Teeven blijft kleven

De positie van de bewindsman hangt aan een zijden draadje, nu bekend is geworden dat niet alleen in de zaak Dolmatov ernstige fouten zijn gemaakt, maar dat zo’n 300 asielzoekers ten onrechte in vreemdelingendetentie zijn geplaatst in een periode van ongeveer anderhalf jaar. In de Tweede Kamer legt Teeven op dit moment verantwoording af over het incident en de gemaakte fouten onder zijn bewind.

Vertrouwen Teeven gaf voor aanvang van het debat aan vertrouwen te hebben in het debat, maar durfde niet te zeggen of hij vanavond nog staatssecretaris zou zijn.

Updates:

23.30 u. Staatssecretaris Teeven van Justitie blijft aan. Hij vindt dat hij voldoende steun heeft om zijn beleid voort te zetten. Dat zei hij tijdens een onderbreking van het programma Pauw en Witteman tegen verslaggever Ferry Mingele. Tweederde van de Tweede Kamer stemt niet in met de motie van wantrouwen tegen Teeven. 

SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks en PvdD vonden dat hij moest opstappen, maar de motie werd niet gesteund door een meerderheid van VVD, PvdA, PVV, SGP en 50-Plus.

22.32 u. GroenLinks dient samen met de SP en de Partij voor de Dieren een motie van wantrouwen in tegen staatssecretaris Teeven. GroenLinks:

Volgens GroenLinks is het overlijden van de Russische asielzoeker Dolmatov terwijl hij onder toezicht stond van de Staat niet een incident, maar het gevolg van structurele fouten die gemaakt worden in de asielketen. GroenLinks houdt staatssecretaris Teeven verantwoordelijk voor deze fouten.

GroenLinks-Tweede Kamerlid Linda Voortman: “Ik reken de staatssecretaris aan dat instanties onder zijn verantwoordelijkheid zó hebben gefaald. Het structureel en systematisch falen van het asielbeleid was bij de overheid welbekend, al ver voor het overlijden van Aleksandr Dolmatov.”

In Nieuwsuur zegt Ferry Mingele dat ook D66, CDA en de ChristenUnie de motie van wantrouwen zullen steunen. Teeven heeft, behalve zijn eigen VVD, ook nog coalitiepartij PvdA achter zich. Op zich al een meerderheid. Daar komt in ieder geval de PVV bij.

21.50 u. Teeven heeft het vertrouwen van de Tweede Kamer gevraagd om door te gaan. Het voordeel van de twijfel vindt hij niet genoeg. Hij wil minimaal het vertrouwen van de regeringspartijen en liefst nog meer. “Met het voordeel van de twijfel moet ik niet doorgaan”, aldus de staatssecretaris. ( Trouw )

21.00 u. De PvdA wil dat Fred Teeven een onderzoek instelt naar de behandeling van asielzoekers. Dat heeft PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt vanavond gezegd tijdens de voortzetting van het Kamerdebat over de dood van de Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov. Dat meldt NRC Handelsblad :

Teeven moet erkennen dat de prioriteit te veel ligt bij uitzetten en te weinig bij een humane behandeling, zei Recourt. De omstandigheden die hebben geleid tot de zelfmoord van Dolmatov konden ontstaan in een klimaat “waarin het belangrijk is een streng beleid te hebben, en waarin te weinig aandacht was voor rechtmatigheid”.

18.00 u. De NOS meldt dat Teeven zijn excuses heeft aangeboden aan de familieleden en vrienden van de overleden Russische asielzoeker Aleksander Dolmatov. Hij deed dat in het Kamerdebat over het zeer kritische inspectie-rapport over de zelfmoord van de Rus.

17.10 u. Verschillende Kamerleden vragen Teeven of hij vindt dat hij kan aanblijven. Hij heeft zichzelf die vraag naar eigen zeggen ook gesteld, en positief beantwoord. Of de Kamer er ook zo over denkt zal in tweede termijn blijken.

17.00 u. Volgens Teeven is er geen hoofdverantwoordelijke aan te wijzen voor de gemaakte fouten. Hij vindt zichzelf wel verantwoordelijk voor de diensten die de ongelukkige combinatie van fouten hebben veroorzaakt. Maar door in de Kamer te verschijnen en door alle rapporten aan de Kamer toe te sturen heeft hij de volksvertegenwoordiging de kans gegeven het beleid te controleren. Van de fouten moet geleerd worden, en Teeven vindt dat de Kamer moet beoordelen of hij degene is die verbeteringen kan doorvoeren. Zelf vindt hij van wel.

