Te weinig aandacht voor water: ‘Europese Green Deal moet ook een Blue Deal worden’

De Europese Green Deal moet ook een ‘Blue Deal’ worden. In de klimaatplannen van de Europese Commissie ontbreekt ‘water’ als topprioriteit. Dat zegt watergezant Henk Ovink in de podcast Betrouwbare Bronnen. Ovink adviseert wereldwijd namens de Nederlandse regering over watermanagement.

“Eurocommissaris Frans Timmermans en zijn mensen moeten water omarmen als uitdaging. Kustveiligheid is een nationale aangelegenheid, maar als de kustveiligheid van België niet op orde is, heeft Nederland daar last van. ‘Ruimte voor de rivieren’ hebben we in Nederland op orde, maar niet op Europese schaal. Er zou een Europees programma ‘Room for the rivers’ moeten komen”, zegt Ovink.

Volgens hem ontbreekt het in Europa aan voldoende belangstelling voor waterveiligheid. Als Timmermans hem belt, komt Ovink meteen naar Brussel. “Absoluut! Toen Nederland in 2016 EU-voorzitter was, leidde ik overleg over waterveiligheid. Dit was voor veel mensen in Europa de eerste keer dat ze doorkregen dat dit een kwestie is van nationale veiligheid. Bij de Green Deal moet de relatie tussen waterkwaliteit en gezondheid worden meegenomen. De zorg voor onze natuurlijke bronnen, de biodiversiteit. In de nieuwe circulaire economie speelt water een hoofdrol. Ons hele natuurlijke kapitaal staat op het spel. En onze veiligheid: het tegengaan van overstromingen en droogte met een deltaprogramma-achtige aanpak. Dit is iets voor de nationale overheden, maar je kunt dit vanuit Europa stimuleren, organiseren en financieel begeleiden.” Nederland kan daarbij een leidende rol spelen. “We hebben de kennis in huis hoe je omgaat met te veel, te weinig en te vies water.”

95 procent van de infrastructuur-investeringen in de wereld gaat naar niet-duurzame infrastructuur. “Domme dingen”, noemt Ovink dat. “Er wordt nu heel snel heel veel geïnvesteerd, want in de coronacrisis staan banen op het spel. Maar als je dat besteedt aan oude, niet-duurzame plannen, dan zijn we morgen kwetsbaarder dan nodig is”, zegt hij. “In de herstelsituatie na corona weet je gewoon dat elke euro die je investeert moet gaan naar duurzame projecten. Maar dat is nu niet zo.”

Tegelijkertijd blijkt het heel moeilijk om van commerciële banken geld te krijgen voor relatief kleine investeringen in innovatieve projecten. Een lening van 10 of 20 miljoen euro is voor hen te risicovol of ze hebben er de expertise niet voor. Daarom is Ovink blij dat het kabinet nu ‘Invest International’ wil oprichten, een nieuw financieringsvehikel dat 800 miljoen euro beschikbaar maakt voor innovatieve, duurzame projecten. Maandag praat de Tweede Kamer hierover met minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking).

“Als ik in water investeer, gaan mijn gezondheidskosten omlaag. Probeer dat aan een investeerder uit te leggen – dat gaat niet, want het effect zie je pas op langere termijn. De markt alleen lost het niet op. Bij duurzame ontwikkeling zijn interventies die waarde toevoegen vaak klein en versnipperd. Investeerders zijn niet geïnteresseerd in klein en versnipperd. Dus je moet schaal weten te maken. Dingen bijeenbrengen, programmatisch organiseren. Invest International kan helpen die schaal te garanderen”, zegt Ovink. “We staan voor enorme opgaven. Ik zeg altijd: je hebt een miljoen nodig om een miljard te realiseren. Een vliegwieleffect. Nederland heeft heel sterke sectoren op watergebied. Als we daar de financiële backing bij hebben, is dat een offer the world can’t refuse.”

In 2023 vindt voor het eerst sinds 1977 weer een VN-Waterconferentie plaats. Nederland mag die voorzitten, samen met Tadjikistan. “Ik hoop dat het nieuwe kabinet de internationale wateragenda wil gaan trekken en zegt: water is cruciaal voor de duurzaamheidsdoelen. Of het nu gaat om vrouwen die uren per dag moeten lopen om water te halen; kinderen die niet naar school kunnen bij gebrek aan sanitatie; een pandemie die keihard toeslaat omdat er geen schoon water is; voedselzekerheid die daardoor ontbreekt; migratie die dan wordt vergroot. Negentig procent van alle rampen in de wereld is water-gerelateerd.”

cc-foto: Rob Dammers