Ster Wilders verbleekt

Het is zover: zondag stemt het leeuwendeel van de Europese lidstaten voor een nieuwe Europees Parlement. Maar liefst 21 EU-lidstaten hebben zondagmorgen de stembus geopend. Bij onze zuiderburen, België, wordt behalve voor het Europees parlement ook meteen gestemd voor het landelijk parlement en voor de parlementen van de deelstaten. De eerste resultaten worden ’s avonds verwacht. Dan worden ook officieel de Nederlandse uitslagen van de verkiezingen afgelopen donderdag bekend gemaakt.

Dit artikel wordt bijgewerkt

Met maar liefst 96 (van de 751) Europarlementariërs is Duitsland het land met de meeste invloed. Ook daar wordt vandaag gestemd over de toekomst van Europa.

RTL Nieuws schrijft dat qua opkomst het meest te verwachten is van de ministaat Luxemburg. Het land kan slechts zes Europarlementariërs kiezen, maar in 2009 kwam maar liefst 91 procent van de stemgerechtigden naar de stembus. In Nederland lag dat percentage afgelopen donderdag aanzienlijk lager: maar 37 procent van de kiesgerechtigden nam de moeite om ook daadwerkelijk zijn of haar stem uit te brengen.

In België gaat het stemmen er vandaag anders aan toe: wie met potlood en papier stemt moet voor 14.00 zijn stem uitbrengen, wie elektronisch stemt heeft tot 16.00 uur de tijd. Bijna de helft van de kiezers stemt elektronisch. Behalve voor het Europarlement kiezen de Belgen vandaag ook hun vertegenwoordigers voor het regionale en federale niveau. De uitslag in België kan weer tot een spannende formatie gaan leiden. De vorige keer had België pas na 541 dagen na de verkiezingen een regering. NOS schrijft daarover:

Zeer waarschijnlijk wordt het opnieuw een verdeelde uitslag. In Franstalig België zullen de socialisten de grootste partij worden, in Vlaanderen de Vlaams-nationalisten van de N-VA. De partij van Bart De Wever is op dit moment ook al de grootste in België, maar zit niet in de regering. In de formatie kon De Wever niet tot een akkoord komen met de Franstalige partijen. Dat scenario zou zich wel eens kunnen herhalen. Alle Franstalige partijen hebben al gezegd dat ze niet met de N-VA in een regering willen, tenzij het absoluut noodzakelijk is.

In totaal mogen vierhonderd miljoen Europeanen stemmen.

Met spanning kijkt men uit naar de uitslag voor de extreemrechtse en populistische partijen als het Franse le Front National. De PVV, die het in Nederland overigens aanzienlijk slechter deed dan van tevoren verwacht, wil in Europa een blok gaan vormen met een aantal andere partijen. Er zijn uiteindelijk 25 zetels nodig uit zeven verschillende landen om een fractie te kunnen vormen in het Europees Parlement.

In Griekenland maakt de nazistische Gouden Dageraad een grote kans om in het Europees Parlement te komen. Vier parlementsleden en de leider zitten in voorarrest. De Griekse justitie verdenkt de partij van het vormen van een criminele organisatie die zich schuldig maakt aan moord, mishandeling en afpersing.

Update 15.50 De eerste stembureaus in België zijn gesloten. Het stemmen is niet overal vlekkeloos verlopen. In België kan op twee manieren gestemd worden; elektronisch en op papier. Bij sommige stembureaus waren er computerproblemen, elders pasten de biljetten niet door de gleuf van de stembus. Ook zou een aantal voorzitters zich hebben verslapen, waardoor het stemmen pas op een later tijdstip van start kon gaan.

Marine le Pen, leider van de rechts-populistische Front National, beschuldigt in een verklaring de regering van Hollande van verkiezingsfraude. In meerdere stembureaus zouden er geen stembiljetten van het Front National te vinden zijn. Als voorbeeld noemt ze een aantal stemlokalen in Parijs en andere steden. In Frankrijk is het zo dat elke partij een eigen stembiljet heeft. Volgens de partij probeert het ministerie van Binnenlandse Zaken zo een overwinning van de partij te verhinderen.