16.45 u. D66-woordvoerder Schouw vraagt om een onafhankelijk onderzoek naar het falen in de ‘vreemdelingenketen’. Teeven zegt daar niet voor te voelen. De Inspectie voor Veiligheid en Justitie komt volgend jaar met de resultaten van een evaluatie, daar wil hij op wachten. Ook GroenLinks dringt aan op onafhankelijk onderzoek, maar Teeven houdt vooralsnog zijn poot stijf.

16.30 u. Voordewind (ChristenUnie) vindt dat Teeven de Kamer met een kluitje het riet instuurt. Hij zegt dat de staatssecretaris ook de Ombudsman niet serieus heeft geantwoord toen die zijn kritische rapport presenteerde. Volgens Teeven heeft hij dat wel gedaan, maar is hij het gewoon niet eens met de conclusies van de Ombudsman.

16.20 u. Op verschillende vragen uit de Kamer houdt Teeven vol dat de medische verzorging in detentiecentra op orde is. Daarnaast kondigt hij aan dat het aantal plekken in de detentiecentra wordt teruggebracht en dat er geen mensen meer zullen worden vastgezet die onuitzetbaar zijn. Over alternatieven voor detentie volgt voor de zomer een regeringsvoorstel.

16.00 u. Teeven geeft een uitgebreid overzicht van de verbeteringen die er volgens hem de afgelopen tijd hebben plaatsgevonden wat betreft de medische zorg van gedetineerde asielzoekers. Hij vervolgt met de beantwoording van een aantal vragen over dit onderwerp uit de eerste termijn.

15.45 u. Marianne Thieme (PvdD) wil weten of de excuses van Teeven alleen voor de bühne zijn. Teeven ontkent dat met klem. Hij noemt de dood van Dolmatov “buitengewoon tragisch”. Hij weerspreekt de bevindingen van de Ombudsman, die het beleid als “inhumaan” betitelde.

15.30 u. Teeven wil eerdere uitspraken over de zorgvuldigheid van procedures niet terugnemen, omdat er naar zijn zeggen steeds meer steeds beter gaat, vooral wat betreft zorg in de detentiecentra. Joël Voordewind (CU) geeft een voorbeeld van iemand die volgens hem ook ten onrechte in vreemdelingenbewaring zit en van wie hij een mail heeft ontvangen, maar wordt de mond gesnoerd door Kamervoorzitter Van Miltenburg. Ook Teeven zegt dat hij niet op andere individuele gevallen kan ingaan.

15.15 u. SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen concludeert dat er wel heel veel mis was, terwijl de directie van de IND op de hoogte was. Ze wil van Teeven weten of en hoe hij heeft onderzocht of er in de andere gevallen niet mensen ten onrechte gevangen zijn gezet. Gerard Schouw van D66 vraagt of Teeven kan garanderen dat er geen structurele problemen zijn in de asielzoekersopvang. Teeven wil dat niet doen.

15.05 u. Op een vraag van PVV-er Fritsma erkent Teeven dat het geautomatiseerde systeem bij de IND nog altijd niet 100% op orde is.

14:50 u. Teeven noemt de lijst met fouten die de Inspectie voor Veiligheid en Justitie heeft opgesteld “veel te lang”. Maar hij noemt een aantal problemen “incidenten, en niet structureel”. Daar hoort ook het verkeerd gezette vinkje bij. D66-Kamerlid Schouw verbaast zich daarover, omdat er anderhalf jaar lang verkeerde vinkjes werden geplaatst, waardoor honderden mensen ten onrechte in detentie belandden. Volgens Schouw duidt dat op een structureel probleem. Teeven is het daar niet mee eens, volgens hem was er sprake van een “verkeerde werkinstructie”, die inmiddels is rechtgezet.

14.45 u. Er ontspint zich een korte discussie over de al dan niet terechte afwijzing van Dolmatovs asielverzoek. Volgens Teeven was die afwijzing terecht. Oppositiewoordvoerders Voordewind (CU) en Voortman (GL) houden het erop dat in het Nederlandse beleid de asielzoeker meestal ‘het nadeel van de twijfel’ krijgt.

