Toen en nu: het gaat om de Afghaanse vrouwen en meisjes

Het debat over de civiele missie naar Afghanistan zou niet gemakkelijk worden. Dat voorzag ik al in mijn laatste column. Het draagvlak voor de missie kelderde de afgelopen weken dramatisch. Een inhoudelijke afweging leek vrijwel kansloos, omdat tegenstanders van de missie zich diep hadden ingegraven en wekenlang de publieke opinie domineerden.

Wat daarbij bepaald niet hielp, was dat de PvdA gretig insprong op alles wat zich aan negatiefs aandiende ter ondersteuning van het eigen in beton gegoten nee. De internationalisten in die partij moeten zich enorm hebben opgewonden, ook al roerden zij zich nauwelijks in het openbaar.

Wat doe je dan als politica? Wat doe je als jouw verkiezingsprogramma en jouw motie aan de basis liggen van een inmiddels omstreden voorstel van een evenzeer omstreden kabinet? En als bijna al je politieke vrienden hun conclusies al klaar hebben? Zeg je dan: dit is niet mijn voorstel en dit is niet mijn kabinet, dus ik trek er ook mijn handen vanaf? Of zeg je: ik ga toch knokken om er een goede missie van te maken en ik ga hard werken aan het draagvlak?

Ik had vooraf met mezelf en de fractie afgesproken dat ik dat laatste zou doen, als ik de kans zou krijgen. Ik kon het niet verantwoorden dat we de Afghaanse meisjes en vrouwen in de steek zouden laten, om wie het ons bij de inval in Afghanistan in 2001 al was te doen. Ik geloof in een politiek die vanuit idealen en inhoud probeert om resultaten te boeken. Als je in een sleutelpositie terechtkomt, past het niet om te duiken. Dan moet je keihard onderhandelen en je verantwoordelijkheid nemen.

Zo kwam ik in de bijzondere situatie terecht dat ik in het debat alle eisen kon binnenhalen, maar de achterban moest teleurstellen. Het werd een missie die geheel voldoet aan de voorwaarden die deskundigen op het terrein van wederopbouw in oorlogs- en conflictgebieden stellen – een gecombineerde inzet op veiligheid, bestuurlijk vermogen en ontwikkeling. In het debat werden alle resultaten die ik boekte door de politieke tegenstanders zonder nadenken weggehoond. Hoe keer je dan het beeld? Hoe ga je te werk als de publieke opinie zich massief afkeert van de feiten?

Wat mij de afgelopen tijd heeft geholpen, zijn twee indringende ervaringen uit eerdere werkkringen. In de wetenschap heb ik een aantal jaren mijn tanden gezet in een poging om economen uit te leggen dat hun analysekader te beperkt is. Een eerste, filosofisch beschouwende, poging miste volledig doel. De economen snapten gewoon niet waar ik het over had. Pas toen ik mijn verhaal in de hun vertrouwde mathematische termen had gegoten, begrepen ze mijn punt. En gingen vervolgens over tot de orde van de dag. Mijn plezier in het werk was toen al lang over. Ik keerde de wetenschap enigszins ontgoocheld de rug toe. Les één: de ander vertellen dat zijn verhaal niet klopt, werkt niet, maar meepraten met de ander werkt nog minder.

Wat wel werkt, heb ik geleerd in mijn tijd als leidinggevende van een club eigenzinnige professionals. Die club raakte zijn subsidies kwijt en moest marktgerichter werken. Dat leverde de nodige veranderingen op, waar lang niet iedereen achter stond. Ik was daardoor voortdurend bezig om mensen te corrigeren en hen aan te spreken op hun fouten. Na een stevig conflict zat ik ’s avonds met al mijn managementboeken op de bank en zag dat ik in alle klassieke valkuilen was getrapt. Toen ik daarna mensen vooral motiveerde en aansprak op hun talent, ging het stukken beter. Les twee: luisteren, begrip tonen en duidelijk je eigen overwegingen toelichten, werkt wel.

Het besluit voor de missie is nu genomen. Dit is niet het sluitstuk, maar pas het begin van onze verantwoordelijkheid.

Garanties dat de missie zal slagen, zijn er niet. Wel een gerede kans op succes. Critici van het besluit hebben zich volgens de peilingen vooralsnog afgewend van mijn partij.

Ik hoop en vertrouw erop dat wij hen terug weten te winnen, omdat wij met open vizier hebben gestreden voor onze idealen. Ik ben ervan overtuigd dat de toekomst is aan partijen die vanuit hun eigen visie en kracht politiek bedrijven en niet vanuit kortetermijnpartijpolitieke overwegingen.

Beide lessen zullen ons daarbij nog geregeld van pas komen.

Dit stuk staat ook in NRC Handelsblad