Top 2000: kunst of kitsch?

Zo eten we haring met een uitje, gaan we minimaal één keer per jaar naar de Keukenhof, storten we massaal geld tijdens liefdadigheidsacties en eren we een oude baas uit Spanje, die ons begin december cadeaus brengt. Sinds het einde van de vorige eeuw lijkt er een nieuwe oer-Hollandse gewoonte bij te zijn gekomen. Vanaf 1999 luistert namelijk bijkans de gehele natie met een glühweintje en een oliebol in de hand naar de Top 2000 op ‘gezelligheidszender’ Radio 2.

Het principe en de basisgedachte achter de opzet van de Top 2000 waren plausibel. Als afsluiter van de eeuw kon het muziekliefhebbende publiek bepalen welk liedje volgens hen ‘aan de hemelpoort’ mocht worden gedraaid. De crème de la crème van onvergetelijke nummers, die de tand des tijds ruimschoots hebben doorstaan. Luisteraars zonden ‘hun’ plaat en het bijbehorende -vaak emotionele- verhaal in en wijze keuzeheren van Radio 2 stelden een alfabetische lijst samen van tweeduizend nummers. Hierna mocht het volk bepalen welk lied op welke plaats terechtkwam.

Supergroepen als Beatles, Rolling Stones en Queen domineerden toen al met tientallen nummers de bovenste regionen van het muzikale klassement. Later veranderden de regels en werd het mogelijk zelf nummers aan de lijst toe te voegen. Wat als een millenniuminitiatief begon, groeide hierdoor in no-time uit tot een jaarlijkse lakmoesproef der vaderlandse muzieksmaak.

Maar is de Top 2000 wel echt zo representatief voor wat wij Nederlanders de mooiste liedjes allertijden vinden? De basis die eind vorige eeuw werd gelegd is natuurlijk uitermate smal en heeft daardoor niet de diversiteit, die er natuurlijk wel zou moeten zijn. Is deze radiomarathon van 156 uur en bijbehorende Top 2000 a gogo tv-uitzendingen niet meer een trip down to memory lane, dan een goede afspiegeling van de prachtigste platen ooit?

Persoonlijk denk ik het eerste. Of misschien is het een combinatie van beide en is de Top 2000 tegenwoordig een populariteitspoll voor liederen waar wij een traan bij laten of juist flink los op gaan. Wanneer we dit jaar beschouwen, valt op dat onlangs overleden artiesten, als Michael Jackson en Ramses Shaffy, het stukken beter doen dan toen ze nog leefden. Sympathiestemmen? Of beseffen luisteraars plotseling dat de muziek van de King of Pop toch best wel geniaal was?

De samenstelling van de Top 2000 is natuurlijk subjectief, dat is logisch, maar het is natuurlijk van de zotte dat deejay Frits Spits in 2005 persoonlijk ervoor zorgde dat Avond van Boudewijn de Groot op de eerste positie belandde. Puur omdat hij luisteraars opriep om op dit lied te stemmen, belandde Avond op de eerste plaats. Het was overigens de enige maal dat Bohemian Rhapsody niet de bovenste positie veroverde. De bombastische miniopera van Queen is exemplarisch voor de top 2000, die altijd lijkt te zweven tussen kunst en kitsch. Want wanneer heeft u Bohemian Rhapsody voor het laatst in de cd-speler gestopt? Achteroverleunend in de fauteuil naar Deep Purple’s Child in Time geluisterd of een kopje thee genuttigd op de klanken van Stairway To Heaven?

De Top 2000 is een muzikaal museum, waaruit af en toe vergeelde stukken worden verwijderd en nieuwe, moderne kunst wordt toegevoegd. Is dat erg? Natuurlijk niet. Is dit Radio 2-feestje een historisch rechtvaardige rangorde? Waarschijnlijk niet. Maar als we ons onder de alcoholische invloed van glühwein en een met een vettige oliebol in de hand laten meevoeren met deze sentimentele reis door de tijd, is het best te doen. De Top 2000 is een jonge traditie, die we allen graag koesteren. Een nostalgische parade van de mooiste liedjes, die je zelf thuis nooit opzet.