Torenhoge kosten van medicijnen betalen wij met z’n allen

Afgelopen tijd laaide de discussie over de torenhoge prijzen van medicijnen weer op. Het Zorginstituut, dat de minister adviseert of een nieuw medicijn in het basispakket van de zorgverzekering moet komen, voelt zich gechanteerd door het gebrek aan transparantie van farmaceutische bedrijven in de prijsopbouw van medicijnen. Een sterker sturende overheid kan de alsmaar groeiende kosten voor de ontwikkeling van medicatie tegengaan en tegelijkertijd de toegankelijkheid van medicatie vergroten.

Volgens de Nederlandse Zorgautoriteit zijn de uitgaven voor dure geneesmiddelen van 2012 tot en met 2016 met 29,3 procent gestegen naar een totaal van 1,94 miljard euro. Ook als we kijken naar de percentage van de totale uitgaven in de zorg, blijft het aandeel van dure geneesmiddelen stijgen. Met een vergrijzende samenleving en een stijgend gebruik van complexe medicatie ziet het ernaar uit dat het huidige financieringsmodel voor de zorg onhoudbaar wordt.

Volgens de farmaceutische industrie zorgt de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen voor hoge prijzen. Maar de industrie geeft geen openheid van zaken. Zo wil het bedrijf Biogen niet zeggen waarom een medicijn tegen de dodelijke spierziekte SMA per patiënt 250.000 euro per jaar moet kosten. Het bedrijf maakte vorig jaar een winst van 3,7 miljard euro. Verontrustend is dat vorige week bekend werd dat zorgverzekeraars grote bedragen beleggen in Biogen en soortgelijke farmaceutische bedrijven. Door deze beleggingen lijkt het duidelijk dat er sprake is van belangenverstrengeling bij zorgverzekeraars. Het faciliteren van kwalitatieve en goedkope zorg is een kerntaak voor hen. Dit staat haaks op het streven van winstmaximalisatie van een farmaceutisch bedrijf. Deze tegenstellingen zorgen er voor dat de zorg onbetaalbaar wordt.

De veroorzaakte kosten betalen wij met zijn allen. Dat gebeurt op twee manieren: via de maandelijkse ziektekostenverzekering en de belasting. Universiteiten krijgen jaarlijks geld van de overheid voor onderzoek, onder andere naar nieuwe moleculen die kunnen dienen als medicijn. De licenties van deze stoffen worden vervolgens gekocht door farmaceutische bedrijven zonder dat er eisen worden gesteld aan de toegankelijkheid van de medicijnen en transparantie van ontwikkelkosten. Publiek geld dient niet als middel om woeker winsten te faciliteren, maar om medicijnen te ontwikkelen die toegankelijk zijn voor iedereen.

De rol van de overheid hierin is cruciaal. Met nieuwe wet- en regelgeving kan zij openheid afdwingen en zo nagaan hoe ons gemeenschapsgeld wordt uitgegeven. Zo zou de politiek eisen moeten stellen aan de toegankelijkheid van het te ontwikkelen medicijn. Niet alleen in Nederland, maar ook op wereldwijd niveau. Landen die niet de middelen hebben om gepatenteerde geneesmiddelen te kopen, kunnen zo toch gebruik maken van nieuwe medische ontwikkelingen. Daarom is het nodig dat Europese landen samen bepalen hoe ons gemeenschapsgeld uitgegeven wordt. Als de regels duidelijk zijn, kan de farmaceutische industrie zijn verantwoordelijkheid niet meer ontwijken. Voor Nederland, als nieuwe thuisplaats van het Europees Medicijnenagentschap, is hierin een belangrijke rol weggelegd.

Met z’n allen zijn wij gebaat bij een sterker sturende overheid als het aankomt op medicijnprijzen. Zo kunnen we ervoor zorgen dat de ontwikkeling van medicijnen toekomstbestendig is en dat medicijnen toegankelijk blijven voor iedereen.