Terug naar de frontlinies in Oekraïne

Enkele dagen geleden reed ik een Oekraïense kennis naar Charleroi Airport waar hij het vliegtuig zou nemen naar Warschau. Vandaar reist hij met de bus door naar het West-Oekraïense Lviv, vervolgens met de trein naar Kyiv en vandaar per trein 460 kilometer naar zijn eindbestemming Dnipro, een stad van 1 miljoen inwoners, 150 kilometer van het front.

Voor mij voelde het als het afzetten van een levend wezen bij zijn graf. Drie van zijn goede vrienden zijn al gesneuveld. Naar schatting 80.000 Oekraïense militairen zijn inmiddels gedood of gewond, 350.000 aan Russische kant.

Voor Ruslands bloedige agressie was hij diepzeeduiker die toeristische groepen sinds jaren begeleidde naar duikplekken over de hele wereld. Nu geeft traint hij speciale militairen om onderwater-bouwwerken als bruggen te inspecteren op schade en om speciale missies tegen de Russen uit te voeren. Daaraan neemt zij zelf soms ook deel.

Wat een indruk maakte deze veertigjarige man, echtgenoot en vader van drie kinderen. Hoe vanzelfsprekend aanvaardt hij dat hij met direct gevaar voor eigen leven tegen Oekraïne's agressor vecht. Hoe rustig blijft hij eronder, en wat een gevoel voor humor kan hij in gezelschap nog laten zien. Bewonderenswaardig. Onbegrijpelijk.

Hij was enkele dagen met verlof in Brussel om zijn vrouw te bezoeken die hier tijdelijk verblijft voor haar 8-jarige zoontje dat met zijn grootmoeder uit Dnipro was gevlucht omdat zijn ouders dat veiliger vonden. Enkele maanden geleden werd leukemie bij het jongetje vastgesteld. Hij ondergaat een zware behandeling.

Samen met hen vierde ons gezin oudjaarsavond waar gelukkig ook uitgebreid Oekraïens gegeten werd, gedronken, gelachen en gedanst. Mijn Oekraïense echtgenote en ik hadden daarbij voortdurend zwaar gemengde gevoelens, we voelden ons bijna schuldig om in deze moeilijke situatie van Oekraïne's existentiële oorlog met Rusland het 'annus horribilis' 2023 zo af te sluiten.

De absurditeit, ziekelijkheid en totale onnodigheid van de moorddadige Russische agressie tegen de veertig miljoen doodnormale Oekraïners werd zo immers overduidelijk. Bijvoorbeeld wanneer Vadim, laat ik hem zo maar noemen, vertelde hoe de eerste dagen van de oorlog goed opgeleide Russische vrienden hem belden met de vraag hoe het ging. "Slecht", antwoordde hij, "jullie zijn onze steden en mensen aan het bombarderen." "Oh, maak je niet druk", kwam de reactie, "over drie dagen is alles voorbij, dan zijn we in Kyiv en zijn jullie allemaal weer vrij en zul je een goed leven hebben."

Of bij het teruglezen van de waarschuwende woorden van al die normaal denkende en goed geïnformeerde Russen die voor de oorlog van de daken schreeuwden dat het Westen nooit een dreiging vormde voor Rusland, Oekraïne evenmin, en dat een oorlog met Oekraïne of met het Westen niet in het nationale belang van Rusland was.

De opvallendste noodkreet kwam op 31 januari 2022 van een groep gepensioneerde Russische militairen bij monde van kolonel-generaal Leonid Ivashov van de “Al-Russische Officiersvergadering”. Zij schreven dat het tegen het nationale belang van Rusland inging om een oorlog tegen Oekraïne te beginnen: "de strategische stabiliteit wordt gehandhaafd, kernwapens staan onder betrouwbare controle, NAVO-troepen groeien niet en vertonen geen dreigende activiteit", de situatie die rond Oekraïne "wordt opgezweept is kunstmatig". Zij zien slechts één verklaring voor het opwekken van spanningen en het ontketenen van grootschalige vijandelijkheden: het Kremlin, "dat niet in staat is om de binnenlandse structurele crisis op te lossen en bang is voor een volksopstand en een machtswisseling. Het wil oorlog gebruiken om dit probleem op te lossen, zodat het zijn macht, die tegen de nationale belangen ingaat, nog een tijdje kan behouden, evenals de rijkdom die het van de burgers gestolen heeft." Zij eisten dat president Poetin zou afzien van “het criminele beleid van het uitlokken van een oorlog" en waagden zelfs zijn ontslag te eisen.

In die tijd was de censuur nog niet zo draconisch als sinds het uitbreken van de oorlog. Daardoor konden vele burgers en politieke analisten hun anti-oorlog oproepen verspreiden via de weinige nog onafhankelijke media. Zo stelden analisten als Aleksandr Golts, Andrej Pjontkovski en Igor Gretski dat het ‘belachelijk’ was om te beweren dat Oekraïne een bedreiging voor Rusland vormde. Ook was voor hen de Oekraïense ‘Maidan-revolutie’ van 2014 een geheel binnenlandse aangelegenheid en was van buitenlandse inmenging, in tegenstelling tot wat de Russische propaganda (hun woord) stelselmatig beweerde, geen sprake.

Het Westen heeft dan ook geen andere keus dan om Oekraïne militair te blijven steunen totdat Rusland zijn agressie tegen Oekraïne stopt en het Oekraïens grondgebied dat het momenteel bezet houdt verlaat.

Dat Rusland letterlijk aan alle kanten fout zit blijkt ook uit de uitspraak van 's werelds hoogste rechterlijke instantie, het Internationale Gerechtshof in Den Haag. Op 16 maart 2022 verordonneerde het Rusland “zijn militaire operatie op Oekraïens grondgebied onmiddellijk te staken”.