Tragedie Anne Faber legt crisis geestelijke gezondheidszorg bloot

Het drama rond Anne Faber en haar moordenaar Michael P. brengt de algehele crisis in de geestelijke gezondheidszorg van Nederland tot uitdrukking. Dat blijkt min of meer tussen de regels door uit een achtergrondverhaal in de Volkskrant van maandag.

Hoe kon het gebeuren dat zo´n gevaarlijke psychopaat in zijn eentje op zijn scooter door de bossen mocht toeren? Hij verbleef in de kliniek Roosenburg waar tachtig patiënten waren ondergebracht, voor de helft mannen met een stevige veroordeling aan hun broek. Wegens gebrek aan bewakers konden zij niet voldoende in de gaten worden gehouden. Bij het overige personeel kwam veel ziekteverzuim voor zodat een beroep werd gedaan op invalkrachten. Alles bij elkaar kent Roosenburg 160 formatieplaatsen. Dat is twee personeelsleden per vaak levensgevaarlijke patiënt.

In de verslaggeving gebruikt de Volkskrant het woord cliënt. Dat doet Roosenburg niet. De kliniek is overigens van naam veranderd. Ze heet tegenwoordig Forensisch Psychiatrische Afdeling Utrecht/Fivoor. Dit is de missie: ‘Op de Forensisch Psychiatrische Afdeling (FPA) Utrecht (voorheen FPA Roosenburg) behandelen wij patiënten met een strafrechtelijke titel. Ook delict-gevaarlijke patiënten zonder strafrechtelijke titel kunnen bij ons terecht. Behandeling in een kliniek is nodig vanwege grensoverschrijdend gedrag. Het plan wat voor de behandeling wordt opgesteld, heeft als doel om de patiënt weer in de maatschappij te laten terugkeren en om het risico op een herhaling van het delict terug te dringen.’

Wij hebben dus te maken met een kliniek die naar buiten toe een hoog ambitieniveau uitstraalt. Tegelijkertijd is er sprake van onderbemensing en een slechte werksfeer. Anders zou dat ziekteverzuim niet zo groot zijn. Door die personeelsproblemen lukte het de patiënten op stevige schaal drugs de kliniek binnen te brengen. En het is moeilijk voorstelbaar dat er met al die wisselingen binnen de staf en al dat tijdelijk personeel behandelingsplannen konden worden opgesteld en uitgevoerd van voldoende kwaliteit voor zo´n heel bijzondere en gevaarlijke doelgroep. Toch modderde men voort.

Met andere woorden: bestuur en dagelijkse leiding falen. Zeg niet: ‘Michael P. is de uitzondering die de regel bevestigt.’ Het drama rond Michael P. is het product. Het is de resultante van improviseren, dat ongetwijfeld werd gemaskeerd door een zware administratieve afvink- en rapportageplicht, die niet vastlegt waar het werkelijk om gaat, zoals tegenwoordig in zoveel sectoren gebeurt, maar waar het bijzonder onderwijs en gezondheidszorg onder lijden.

Bezuinigingen Hoe treedt de verantwoordelijk minister Sander Dekker daartegen op? De kliniek mag voorlopig geen patiënten meer opnemen van de zwaarste categorie. En men is gedurende een jaar ‘onder verscherpt toezicht’ gesteld van de inspectie. Met andere woorden: de verantwoordelijke personen die deze situatie hebben laten ontstaan, worden gewoon gehandhaafd. Een jaartje extra toezicht is voldoende om ontsporingen in de toekomst tegen te gaan. En dat terwijl de problemen structureel zijn: men kan onvoldoende bewaking vinden. De overige staf blijkt een duiventil. Ziekteverzuim rijst de pan uit. En niemand maakt zich over die wezenlijke punten druk. Net zoals niemand zich druk maakt over de verwarde personen op straat, die vanwege de bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg nergens meer terecht kunnen.

De kritiek richt zich nu op rechter Otto, die Michael P. een te mild vonnis zou hebben gegeven maar daardoor blijft het uitgeklede systeem, dat Michael P. de ruimte gaf zijn gevaarlijke gekte uit te leven, teveel buiten schot. Deze zaak laat op gruwelijke en extreme wijze zien wat er mis gaat als een samenleving te weinig menskracht en middelen uittrekt voor de medeburgers die geestelijk van het pad af raken. Zelfs nu het kalf verdronken is, wordt de put niet gedempt.

Cc-foto: NoortjevdB , jpmm