Update 18.00 In België zijn de stembureaus nu allemaal gesloten. De eerste uitslagen druppelen binnen. De Vlaamse krant De Standaard meldt een eerste opvallende tendens: het verlies voor Vlaams Belang. De vraag is of de partij de kiesdrempel überhaupt haal. Regionaal en nationaal moet de partij in ieder geval fors inleveren. De vraag is nu of dat ook op Europees niveau het geval zal blijken.

Voor de gedroomde anti-Europa coalitie van Geert Wilders en Le Pen zijn zeven partijen nodig, om een fractie te kunnen vormen. De vraag is nu of Vlaams Belang daar überhaupt deel van kan gaan uitmaken.

Update 19.00 De Duitse ARD maakt zondag de eerste exitpolls bekend. Volgens ARD het het eurosceptische Alternative für Deutschland AfD 6,5 procent van alle stemmen. De extreemrechtse NPD behaalt slechts 1%. De partij van bondskanselier Merkel, CDU, is goed voor 30,8 procent van de stemmen. Dat is een forse daling; in 2009 wist CDU nog 41,5 procent van alle stemmen voor zich te winnen. Verder zijn de sociaal-democraten SDP goed voor 27,5 procent, de groene GRN behalen 10,9 procent en Die Linke 7,8 procent. Voor de liberale FDP koos 3,1 procent.

Update 20.15 De partij van Marine le Pen, Le Front National wordt volgens de eerste exit polls de grootste in Frankrijk. Met maar liefst 24 procent van de stemmen, streeft de eurosceptische partij de conservatieve UMP voorbij. Het is voor het eerst dat de partij de grootste wordt; bij de vorige verkiezingen vijf jaar geleden haalde FN nog maar 6 procent. UMP wordt de tweede partij met 21 procent. De partij van de regerende socialistische president Hollande komt uit op 14 procent; een daling ten opzichte van de vorige keer.

De vader van Marine le Pen, de voor antisemitisme veroordeelde Jean-Marie le Pen komt ook in het EP terecht. Hij won volgens de exitpoll fors. In het zuidoosten van het land kreeg hij 28,9 procent van de stemmen. Dat meldt de Volkskrant.

Update 21.00 In Griekenland heeft de linksradicale partij Syriza de verkiezingen gewonnen; de partij haalde tussen de 26 en de 30 procent van de stemmen. Ook de extreemrechtse Gouden Dageraad staat op winst. De partij eindigde als derde en komt in het Europees Parlement met 8 à 10 procent van de stemmen. De partij van premier Antonis Samaras, de centrumrechtse Nea Demokratia, is tweede. Nea Demokratia haalde tussen de 23 en de 27 procent van de stemmen.

De populistische Deense Volkspartij is in Denemarken de grootste partij geworden met maar liefst 23 procent van de stemmen. De partij krijgt daardoor drie van de 13 te verdelen Deense zetels in het Europarlement. Samen met onder meer de eurokritische Britse UKIP van Nigel Farage zit de partij in een fractie. De twee partijen willen echter niet samenwerken met de rechtspopulisten van de PVV en le Front National.

Officieel mogen de uitslagen pas na 23.00 bekend worden gemaakt.

Update 21.30 Marine le Pen zegt in een reactie op de exit polls:

Ik proef in deze uitslag het enorme verlangen van het Franse volk naar vrijheid. Frankrijk wil zijn lot weer in eigen hand nemen en niet meer luisteren naar Brusselse commissarissen die niet gekozen zijn’ […] Wat kan de president anders doen na zo’n afstraffing’, verklaarde de politica nadat exitpolls hadden uitgewezen dat haar partij de grootse wordt. ‘Het is onacceptabel dat de Assemblée zo’n slechte afspiegeling is van het Franse volk.

Update 22.00 In Oostenrijk hebben de rechtspopulisten ook winst geboekt. De Freiheitliche Partei verdubbelt daar haar zeteltal. Ze krijgen volgens een exitpoll 19,5 procent van de stemmen, waardoor ze uitkomen op 4 zetels. Zowel de christendemocraten als de sociaal-democraten, ÖVP en SPÖ, komen op vijf zetels uit. Neos, de liberale nieuwkomer, haalt één van de 18 te verdelen zetels. De Freiheitliche Partei is één van de zes partijen waarmee de PVV van Geert Wilders wil samenwerken.

