Suriname verliest deel geheime geschiedenis

Met het overlijden afgelopen week van ex-ambassadeur jonkheer Max Vegelin van Claerbergen (1927) verliest Suriname een deel van haar nooit opgehelderde geschiedenis. Vegelin was ambassadeur ten tijde van de coup van Desi Bouterse in 1980. De precieze kennis van Vegelin over de staatsgreep alsmede over de rol van militair attaché kolonel Hans Valk zijn altijd met nevelen omhuld gebleven. De Nederlandse regering ontkende elke betrokkenheid en op de vraag of Vegelin en Valk beschikbaar zouden zijn als getuigen reageerde de regering afwijzend.

In antwoord op Kamervragen die ik in 2009 stelde, ontkende de Nederlandse regering stellig dat Vegelin in 1980 op de hoogte was van de op handen zijnde staatsgreep. Een dag voor de staatsgreep van 25 februari 1980 ging de ambassadeur echter op reis via Frans-Guyana. Oud-inlichtingenofficier Koen Koenders vond dat opmerkelijk en stelde in 2009 in het geschiedenisprogramma ‘Andere Tijden’ dat Vegelin wel degelijk geweten heeft van de geplande coup: “Nederland zou dan voorkennis hebben gehad van een coup en dan zou je een bevriende natie moeten informeren. Dat is niet gebeurd.”

Over de rol van militair attaché Valk is meer bekend. Ambassadeur Vegelin heeft erkend dat hij Valk niet in het gareel had als het ging om contacten met Surinaamse onderofficieren. Die contacten gingen ook door in de maanden na de staatsgreep. In ‘Andere Tijden’ erkende Vegelin dat hij informatie over de contacten van Valk met de militairen ‘willens en wetens heeft afgezwakt. We konden het zo niet doorsturen. Het was pure dynamiet’.

Ambassadeur Vegelin en militair attaché Valk waren de belangrijkste Nederlanders in Suriname ten tijde van de coup. Gezien de directe contacten destijds van Valk met de coupplegers is het niet waarschijnlijk dat hij net zo openhartig zal zijn als Vegelin in ‘Andere Tijden’. Een confrontatie tussen Vegelin en Valk is nu ook niet meer mogelijk en daarom zal het moeilijk, zo niet onmogelijk, zijn om de volledige geschiedenis van de staatsgreep uit 1980 ooit nog vast te stellen. Veel stukken blijven nog tientallen jaren geheim en we kunnen voorlopig dus ook niet achterhalen of Nederland medeverantwoordelijk kan worden gehouden voor de staatsgreep. Omdat die staatsgreep uiteindelijk leidde tot de decembermoorden van 1982 is dit een grote tegenslag voor iedereen die op zoek is naar de waarheid.