Joop

Stikstofaanpak als hefboom voor het oplossen van grote problemen

  •  
22-11-2021
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
102 keer bekeken
  •  
9000563446_6e9c85ef2a_4k

© cc-foto: Rob Dammers

Voor elk gebied in ons land zou moeten worden gedefinieerd wat de gewenste basiskwaliteit is en hoe die wordt bereikt en behouden
co-auteur: Berno Strootman
Best verrassend: Nederlanders staan vijfde op de wereldranglijst van gelukkige mensen, opgesteld door de VN. De vraag is: handhaven we die mooie positie? Want de spanning in de maatschappij neemt toe. Er is onvrede over de aanpak van corona, er zijn zorgen over de stikstofcrisis en klimaatverandering. De aanpak van deze crises zou voortvarender moeten zijn, en meer gericht op de lange termijn.
Bij die aanpak hebben we te maken met Europese verplichtingen. Dat is niks nieuws. Het gekke is wel dat we ons daar als land telkens door laten verrassen. Steeds weer roept de rechter onze overheid tot de orde en wordt een deel van de samenleving platgelegd. Fundamentele keuzes worden vooruitgeschoven, de kool en de geit dienen gespaard. Aan de horizon verrijzen voortdurend nieuwe problemen. Een ad-hoc-beleid dat ons als samenleving veel geld kost en met frustrerende gevolgen voor boeren, NGO’s, bouwers en woningzoekenden. Hier moeten we vanaf.
Om toe te werken naar een land waarin voedsel veilig, goed en betaalbaar is, waar landschappen en steden zo zijn ingericht dat ze bijdragen aan onze gezondheid en welbevinden, hebben we een overheid nodig met een langetermijnvisie. Een land waarin de infrastructuur op orde is en waarbij we perspectief bieden aan boeren met duidelijkheid voor de lange termijn. Een land waarin we, zonder paniekvoetbal, kostenefficiënt investeren met het oog op het algemeen belang en op de lange termijn, waarbij we voldoen aan de door onszelf aanvaarde internationale verplichtingen op het gebied van natuur, waterkwaliteit, landschap, klimaat en milieu. Deze langetermijnvisie vormt de basis voor een integrale, gebiedsgerichte aanpak in regio’s en is het fundament waarop met een goede regie en uitvoeringsorganisatie kan worden gebouwd.
Een van de grote opgaven is de stikstofopgave, geculmineerd in de stikstofcrisis. Een al langer bestaande opgave die bestuurlijk urgenter is geworden doordat de rechter op basis van Europese wetgeving heeft ingegrepen. Onze overheid kiest overwegend voor technische maatregelen, gericht op de korte termijn (denk aan de kool en geit) – maar in de praktijk niet anders zijn dan uitstel van executie. Ook het op grote schaal uitkopen van boeren is inefficiënt, onnodig hard, duur en contraproductief. We hebben onze boeren hard nodig!
Wij denken dat er een slimmere en goedkopere manier is om uit de stikstofcrisis te raken en tegelijkertijd andere opgaven aan te pakken. In OntspannenNederland.nl hebben wij daarvoor een onderbouwing geleverd. Wij zijn daarbij uitgegaan van de internationale verplichtingen die wij als land hebben. Onafhankelijk van de politieke achtergrond zullen we aan deze verplichtingen moeten voldoen. De hieruit voortvloeiende doelen worden regionaal vertaald en bieden ondernemers duidelijkheid op de lange termijn. Door een integrale aanpak en door het koppelen van doelen als verbetering waterkwaliteit (KRW), biodiversiteit, landschapskwaliteit en sociaal-maatschappelijk welvaren van het platteland, creëren we meer maatschappelijk rendement. We kunnen daarbij de stikstofaanpak inzetten als hefboom voor het oplossen van andere opgaven.
Om de stikstofproblematiek efficiënt aan te pakken hebben we een nieuwe methode ontwikkeld die uitgaat van het doel om de stikstofbelasting van de Natura 2000-gebieden tot acceptabele niveaus terug te brengen. Zo kun je heel precies en doelgericht maatregelen nemen voor de reductie van stikstofbelasting op natuurgebieden.
Voor elk gebied in ons land zou moeten worden gedefinieerd wat de gewenste basiskwaliteit is en hoe die wordt bereikt en behouden. Dat betekent dat de bodem, hydrologie, landschappelijke kwaliteit en biodiversiteit op orde zijn, passend bij het karakter van het landschap van het gebied en binnen een goede leefomgevingskwaliteit. Functie volgt gebiedskarakteristiek. Binnen elk van die gebieden, moet een aantrekkelijk perspectief worden geboden voor boer en burger.
Alle ingrediënten liggen klaar: vele studies en rapporten wijzen dezelfde kant op, er is geld, de maatschappij is er klaar voor en we zijn het aan onze kinderen verplicht om hen een goede, groene en gezonde wereld na te laten. Nieuw kabinet: pak deze handschoen op en ga er voortvarend mee aan de slag, zodat ook de generatie na ons de komende jaren in de top vijf van landen met gelukkige mensen zal staan!
Jan Willem Erisman is hoogleraar Milieu en Duurzaamheid aan de Universiteit Leiden Berno Strootman is landschapsarchitect en directeur van Strootman Landschapsarchitecten
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (12)

