Waarom Sylvana Simons en andere streepjes-Nederlanders het spelletje niet meer meespelen

Het leek het afgelopen weekend wel een wedstrijd Sylvana-bashen voor boze witte mensen. Jan Dijkgraaf noemde haar in zijn wekelijks column een ‘golddigger’ die ‘elke man met geld of macht op het ruggetje gooit’ met een ‘dubieus businessmodel’. Marcel Rosmalen zette Sylvana in “kwaliteitskrant” NRC neer als een dom vrouwtje waarvan hij niet wist of ze tot ‘de top of de bodem van het Surinaamse cabaret’ behoorde. Theodor Holman reduceerde haar betoog tot het ‘snateren met kennis die in een halve speldenkop kan’. Cartoonist Joep Bertram gooide er nog een schepje bovenop door haar als het hondje van Erdogan neer te pennen. Marcel Wiegman sprak in een voorpagina artikel over ‘de volgende Nederlandhater’, een ‘boze vrouw’ die de ‘veenbrand van het allochtoon onbehagen’ extra zuurstof zou geven.

Klootjesvolk Nadat de boze witte mannen met toegang tot de media, de toon hadden gezet kon het “klootjesvolk” natuurlijk niet achter blijven. Enkele weken geleden kwam het vol nog op voor de vrijheid van meningsuiting, want dat is een groot goed in de Nederlandse samenleving, tenzij je tegen Zwarte Piet bent en zelf ook nog een donkere huidskleur kent. In dat geval wordt er een Facebook-pagina ‘Sylvana Simons uitzwaaien’ voor je aangemaakt. Op het moment dat ik dit schrijf hebben bijna 42.000 Nederlanders aangegeven interesse in het event te hebben met als beschrijving:

Het Facebook-event is een digitaal toilet geworden om de onderbuik te legen, het blijkt dat het vol xenofobische en racistische derrie zit die duidelijk maken waar de grenzen voor het Nederlanderschap en de vrijheid van meningsuiting voor mensen met een kleurtje ligt. Blijkbaar zijn de spelregels als volgt:

1. Lever geen kritiek op de Nederlandse cultuur : als gekleurde Nederlander heb je het recht op vrijheid van meningsuiting, zolang je niet de Nederlandse cultuur en tradities bekritiseert. Je mag dan hier geboren en getogen zijn, je kunt hier jarenlang werken, leven, belasting afdragen, kinderen maken en zelfs televisie maken. Als je kritiek levert mag je ‘terug naar je eigen land’.

2. Volg de (ongeschreven) regels : als gekleurde Nederlander kun je je aanpassen en “integreren” (lees: assimileren) en een bepaalde mate van succes bereiken binnen de witte mainstream. Je wordt getolereerd zolang je je koest houdt. Zodra je echter afwijkt van de regels van de mainstream en je kritisch uitlaat over de Nederlandse cultuur, identiteit en traditie loop je het risico dat je “Nederlanderschap” ingetrokken alsof het een lidmaatschap van een clubje is.

3. Wees dankbaar en bescheiden : als gekleurde Nederlander dien je je dankbaar en bescheiden op te stellen. Je mag een mening hebben over a-politieke onderwerpen als muziek of popcultuur. In bepaalde gevallen zelfs over racisme en discriminatie, zolang het maar over de VS of een ander buitenlands land gaat. (Men vergeet hierbij dat Nederlanders eeuwenlang zonder betaling gebruik hebben gemaakt van gedwongen arbeid en grondstoffen van gekoloniseerde landen.) Zodra je echter over gevoelige politieke aangelegenheden in Nederland zoals racisme spreekt en witte mensen confronteert met hun eigen privileges, dan loop je het risico het middelpunt van een racistische en seksistische heksenjacht te worden.

De grenzen van Nederlanderschap Sylvana heeft lang haar best gedaan om niet het imago van de “ angry black woman ” aangemeten te krijgen, met haar eloquente en zelfbeheerste manier van spreken is dat tot nu toe ook goed gelukt. Ze heeft lang weten te navigeren binnen de mainstream door zich rustig en “respectabel” op te stellen. Ze sprak zich lang niet over moeilijke dingen als Zwarte Piet, het was bekend dat ze een zwakte voor witte mannen had en ze maakte witte mensen niet oncomfortabel door in het publieke debat over gevoelige politieke onderwerpen te praten en het bij luchtige dingen muziek en lifestyle te houden. Ze was geaccepteerd als “een van ons”. Dit totdat ze het lef had om op tv, kritisch doch beheerst , aan te geven dat het niet zo netjes was dat Martin Simek donkere mensen ‘zwartjes’ noemde. De Nederlandse mediawereld stond even in vuur en vlam toen de tafeldame ‘het gore lef’ had aan te geven dat het wellicht niet zo gepast was om dat woord te gebruiken. Bij RTL Late Night met Humberto Tan stelde ze de vraag:

Het was een vraag waar ze zelf het antwoord al op wist, de bovenstaande drie regels.