De totale opkomst wordt in heel Europa geschat op 43 procent. Voor een overzicht van de totale opkomst per land, kijk hier.

Update 22.30 Voor het eerst komt de Zweedse Feministische Initiatief Partij in het Europees Parlement terecht. Uit de exitpolls blijkt dat de feministen op 7 procent van de stemmen kunnen rekenen. Ook de extreemrechtse Zweedse Democraten (SD), die willen samenwerken met Wilders en Le Pen, kregen zeven procent van de stemmen. Dat is een verdubbeling ten opzichte van 2009. De Groene Partij boekte ook winst; zij ging van 11 procent in 2009 naar 17,1 procent nu.

In Portugal boekte de centrumlinkse partij PS winst; volgens de exitpolls staat de partij op zeker 32 procent van de stemmen. Dat is vijf procent meer dan bij de laatste verkiezingen. Ook de rechts groene partij MPT boekt winst; van 1 procent in 2009 groeit de partij door naar 7 procent nu.

Update maandag 07:30 In Groot-Brittannië haalt de anti-europartij Ukip een monsterzege met 27,5 procent van de stemmen in een voorlopige uitslag waarbij de stemmen uit Schotland nog ontbreken. Ukip-leider Farage spreekt van de meest uitzonderlijke uitslag in 100 jaar. De Ukip zou 23 zetels binnenhalen, bijna net zoveel als de complete Nederlandse delegatie in het EP. Tweede is Labour met 25 procent terwijl de LibDems die deel uitmaken van een coalitie met de conservatieven pas op de 5e plaats eindigen. De groene Greens worden vierde en halen 3 zetels. De volledige uitslag wordt maandag om 12:00 uur verwacht omdat er op de westelijke eilanden niet op zondag geteld wordt. 

Update 08:00

De laagste opkomst werd genoteerd in Slowakije waar slechts 13,1 procent van de kiezers de moeite nam om te gaan stemmen. In buurland Tsjechië was het niet veel beter met een opkomst van met 18,2 procent. Niettemin was de totale opkomst in Europa voor de verkiezingen iets hoger dan in 2009, 0,1 procent. Een miniem verschil maar het is voor het eerst dat de opkomst bij de verkiezingen niet lager is dan bij de voorgaande. Het is de achtste keer dat er voor het Europees Parlement gestemd kon worden.

Update 8:10 De verkiezingen zijn voorlopig (met 667 van de 751 zetels geteld) gewonnen door de Europese Volkspartij, de christendemocratische fractie waar voor Nederland het CDA deel van uit maakt. De fractie haalt 191 zetels. Tegelijkertijd is de partij ook de grote verliezer met 41 zetels minder dan in 2009. Op de tweede plaats de sociaal-democraten (voor Nederland de PvdA) met 155 zetels, een verlies van 11. De liberalen  (ALDE met VVD en D66 voor Nederland) verliezen 16 zetels en komen op 58. De Groenen (met GroenLinks) komen op 46, een verlies van 9. De linkse fractie waar ook de SP deel van uitmaakt wint 4 zetels en komt op 39.

Of de PVV, een van de weinige anti-euro partijen die een nederlaag leed, er in slaagt een fractie te vormen met het Front National van de familie Le Pen, is nog onduidelijk. Veel eurosceptische partijen uit andere landen weigeren samen te werken met de extreemrechtse Fransen.

Update 9:45 De droom van Wilders, een nieuwe grote fractie van extreemrechtse partijen, dreigt te gaan mislukken omdat de partijen in sommige landen niet eens een zetel haalden. Dit ondanks dat Wilders ternauwernood nog een extra zetel haalde in Nederland, legt Joost Vullings bij de NOS uit :

Met een zeteltje erbij maakt het zijn positie in het Europees Parlement iets sterker. Maar je hebt zeven partijen nodig om daar een fractie te vormen. Dat dreigt mis te gaan. Van de partijen die hij op het oog had om mee samen te werken, kunnen er een aantal waarschijnlijk geen zetels leveren. Ze komen vermoedelijk partijen tekort, waardoor ook die Europese samenwerking dreigt te mislukken.”