dirk den boer
dirk den boer25 nov. 2021 - 21:02

In de nrc van vandaag een stuk hierover vd hand van ex-hoogleraar duurzame landbouw R Rabbinge en ex-minister Winsemius. Ze betreuren het opheffen vd zgn Minas regeling (ja, waarom was dat?) en het spenderen van miljarden om boeren uit te kopen, terwijl we die boeren juist zo hard nodig hebben bij de heropbouw van het multifunctioneel landelijk en produktief gebied

Markzelluf
Markzelluf23 nov. 2021 - 13:11

Ik heb de column en de samenvatting van het rapport met interesse gelezen, maar ik blijf toch met een onbevredigend gevoel zitten. Vooropgesteld, de nuancering en denkwijze (niet zonder bepaalde groepen, maar met iedereen) spreekt mij zeer aan. Echter, welke concrete plannen hebben Erisman cs nu precies? Ik zie in de samenvatting concrete doelen, de gewenste strategie - per 'gebied' bekijken wat de maximale belasting mag zijn - maar de tactiek en voorstellen voor operationele uitvoering om die doelen te bereiken, zie ik niet echt. Ik denk dan aan zaken als beperking veestapel, ander type voer/rassen/beesten/bemesting etc.. Of andere maatschappelijke rol van boeren (of andere partijen die stikstof uitstoten), zoals landschapsbeheer. Lees ik daar nu overheen? En die 'hefbomen' waar ze het over hebben, die ook bij andere maatschappelijke vraagstukken kunnen worden ingezet, welke zijn dat dan? Hoe definiëren zij hefbomen in dit kader?

2 Reacties
dirk den boer
dirk den boer23 nov. 2021 - 16:19

Andere typen voer? Is door Carola voorgesteld, en teruggefoten door de boeren en LTO. Andere maatschappelijke rollen (landschapsbeheer, weidevogels?) wordt al 50 jr over gebakeleid, ood wel door professoren in Wageingen (JD vd Ploeg e.a.), maar wordt niet echt opgepakt of serieus genomen, gesubsidieerd nauwelijks, en ook weinig onderzoek aan gedaan, Friesland Campina blijft hoofd speler (nationaal en globaal) en sponsor van onderzoek en wegwijzer). Eigenlijk te erg voor woorden allemaal dit, maar is de realiteit (die trouwens binnenkort wel spaak loopt, kan niet anders).

jwerisman
jwerisman24 nov. 2021 - 18:28

Wij hebben bewust gekozen voor het afleiden van regionale kaders of doelen zodat de ondernemers in het gebied met andere belanghebbende samen tot de door hun gewenste maatregelen kunnen komen. De eerst volgende stap is om met de boeren te gaan overleggen hoe zij zien dat in de gebieden tot de benodigde reducties gekomen kan worden, faciliteer dit en zorg voor het budget om de maatregel vervolgens te financieren.