14.30 u. De staatssecretaris zegt toe dat hij de aanbevelingen uit het kritische rapport van de inspectie allemaal overneemt. SP-Kamerlid Gesthuizen confronteert Teeven met zijn eigen uitspraken van de afgelopen tijd, waarin hij steeds volhoudt dat de zaken in de vreemdelingendetentie op orde zijn. Teeven zegt dat dat klopt, en dat het geval-Dolmatov een uitzondering is.

14.15 u. Staatssecretaris Teeven antwoordt. Hij begrijpt de kritische houding van de Kamer, en begint met het zich in het openbaar verontschuldigen tegenover de familie van de overleden Dolmatov. Teeven benadrukt dat de overheid juridisch verantwoordelijk is, en dat hij daarnaast politiek verantwoordelijk is.

Het debat is geschorst en gaat om 14.00 uur verder

12.35 u. Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren vindt dat het debat te veel dreigt te gaan over het aanblijven van Teeven, en te weinig over het asielbeleid dat in haar ogen te streng is. Toch roept ze Teeven op consequenties te trekken uit de gemaakte fouten.

12.30 u. 50Plus-Kamerlid Klein stelt een aantal technische vragen aan de staatssecretaris, en kondigt aan de beantwoording af te wachten.

12.25 u. PVV-er Sietse Fritsma legt de schuld voor de dood van Dolmatov bij het functioneren van de IND, waar kwantiteit belangrijker zou zijn dan kwaliteit. Door fouten van de IND zouden ook veel asielzoekers ten onrechte worden toegelaten. Hij bepleit een reorganisatie van de dienst.

12.25 u. Eddy van Hijum van het CDA vraagt zich net als zijn collega’s af of het beleid wel humaan is. Ook hekelt hij de ‘systeemfouten’ (de 300 verkeerd geplaatste vinkjes waardoor mensen ten onrechte zijn opgesloten). Het CDA wil weten welke consequenties Teeven gaat trekken.

12.15 u. De ChristenUnie wil weten of Teeven niet op de hoogte had moeten zijn van alle gemaakte fouten. Een oordeel over zijn aanblijven wil woordvoerder Voordewind pas geven na de antwoorden van Teeven op alle vragen die de Kamer stelt.

12.00 u. Kees van der Staaij (SGP) vindt dat het debat niet te breed moet worden gevoerd, maar vooral moet gaan over de ministeriële verantwoordelijkheid in dit geval. Hij wil van de staatsecretaris horen hoe deze de gemaakte fouten weegt.

11.50 u. Namens GroenLinks zegt Linda Voortman dat de dood van Dolmatov, die volgens haar gewoon asiel had moeten krijgen, een menselijker asielbeleid in Nederland moet inluiden. Ze verwijt Teeven dat hij zich doof heeft gehouden voor kritiek en de problemen heeft weggewuifd.  

11.40 u. D66-er Gerard Schouw vindt dat er fout op fout is gestapeld. Hij spreekt van ambtelijke onverschilligheid en noemt de aangekondigde maatregelen volstrekt onvoldoende. Hij wil een fundamentele verandering in het asielbeleid, en wil van de staatssecretaris horen hoe hij zijn eigen handelen beoordeelt. Schouw wil ook weten of de geruchten over bemoeienis van de Russische geheime dienst met Dolmatov op waarheid berusten.

11.30 u. Jeroen Recourt (PvdA) stelt een serie vragen over het foutief geplaatste vinkje (in het digitale dossier op grond waarvan Dolmatov werd vastgezet) en wil vooral weten waarom Dolmatov überhaupt in detentie is genomen. Hij zegt een oordeel over Teeven te bewaren tot het einde van het debat.

11.15 u. S P-woordvoerster Sharon Gesthuizen vraagt in een emotioneel betoog waarom de staatssecretaris in eerste instantie de handen in onschuld wast. Verder concludeert zij dat er niet wordt bijgehouden hoeveel suïcidepogingen er zijn in de vreemdelingendetentie. Ze laakt de formele houding van Teeven. De publieke tribune applaudiseert.

10.30 u. Teevens partijgenoot Van der Steur wil van de staatssecretaris weten van welke systeemfouten hij nu precies op de hoogte was, nadat het hoofd van de Inspectie voor Veiligheid en Justitie gisteren bekend maakte dat op directieniveau bekend was dat er structurele fouten in de vreemdelingenketen zitten.