Stop met preken voor eigen parochie over racisme

Van de week werd in de Rotterdamse Schouwburg een talkshow georganiseerd over de grenzeloze Rotterdamse identiteit. In de praktijk ging het vooral over de diverse culturen die de stad rijk is. Elke oelewapper kan verzinnen dat zo’n debat verdraaid lastig is. Na vijf minuten ontstond dan ook discussie over de definitie van ‘allochtoon’ en ‘autochtoon’. Er waren scherp geformuleerde stellingen, om de discussie lekker open te breken. Allemaal leuk en aardig om de mensen aan het denken te zetten over hun eigen verborgen racisme. De motiverende speech van maatschappijleraar Halil Karaaslan kan worden gereduceerd tot één (zeer legitiem) punt: “Als je in het onderwijs maar één paragraaf wijdt aan de migratiegeschiedenis van een land, hoe kun je dan verwachten dat deze kinderen deze geschiedenis ooit als de hunne gaan beschouwen?” Dit was nu een interessant onderwerp geweest voor een debat.

Maar helaas bleef het bij gekeuvel over of we wel of niet naast een allochtoon in de bus willen zitten. Anderhalf uur later had ik vooral één conclusie: niemand is hier van mening veranderd, of heeft iets nieuws gehoord. Niet omdat het programma inhoudelijk zwak was, maar omdat het preken voor eigen parochie is. Alle mensen daarbinnen, een mooie mix van wit, zwart en alles er tussenin zijn namelijk al hartstikke in hun sas met onze multiculturele samenleving. Er waren geen racisten, geen Wilders-stemmers, geen nihilisten of cynici. Bij een gemiddeld cafébezoek heb ik na één fluitje al een fellere discussie over migratie dan deze aaibare vertoning in de Schouwburg.

Met inmiddels dagelijkse aanslagen wordt de toon steeds grimmiger onder tegenstanders van onze multiculturele samenleving. In dat huidige tijdsgewricht vind ik het debat in de Schouwburg een gemiste kans. Op een avond van Rotterdam Viert de Stad over de toekomst van Rotterdam zei kunstenaar Charlie Koolhaas:

Koolhaas woont nu zes jaar in Rotterdam en komt oorspronkelijk uit Engeland. Haar conclusies over de spagaat waar de stad inzit vond ik spot on. Er is racisme en het groeit. Of het wordt in elk geval meer zichtbaar. Een groep veelal laagopgeleide, witte Nederlanders voelt zich steeds minder thuis in deze stad. Bij de laatste Provinciale Staten-verkiezingen werd in Rotterdam het meest op de PVV van Wilders gestemd. Hij heeft al aangekondigd mee te willen doen met de volgende gemeenteraadsverkiezingen, de slimmerik. Maar als wij een debat hebben over de diverse culturele identiteit van deze stad staan er dertig mensen in de Schouwburg elkaar te feliciteren met hun ruimdenkendheid.

Ik begin steeds beter te begrijpen waarom veel mensen zich afzetten tegen een zogenaamde politieke of culturele elite. Als je niet kunt spellen, laagopgeleid bent, de weg naar de Schouwburg niet weet te vinden en van André Hazes houdt, is de kans vrij klein dat je ineens onverhoopt op zo’n debat terechtkomt. Alle echte twijfels en frustraties die mensen over Rotterdam hebben horen we dus niet, laat staan dat zij een andere mening horen dan die van de buurvrouw aan de toog. Het ligt voor de hand om te antwoorden dat dit is omdat ze nu eenmaal geen interesse hebben, dat gisteren iedereen welkom was. Maar als we vinden dat media actief op zoek moeten naar een meer divers redactiebestand, waarom kunnen cultuur- en opiniemakers dan niet op zoek naar mensen die daadwerkelijk anders denken? Laten we bij onszelf beginnen.

Ik zou iedereen willen vragen om een andersdenkende ‘autochtone Nederlander’ te adopteren en dáár eens een debat aangaan. Blijkt die jeugdvriend op Facebook een vluchtelingenhater? In plaats van hem hartstochtelijk te ontvrienden kun je ook proberen het gesprek aan te gaan. Door deze mensen niet serieus te nemen legitimeer je hun proteststem straks. Want hen niet serieus nemen en hen niet betrekken in het debat, dat is hoe al deze ellende volgens mij begonnen is.