Eid
Eid23 nov. 2021 - 6:47

He wat een verademing een dergelijke opinie ipv dat 'mekaar-naschreeuwen' populisme, gericht op vooral de helft vd veestapel te laten inkrimpen om zo de stikstof reductie te realiseren. De helft vd veestapel minder: De verborgen agenda van de vegetariers en veganisten verstopt in milieubewegingen.

2 Reacties
Erik Geven2
Erik Geven223 nov. 2021 - 10:28

'De helft vd veestapel minder: De verborgen agenda van de vegetariers en veganisten verstopt in milieubewegingen.' Dit. En dat is ook waarom ze geen kernenergie willen, want dan hebben ze niks meer om tegen te demonstreren.

Paul250371
Paul25037123 nov. 2021 - 12:56

Onze terugduwer leest niets over inkrimping van de veestapel en is gelijk fan. Is Stikstof nu wel of geen probleem? En een gigantisch overtollige veestapel is die nou wel of niet debet er aan?

pahan
pahan23 nov. 2021 - 6:24

Bijzonder aan deze generieke benadering vind ik wel dat er focus is op Natura2000 gebieden. Met andere woorden, de meeste aandacht voor een gezond leefmilieu gaat uit naar gebieden waar geen mensen wonen. Zou er niet eens een benadering bedacht moeten worden voor de gebieden waar juist wel mensen wonen? (...)passend bij het karakter van het landschap van het gebied en binnen een goede leefomgevingskwaliteit Dat karakter is door mensen in het verleden bepaald. Gewoon, omdat dat iemand het best uitkwam. Er staat bijvoorbeeld een prachtig ingekleurde documentaire ergens op Youtube over de aanleg van de Afsluitdijk. Die was er vroeger niet, mocht dat iemand ontgaan zijn. Er staat ook een hele mooie animatie ergens over de ontwikkeling van Amsterdam en zo is er genoeg te vinden van wat gewoon met een emmer en een schepje gemaakt is, en nu ineens heilig verklaard wordt. Ga nou niet net doen alsof er iets stukgemaakt kan worden wat een soort oer-waarde zou hebben, want dat hebben we allang gesloopt. Een weg vooruit zal inderdaad moeten gaan om groot(s) denken, en niet om ergens een zonnepaneel of een windmolen. Leg Schiphol in zee, kondig een klimaatlockdown af zonder einde, zet een polder onder water of juist niet. Schrijver van dit stuk begrijpt niet dat Nederlanders in de top vijf gelukkigste mensen staan en gebruikt dat onbegrip als kapstok voor een verhaal dat hij ongetwijfeld op veel plaatsen aan de man probeert te brengen. Je kan mensen niet gelukkig maken, loop dan ook niet met die illusie rond.

