Succes 'Als de dijken breken' is veelzeggend over het wantrouwen in de politiek

Zaterdagavond wist de premier van Nederland een zogenaamd spontaan persmomentje met de burgerij nauwelijks te overleven. Hij moest met een fikse hoofdwond door een soldaat in veiligheid gebracht worden. Over Mark Rutte gaat het hier niet. Die glorieerde met zijn bakkes op het podium van het VVD-congres.

Nee, het is Gijs Scholten van Asschat, die de minister president speelt in de EO-serie “Als de dijken breken”. Afgelopen zaterdag werd de derde aflevering uitgezonden en zijn falen is compleet. We zien hem wel vergaderingen voorzitten maar duidelijke besluiten komen daar nooit uit. Verder loopt de  de premier voornamelijk te tobben. Zijn enige concrete prioriteit van zaterdag was het redden van de coalitie. Anders konden herstel en wederopbouw niet worden gecoördineerd.

Ondertussen staat zowat de hele randstad onder water. Er zijn zesentwintigduizend slachtoffers gevallen. Van enige samenhangende actie om de mensen op daken en hogere verdiepingen  uit hun benarde positie te bevrijden is geen sprake. Wel ziet men Rode Kruis colonnes. Ook worden evacués – die van de premier geen vluchtelingen genoemd mogen worden – afgevoerd naar sporthallen in de hogere delen van het land zoals rond Nijmegen en Eindhoven.

De premier zelf heeft zich per helikopter uit Den Haag naar een noodregeringscentrum in Apeldoorn laten vliegen. Dat er zoveel slachtoffers zijn gevallen, is deels de schuld van zijn vrouw. Die haalde tijdig haar oude vader uit een bejaardentehuis. Dat werd door een alerte verpleegster met een Iphone op het internet gezet. Terwijl de storm aanzwol, ging de foto viral zodat de halve randstad met de auto hogere gebieden op ging zoeken. Dat leidde tot een verkeersinfarct  tussen Rotterdam en Utrecht waar de snelwegen vaak meer dan zes meter onder Nieuw Amsterdams Peil (weet u nog wat dat is?).

Talloze mensen zijn omgekomen. Zij hadden hun leven misschien kunnen redden als zij het in de buurt hogerop hadden gezocht: op de bovenste verdieping van flatgebouwen en kantoren. De minister president heeft juist daarom geen evacuatiebevel gegeven, Hem was uitgelegd hoe de vluchten dan dan op de snelweg door de golven zouden worden ingehaald. Maar betere of heldere instructies, daar is het ook niet van gekomen.

Waterwolf Als de dijken breken is een bloedspannende serie, die alle angsten oproept die zich schuil houden onderin de ziel van elke rechtgeaarde Nederlander. We weten allemaal – althans wij in het westen en het noorden en langs de grote rivieren – dat we in een diepe put wonen.  We wanen ons veilig achter dijken dammen en kunstwerken van het Deltaplan maar toch spookt de waterwolf huilend door ons brein.

Toch heeft de serie iets dat juist bij deze tijd past: de overheid faalt, althans de ministers, de beleidsmakers, de mensen in Den Haag NIET de bikkels op de grond zoals de dames van het Rode Kruis – en dat vinden wij volstrekt geloofwaardig.  Als de zaken mislopen hebben wij vanuit Den Haag niets te verwachten.

Wat een verschil met de jaren zeventig toen we ons in moeilijke uren nog wel gerust lieten stellen door de minister-president. Nadat de Arabische landen hun olieboycot tegen Nederland hadden afgekondigd, verscheen Joop den Uyl op de televisie. Hij zei dat het leven anders zou worden maar daarom niet per se slechter. Of woorden van gelijke strekking. De burgers geloofden hem. Zij begrepen dat het schip van staat in goede handen was en dat we op de overheid konden vertrouwen.  Aan Gijs Scholten van Asschat heeft het verdrinkende Nederlandse volk van “Als de dijken breken niets”.

Als hij moedig de hand aan de ploeg had geslagen, als hij onmiddellijk op televisie kwam verkondigen dat alles anders zou worden maar dat het leven daarom niet minder mooi hoefde te worden. Of woorden van gelijke strekking.  De televisiekijkers begrepen dat de premier alles onder controle had.  Wat er ook zou gebeuren, van hem kon je de juiste tegenmaatregelen  verwachten.  Aan Gijs Scholten van Asschat heeft het Nederlandse volk in nood niets. En onwillekeurig vragen wij ons af of Mark Rutte het er in zulke omstandigheden beter af zou brengen.

Borst Zondagmiddag verschenen in Buitenhof Hugo Borst en Carin Geemers om te vertellen hoe het gaat met hun massa-actie om de zorg voor hulpbehoevende ouderen op een acceptabel niveau te brengen. Zij legden uit hoe zij aan alle kanten waren gefêteerd en omhelsd door de totale Haagse politiek. Zelfs het VVD-congres had geapplaudisseerd en verleden week schreef niemand minder dan staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA, vergeet dat nooit) een aangrijpend stuk in het Algemeen Dagblad waarin hij zich op één lijn stelde met Geemers en Borst. Toen hij zijn moeder naar het verpleeghuis moest brengen, was dat de ergste dag van zijn leven. Maatregelen zouden genomen worden, beloofde hij. Alleen vroeg hij aan het eind van zijn stuk om geduld. Sommige dingen kunnen nu eenmaal niet van de ene op de andere dag tot stand gebracht worden.

Hugo Borst zei hij het niet maar hij dacht het wel: daar komt dus geen reet van terecht. Het loopt vast in gelul en adviezen. Hij merkte op dat de bobo’s in wilden zetten op hoger opgeleid personeel, dat er echter niet is en niet zo gauw komt ook. Tegelijkertijd – zo had Een Vandaag laten zien – stonden de banen van tal van ervaren krachten op de tocht, mensen wier handen zich werkelijk aan het bed bevonden en niet boven een toetsenbord. Zij moeten een of andere bijscholing doen en als dat niet haalbaar is, gaan ze de laan uit. Want zonder kwalificatie is hun arm om de schouders van een bang vrouwtje niet te verantwoorden. Onwillekeurig moesten we ook denken aan de prestaties van staatssecretaris Wiebes rond de werkgelegenheid van de ZZP-ers of de gemeentes die allemaal spaarpotjes hadden gevormd uit rijksgeld dat eigenlijk voor de zorg bestemd was.

Independence Day Tegen zo’n achtergrond en met zulke collectieve ervaringen van de burgerij wordt juist het falen van de overheid geloofwaardig. Als de minister-president de  leiding had genomen, als hij vanuit een helikopter of het regeringsvliegtuig de reddingswerkzaamheden op gang had gebracht, als hij zich gedragen had als de president van de Verenigde Staten in Independence Day, die zelf de stuurknuppel ter hand neemt om de aliens uit de lucht te schieten, dan hadden wij “Als de dijken breken” weggelachen.

Maar nu zitten we huiverend te kijken omdat we het allemaal zo levensecht vinden.  Met die premier.

Dat is eigenlijk heel huiveringwekkend. Dat wekt bezorgdheid. Dat belooft niet veel goeds voor de staat van het land.