heden bezet, is in 1974 etnisch gezuiverd van 350.000 Europeanen, (gedwongen) gekoloniseerd met 200.000 Turken, Turkije heeft er een illegale afscheidingsmuur over de hele lengte van het eiland gebouwd en het is na Noord-Korea het meest gemilitariseerde gebied ter wereld. Dus je bedoelt dat vanaf Cyprus dat wel bezet wordt, boten gingen naar Gaza dat niet bezet wordt, gevuld met hulpgoederen uit Turkije waar de levensverwachting lager is dan in Gaza en de kindersterfte hoger? Lijkt mij een behoorlijk surrealistisch circus. Ten tweede zijn over het jaar 2011 2700 Koerden door Turkije overhoop geschoten, tegen 18 Palestijnen (en 16 Israeliers), lijkt mij toch een behoorlijk verschil. In de laatste 20 jaar zijn tussen de 45.000 en 100.000 Koerden gedood. Ik heb geen enkele interesse in mensenrechten, maar Turkije is zo ongeveer synoniem voor mensenrechtenschendingen. Waar komt toch die krankzinnige obsessie met Israël, waarschijnlijk het meest succesvolle land op aarde vandaan?

0 Rapporteren