The Apple
The Apple23 nov. 2021 - 3:31

“Stikstofaanpak als hefboom voor het oplossen van grote problemen.” Je zou natuurlijk ook de inkomenspolitiek als hefboom kunnen nemen voor het oplossen van grote problemen. Je zou bijvoorbeeld ook de laagste inkomens en uitkeringen zodanig kunnen verhogen, dat geen enkele Nederlander nog afhankelijk is van (huur-)subsidie of toeslagen en ook nog de fiananciele ruimte heeft om uitsluitend te kiezen voor duurzame em biologische producten. Je zou natuurlijk ook de CO2-politiek als hefboom kunnen nemen voor het oplossen van grote problemen. In Delfzijl staat een aluminiumsmelterij met 400 werknemers die een stroomverbruik heeft zo hoog als de hele stad Groningen. Een investering van ik weet niet hoeveel honderd miljoenen en zo’n hoog energieverbruik, met als tegenwicht 400 arbeidsplaatsen?! Logistiek gezien is het bovendien volledig absurd. Waarom staat dat ding niet in Brazilië, waar de bauxiet vandaan komt en waar het potentieel aan waterkracht-, zon- en windenergie nog steeds grotendeels ongebruikt is? Dat scheelt een hoop kabels, is dus minder storingsgevoelig en bovendien voorkom je zo het stroomverlies door het transport. In plaats daarvan staan dat soort extreem veel energieverslindende bedrijven vooral in Delfzijl, IJmuiden (hoogovens), Rotterdam (Shell) en Vlissingen (kunstmest), want het zijn de zeehavens die de aanvoer van bulktransporten met de benodigde grondstoffen (bauxiet, ijzererts, steenkolen, olie) faciliteren. De agro-industrie functioneert niet veel anders. Hoe kan het dat Nederland meer landbouwproducten exporteert dan een reus zoals Brazilië? Onder meer door de import van enorme hoeveelheden soja vanuit…..Brazilië. Steeds opnieuw zie je hetzelfde patroon, namelijk dat zij afhankelijk zijn van de grondstoffen die ze leveren voor een industrie waar de winst mee wordt gegenereerd, die gevestigd is in Nederland. Daarmee worden in Nederland arbeidsplaatsen gegenereerd, de producten worden voor 80% geëxporteerd en de winst vloeit in de zakken van de -vaak buitenlandse- investeerders. De zonnecellen die wij op het dak leggen en de windmolens die bij ons in de achtertuin komen te staan produceren niet in de eerste plaats energie voor ons, maar de prijs worden voor een groot deel bepaald door de vraag van rupsje nooit genoeg: diezelfde energieslurpende industrie. Door onze inspanningen helpen we mede om dat systeem in stand te houden Laat de Tweede Kamer nu eens de volgende voorstel gekoppeld aan de volgende eis op tafel leggen: Er wordt NU een rekensom opgemaakt van de stichtings- en energiekosten gerelateerd aan het arbeidsplaatsen van alle bedrijven met meer dan 12 werknemers in Nederland en dan beginnen we van bovenaf te schrappen, met het volgende model als voorbeeld: We voeren geen bauxiet meer in, maar aluminium als halffabricaat en verwerken dat hier in Nederland tot hoogwaardige producten. Bovendien richten we ons in de eerste plaats op het hergebruik van bestaand aluminium in het kader van het streven naar een circulaire economie. Hetzelfde geldt voor staal en nog veel meer; voor bijna alle sectoren valt relatief gemakkelijk een dergelijk model te bedenken. Het streven MOET zijn om binnen 10 jaar op die manier een evenwicht te bereiken tussen energieneutrale huisvesting en het aantal arbeidsplaatsen. Not because it’s easy, maar we omdat we tenslotte ook in 10 jaar tijd geleerd hebben om naar de maan te vliegen. Moet je eens kijken hoe hard de overheid en de werkgevers de handen ineen zullen slaan om alle huizen te isoleren, warmtepompen te plaatsen en alle daken in Nederland vol te leggen met zonnepanelen, om ruimte te scheppen voor de energiebehoeftes van de ondernemers. Heeft dat nou allemaal een verschillende oorzaak of heeft het een gemeenschappelijke oorzaak? Jullie mogen het zeggen, maar in elk geval is dit weer een mooi initiatief. en zo kunnen we die vraag weereven buiten beschouwing laten.

3 Reacties
Daslief
Daslief23 nov. 2021 - 9:42

Goed plan, Apple. Maar wees realistisch: op wiens bordje komen de kosten? Of preciezer gezegd: wie derven de winsten? Dat gaat dus niet gebeuren, hoe goed het plan ook is.

Paul250371
Paul25037123 nov. 2021 - 13:15

Helemaal eens Apple.

dirk den boer
dirk den boer26 nov. 2021 - 20:47

TV programma Zembla legde de vingers weer eens op de wonde plekken vd soja cultuur en industrie eromheen (die pas eindigt in de koeie-, varkens- en kippenmagen vd NLse bioindustrie. Guttegutteguttegut, wat een ellende, en dat gaat gewoon door, 10 miljoen ton van die bonen (NB natuurlijke stikstofbinders)uit dat ooit eens afgebrande bos, met zijn jaguars, miereneters en guacamayas, zijnoneindig lijkende amazonebossen en cerrados, het is hartverscheurend, en gebeurt onder onze ogen, die er nu overal en tot in de kleinste uithpoeken van die regios op gericht kunnen worden, met name dan vanuit de latmosfeer (de branden die nog steeds plaats vinden, makkelijk te monitoren)