Timmermans moet nu toezien op einde blokkade Gaza

Timmermans wees Hamas als hoofdschuldige aan voor de recente geweldsescalatie tussen Israël en Gaza. Dat Israël zuiver defensief zou hebben geopereerd, is echter fundamenteel onjuist.

Medio november escaleerde het geweld tussen Israël en de Gazastrook. Volgens de Israëlische krant Haaretz heeft het Israëlische leger sinds 14 november meer dan 1.500 doelen in de Gazastrook gebombardeerd. Palestijnse groeperingen vuurden in dezelfde periode ruim 800 raketten op Israël af, waarvan enkele tientallen in bewoond gebied neerkwamen.

Na intensieve bemiddeling door de Egyptische regering werd op 21 november een staakt-het-vuren van kracht. Of dat zal standhouden is uiterst onzeker. De inkt van het bestandsakkoord was nog niet droog en de Israëlische premier Netanyahu had al gewaarschuwd dat ‘een meer intensieve militaire operatie’ zeer waarschijnlijk ‘nodig’ zal zijn.

Nu de wapens zwijgen is het zinvol om kritisch op de geweldsescalatie terug te blikken. Daarbij moet ook gekeken worden naar de opstelling van de Nederlandse regering. Minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans (PvdA) heeft onmiddellijk de Hamas-beweging, die sinds 2007 in de Gazastrook aan de macht is, als hoofdschuldige aangewezen. De Israëlische bombardementen typeerde hij als ‘reactie’ daarop. Timmermans benadrukte verder dat Israël het ‘volste recht’ heeft om zichzelf te verdedigen.

Het staat buiten kijf dat de Israëlische regering het recht en ook de plicht heeft om de eigen burgerbevolking te beschermen. Maar van een zuiver defensieve campagne was in dit geval geen sprake. In tegendeel, de Israëlische regering heeft het geweld doelbewust laten escaleren, onder meer door Hamas-leider Ahmed Jabari op 14 november buitengerechtelijk te executeren.

Ahmed Jabari was volgens de Israëlische commentator Aluf Benn in de afgelopen vijf jaar juist een ‘onderaannemer’ voor Israël, die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de totstandkoming en naleving van eerdere bestanden. Sterker, de Israëlische vredesactivist Gershon Baskin liet weten dat Jabari bereid was akkoord te gaan met een langdurige wapenstilstand, waarvan hij op de ochtend van zijn dood een uitgewerkt voorstel ontving. Israëlische veiligheidsfunctionarissen waren daarvan op de hoogte. Dat Jabari’s liquidatie de strijd zou doen escaleren, wisten degenen die zijn doodvonnis bezegelden.

Aan die liquidatie gingen andere offensieve gevechtshandelingen van Israël vooraf. In oktober voerde het Israëlische leger diverse aanvallen op de Gazastrook uit. Daarbij doodde het leger niet alleen Palestijnse strijders, maar verwondde het ook burgers, waaronder kinderen. Het was primair aan deze agressie te wijten dat het bestand met Hamas en andere groeperingen in de Gazastrook op losse schroeven kwam te staan en de raketbeschietingen sterk toenamen.

Tijdens een militaire inval in de Gazastrook schoot het Israëlische leger op 8 november de 13-jarige Ahmed Abu Daqqa dood, terwijl hij aan het voetballen was. Bij een vergeldingsactie vuurden Palestijnse strijders op 10 november op een Israëlisch legervoertuig. Vier soldaten raakten daardoor gewond. Bij Israëlische beschietingen die volgden werden vier Palestijnse burgers gedood. Op 11 november doodde het Israëlische leger nog eens zes Palestijnen.

Toen op 21 november het staakt-het-vuren inging, stond de teller op meer dan 150 doden aan Palestijnse zijde en 5 doden aan Israëlische zijde. Onder de Palestijnse doden tientallen vrouwen en kinderen. Deze verhouding doet denken aan de vorige grootschalige aanval van Israël op de Gazastrook, in december 2008 en januari 2009. Volgens de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem doodde Israël toen 1390 Palestijnen. 759 van hen waren burgers, onder wie 454 vrouwen en kinderen. Aan Israëlische zijde kwamen 3 burgers en 10 soldaten om. Vier soldaten stierven door eigen vuur.

Om misverstanden te voorkomen, het is niet de bedoeling om Hamas of andere Palestijnse groeperingen vrij te pleiten. Zij hebben zonder enige twijfel aan de recente escalatie bijgedragen. Hun raketbeschietingen op burgerdoelen in Israël zijn in strijd met het humanitair oorlogsrecht en dus onrechtmatig.

Sinds 2004 zijn door die beschietingen 27 Israëli’s gedood , onder wie 24 burgers. Honderden Israëli’s raakten gewond, duizenden getraumatiseerd. De raketbeschietingen behoren veroordeeld te worden en moeten stoppen.

Het beeld dat Israël in het recente conflict zuiver defensief zou hebben geopereerd, binnen het recht op zelfverdediging, is echter fundamenteel onjuist. Zoals uit het voorgaande moge blijken is die beeldvorming een kwalijke verdraaiing van de werkelijkheid.

De bekroonde Israëlische journaliste Amira Hass wijdde er een artikel aan met de veelzeggende titel “Israel’s ‘right to self-defense’: a tremendous propaganda victory “. Daarin schrijft zij:

One of Israel’s tremendous propaganda victories is that it has been accepted as a victim of the Palestinians, both in the view of the Israeli public and that of Western leaders who hasten to speak of Israel’s right to defend itself. […] By supporting Israel’s offensive on Gaza, Western leaders have given the Israelis carte blanche to do what they’re best at: wallow in their sense of victimhood and ignore Palestinian suffering.”

Voor de anderhalf miljoen burgers in Gaza, opeengepakt op een gebied twee keer zo groot als Texel, is de Westerse opstelling de zoveelste klap in het gezicht. Terwijl Israëlische burgers kunnen rekenen op het sterkste leger in het Midden-Oosten, dat over de meest geavanceerde wapens beschikt en deze inzet, ontberen zij de meest basale bescherming. Net als bij de aanval in 2008-09 waren de burgers van Gaza de afgelopen dagen totaal weerloos, overgeleverd aan massief geweld, zonder veilige schuilkelders en vluchtmogelijkheid.

Volgens het humanitair oorlogsrecht is Israël als bezettende mogendheid juist verantwoordelijk voor het welzijn van de Gazaanse burgerbevolking. In plaats van die verantwoordelijkheid te nemen onderwerpt Israël de Gazastrook sinds 2007 aan een wurgende blokkade, die groot menselijk leed veroorzaakt en neerkomt op collectieve bestraffing.

De Europese Unie eist al jaren dat Israël de blokkade ‘onmiddellijk, duurzaam en onvoorwaardelijk’ opheft, zodat een vrije doorgang van personen en goederen mogelijk wordt. De Israëlische regering heeft die oproep steeds genegeerd.

Hier ligt nu een taak voor minister Timmermans. Die benadrukte inmiddels dat het bestand tussen Hamas en Israël moet worden nageleefd. Dat bestand voorziet ook in de beëindiging van de blokkade van Gaza. Het is nu aan Timmermans en zijn Europese collega’s om Israël aan deze toezegging te houden.

Martin Siepermann is politicoloog en directeur van stichting The Rights Forum. The Rights Forum zet zich in voor een rechtvaardig Midden-Oosten beleid van de Nederlandse regering en de EU.