Te paard, te paard! We zijn verraden

Het schenden van dierenwelzijn in het buitenland is überhaupt geen thema voor de World Trade Organisation. Ook niet als het om bijvoorbeeld paardenvlees voor de Nederlandse markt gaat. Van de regering hoeven de edeldieren ook niet veel te verwachten.

Soevereine besluitvorming staat ernstig onder druk. De grote crises waarin we ons als homo economicus hebben laten manoeuvreren zijn niet meer te combineren met democratische besluitvorming op landelijk niveau, is de boodschap die ons steeds vaker bereikt. Was begin vorige week nog een kapitaalinjectie van 500 miljard verondersteld, inmiddels is die verhoogd tot 1124 miljard, zonder dat enige nationale regeringsvertegenwoordiger voorzitter Draghi van de Europese Centrale Bank nog zou durven tegenspreken. Het geld dat stom is, maakt recht wat krom is en individuele belangen van burgers of voorbehouden op landsniveau doen er steeds minder toe.

En dan gaat het nog maar om geld. Op dossiers die een veel grotere waarde en belang vertegenwoordigen zoals de veiligheid en de ethiek van ons voedsel, gaat het er nog veel ruiger aan toe.

Te paard, te paard, we zijn verraden! Afgelopen week werd duidelijk dat er een grote weeffout zit in het in het regime van de World Trade Organisation (WTO): schendingen van dierenwelzijn in het buitenland zijn überhaupt geen thema. Ook niet als het om producten voor bijvoorbeeld de Nederlandse markt gaat. Staatssecretaris Dijksma onderstreepte afgelopen dinsdag in de Tweede Kamer dat protesteren geen enkele zin heeft. Volgens de regels van de WTO mag je slachtpaarden in Amerika gerust laten creperen en kan dat de export naar Europa geen strobreed in de weg leggen.

Vorige week dinsdag debatteerde de Tweede Kamer over de import van paardenvlees uit landen als Mexico, Uruguay, Argentinië en Canada. In het voorjaar van 2014 ontstond er grote ophef na een uitzending van TROS Radar waarin ernstige misstanden getoond werden. Binnen 24 uur na de uitzending hadden al 30.000 mensen boze brieven aan supermarkten en snackfabrikanten gestuurd om hun boosheid over dit ernstig dierenleed te laten blijken. Veel mensen reageerden geschokt op de beelden van Eyes on Animals dat jarenlang onderzoek deed in Mexico, Uruguay, Argentinië en Canada en ter plekke honderden inspecties uitvoerde. De paarden blijken in die landen vaak op dagenlange transporten te gaan, zonder eten of drinken, zonder verzorging als ze ziek zijn, zonder dat ze uit hun lijden verlost worden als ze niet meer op hun benen kunnen staan. Na de slacht wordt het paardenvlees geëxporteerd naar de EU, met name naar Italië, Frankrijk, België en Nederland. Hier komt het vlees vooral in snackproducten en in kant-en-klaarmaaltijden terecht. De Europese dierenwelzijnsregels gelden alleen voor de slachthuizen ter plaatse, niet voor het transport. En het inspecteren van die slachthuizen vindt in de praktijk nauwelijks plaats.

Controle

Het zegt veel over het gebrek aan controle in de internationale vleeshandel. De officiële toezichthouder, de Europese Voedsel en Veterinaire Dienst (FVO) voerde slechts zes (ook nog van tevoren aangekondigde) inspecties uit in 5 jaar tijd.

In reactie op de uitzending van Radar zei Minister Schippers vorig jaar:

Ik vond het vreselijke beelden, afgrijselijk om naar te kijken. Iedereen met een beetje hart voor dieren wordt daar kotsmisselijk van, dat delen wij direct.

Staatssecretaris Dijksma sloot zich afgelopen dinsdag volmondig bij de kwalificatie van Minister Schippers aan. Maar ja, de WTO… juridisch hebben we geen poot om op te staan. De WTO blijkt net als de ECB elke vorm van democratische controle op landsniveau te overvleugelen. Te paard, te paard, we zijn verraden. De soevereiniteit van ons land wordt in snel tempo overgedragen aan internationale instituties die niet of nauwelijks aan democratische controle onderhevig zijn en die vooral gestuurd worden door commerciële belangen.

Race to the bottom Staatssecretaris Dijksma zei in het debat dat de regering “bij elke relevante multilaterale of bilaterale handelsovereenkomst het opnemen van dierenwelzijnsissues bepleit.” Kennelijk is dat in het verleden niet helemaal goed gegaan, want uit het debat bleek dat we – dankzij internationale vrijhandelsafspraken – nog niet eens de meest basale normen voor diertransport in het buitenland kunnen afdwingen. Het doet tegelijk het ergste vermoeden voor de lopende onderhandelingen over het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), ofwel een trans-Atlantisch vrijhandelsakkoord. Dat maakt het straks nog makkelijker om slecht geproduceerd vlees op de Europese markt te dumpen. Een klassiek voorbeeld van een ‘race to the bottom’, in dit geval met afgedankte race-, rij- en werkpaarden.

Het debat in de Tweede Kamer laat zien dat de verontwaardigde Nederlandse consumenten weinig van de Nederlandse regering hoeft te verwachten als het om dierenwelzijnstoezicht gaat, net zo min als de mishandelde paarden. Een lichtpuntje kan nog zijn dat de (evenmin democratisch gecontroleerde) Europese Voedsel en Veterinaire Dienst haar zeer beperkte (en tevoren aangekondigde) inspecties, iets serieuzer lijkt te nemen. De overtredingen in Mexico waren zo ernstig, dat de EU onlangs besloten heeft tot een algemene stop op de import van paardenvlees uit Mexico. Of dat stand houdt na TTIP valt op geen enkele wijze te voorspellen, staatssecretaris Dijksma heeft in elk geval de handdoek in de ring gegooid, volgens haar hebben we onze invloed laten knevelen door dat grote algemene belang, waarvan we op den duur allemaal minder lijken te gaan worden, mens en dier.