Toetsing damhertenafschot kan einde van bejaging inluiden

Nooit eerder toetste een rechter een besluit tot jacht zo grondig. De Haarlemse rechter maakte serieuze studie van de stukken. Er was een reeks aan rapporten. En ook de ontheffing had een forse omvang. Op zo’n 25 punten bleken schade of bereikbaar voedsel het afschieten van damherten onvoldoende te rechtvaardigen.

Als mens beschikken we over de middelen om dieren in hun leefgebieden en buiten kwetsbaar menselijk gebied te houden. In het Hollands duingebied blijkt dat flink mis te gaan. De herten wandelen hun leefgebieden veelal simpel uit. Een deugdelijk hek staat zo dicht tegen een duin dat de herten er makkelijk overheen springen.

Afrasteringen met schrikdraad zijn te weinig solide om de herten uit bollenvelden te houden. Het geheel van vermelde schade en verkeersonveiligheid blijkt niet overtuigend. De plannen vermelden alle problemen wel, maar afdoende oplossingen ontbreken. Daarmee ontbreekt het zicht op “bevredigende oplossingen”, zoals het doden van wettelijk beschermde dieren vereist. En juist dat moet met afschot als een onomkeerbaar gevolg zwaar worden gewogen, vindt de rechter. 

De natuurbrug verbindt straks twee bijna even grote natuurgebieden. In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland brengt men het aantal damherten via afschot van jaarlijks 100 dieren weer terug tot 200. Met alleen het doden van dieren in slechte conditie gaat het aantal damherten in de iets kleinere Amsterdamse Waterleidingduinen richting het tienvoudige. Vanuit beide gebieden hebben de dieren ook toegang tot het voedsel in de omgeving en dus extra aanwas. Met veelal tweelingkalfjes is dat – net als op de Veluwe – al snel het dubbele van de natuurlijke aanwas, zoals de Oostvaardersplassen die kent.

Graag wijst men op het oerprincipe van de natuur met het recht van de sterkste. Alleen met voldoende vetreserves doorstaan de dieren de winter. Maar de sterfte van fataal verzwakte dieren moet niet zichtbaar zijn en wordt via tijdig afschot voorkomen. Die unieke aanpak zorgt voor stressvrije dierpopulaties. Zowel de Oostvaardersplassen als de Waterleidingduinen hebben daarmee voor recreanten zelfs internationale faam verworven. 

Tegenover de gebieden met jaarlijkse natuurlijk gestuurde aanwas en sterfte van een kwart staan de gebieden met bejaging plus de veelvouden in aanwas en te doden dieren. Te lage aantallen in de winter betekenen te hoge aantallen in de zomer, zoals op de Veluwe. Zelfs met nachtzichtkijkers en infrarood belichting plus geluiddempers blijkt het geplande afschot onhaalbaar. Het extreme schuilgedrag ontneemt de recreatieve waarde, maar nog erger ook zorgvuldig tellen en beheren. De paniekvlucht van dieren houdt de wildaanrijdingen op het dubbele van de aantallen vooraf aan de intensieve nachtelijke bejaging.

De ontheffing inzake de Hollandse damherten voorzag in de inzet van de op de Veluwe gebruikelijke hightech middelen. Daarom is de solide toetsing volledig gerechtvaardigd. Voorkomen moet worden dat problemen in stand blijven via een voortdurende aanwas van de damherten. Hetzij door ontsnappen uit leefgebieden, hetzij te lage aantallen ten opzichte van bereikbaar voedsel. Op die punten vertonen beheerplan en ontheffing ernstige gebreken. 

In juni voegde het Europese Hof van de Rechten van de Mens een extra dimensie toe. Een Duitse terreineigenaar haalde zijn gelijk met zijn weigering van jacht in zijn natuurgebied. Dit kan als een mensenrecht worden bijgeschreven. Sinds deze uitspraak kan jacht niet langer worden afgedwongen. Publieke organisaties zullen hun achterban van de noodzaak van bejaging of beheer moeten overtuigen. En dat wordt met het enorme verschil in recreatieve waarde tussen bejaging en louter reactief ingrijpen al snel het afwijzen van bejaging.

Marcel Vossestein, voormalig voorzitter van de Natuurbeschermingscommissie van de KNNV, vereniging voor veldbiologie, Nunspeet

Volg Marcel Vossestein ook op Twitter