Respectability politics Met haar politieke move heeft ze laten zien hoe, wat men in de VS ‘respectability politics’ noemt, werkt. Respectability politics houdt in dat je je aan de normen en waarden van de mainstream aanpast en andere mensen van de gemarginaliseerde groep er op wijst wanneer ze zich niet correct gedragen, in plaats van de mainstream uit te dagen. Het biedt je wellicht toegang tot bepaalde netwerken en een bepaalde mate van succes maar echt vrij om te zijn wie je bent en je mening te geven ben je niet. Het lijkt of Sylvana is wakker geschud door de hoeveelheid racistische en seksistische bagger die ze over zich heen kreeg nog maanden nadat ook zij haar mening durfde te geven over Zwarte Piet. Met de keuze om met DENK de politiek in te gaan lijkt ze in te hebben gezien dat de respectability-politiek niet langer werkt. Een moedige keuze omdat ze hiermee haar carrière en positie in het witte bolwerk van Hilversum op het spel zet, terwijl ze door de mainstream en het “klootjesvolk” gehaat en weggehoond zal worden.

DENK is een jonge partij die inziet dat een grote groep jongeren met een niet-Nederlandse achtergrond zich niet gehoord voelt door het politieke establishment. Nu heeft de partij enkele standpunten waar over te discussiëren valt, zoals de positie omtrent de erkenning van de Armeense genocide. Wat echter duidelijk is, is dat ze in een politiek vacuüm stappen waar bestaande politieke partijen geen antwoord op (durven te) hebben. Al jarenlang is het salonfähig om de vrijheid van meningsuiting te gebruiken om moslims te bashen, anti-Zwarte Piet-demonstranten te demoniseren en xenofobe onderbuikgevoelens jegens vluchtelingen te legitimeren. Geen enkele partij heeft een serieus politiek agendapunt gemaakt van racisme, discriminatie en xenofobie. Integendeel, het afgelopen decennium zijn racistische en xenofobe uitlatingen genormaliseerd en geaccepteerd geworden. De opkomst van DENK is dan ook een logisch gevolg van het gebrek aan een politiek geluid over deze kwesties.

Het witte establishment Bij Pauw werd onlangs gedebatteerd over de vraag of de multiculturele samenleving mislukt zou zijn, een achterhaald debat in een land waarin culturele diversiteit toeneemt, waarin de tweede generatie steeds hoger opgeleid is en zich onderdeel voelt van de samenleving. Het probleem en de “mislukking” ligt mij inziens niet bij de Nederlanders met roots in andere landen, het probleem ligt bij het witte establishment dat vasthoudt aan een beeld van Nederland uit het begin van de 20e eeuw. Men houdt vast aan een nostalgisch en mythisch beeld van een melkwitte, homogene Nederlandse cultuurnatie met gedeelde culturele normen en waarden waarin de “allochtoon” hooguit getolereerd kan worden als hij zich invecht en assimileert. De PVV en de PVV light (VVD en PVDA) beroepen zich allen op verschillende manieren op dit mythische beeld van de Nederlandse cultuurnatie waarin er geen plek lijkt te zijn voor streepjes-Nederlanders en waar Nederlanderschap impliciet gelijkstaat aan witheid. Surinaamse-Nederlanders, Turkse-Nederlanders, Marokkaanse-Nederlanders en talloze andere Nederlanders die hun leven hier hebben opgebouwd, hier hun huis hebben gekocht of gehuurd, zijn gedoemd tot de etnische “ander”, de allochtoon die ten alle tijd wordt gewantrouwd vanwege zijn of haar buitenlandse wortels.

Sinds de jaren ’70 worden er al rapporten gepubliceerd over structurele discriminatie op de arbeidsmarkt. De VN en de Raad van Europa bevestigden het structurele racisme in de Nederlandse samenleving recentelijk. Het afgelopen weekend werd het zoveelste rapport gepubliceerd waarin  staat dat allochtonen moeilijker een stageplek vinden en slechter betaald worden, hoe verassend. Nederland is overigens niet uniek in deze ontwikkelingen, in Oostenrijk won de extreem-rechtse politieke partij FPÖ bijna de helft van de stemmen en in de VS is Donald Trump de Republieke presidentskandidaat.

Het witte establishment doet haar best om haar privileges met hand en tand te verdedigen en misbruikt de vrijheid van meningsuiting om met (verbaal) geweld streepjes-Nederlanders te intimideren en uit te sluiten als ze een poging doen om politiek te participeren. In het dagelijks leven zie ik echter dat er al jarenlang sprake is van een geslaagde multiculturele samenleving waarin mensen van diverse culturele achtergronden samen naar school gaan, samen werken, samen muziek maken. De tijd is nu aangebroken dat ze op politiek gebied de handen in één slaan. DENK zal wellicht meer invloed hebben op de verkiezingen dan we durven te denken.

 

Dit artikel werd ingekort op verzoek van Joop, de volledige versie lees je hier. Cc-foto: screenshot DWDD