Stemmen: Welk deel van je hersenen gebruik jij?

Italiaanse onderzoekers hebben vastgesteld dat er in de hersenen twee systemen zijn die ons sociale gedrag verklaren. Het ene is het egoïstische systeem waarbij we vooral over de risico’s voor onszelf denken. Het andere systeem zorgt ervoor dat we ook het perspectief van de ander zien waardoor we ons sociaal (altruïstisch) gedragen.

Over dit thema is heel veel nagedacht en is al veel onderzoek gedaan. We zijn immers sociale wezens en ons enorme zenuwstelsel – en ook dat van veel dieren overigens – is ontwikkeld om in groepen te functioneren. Daarom zijn we uitgerust met een groot systeem voor communicatie en het invoelen van de ander om de signalen van die ander te begrijpen. Voor het eerst is nu op geloofwaardige wijze onderzoek gedaan dat laat zien dat er twee zenuwsystemen zijn die bij het verwerken en analyseren van binnenkomende informatie op twee verschillende wijzen reageren: egoïstisch versus altruïstisch.

Evolutiedeskundigen hebben al wel geredeneerd dat de genetische basis voor die twee manieren van reageren aanwezig moet zijn. Dat moet ooit ontwikkeld zijn om te zorgen dat je alleen overleeft of dat je groep overleeft. Dat kan dan actief worden in omstandigheden waarin het nodig is. Tot nu toe werd dat met vragenlijsten onderzocht waarbij mensen zich een bedreigende situatie voor moesten stellen. De Italiaanse onderzoekers vonden zo’n aanpak niet overtuigend en bedachten een game waarin je in verschillende omstandigheden gebracht wordt en maakten hersenscans van de personen die het spel speelden. Zo ontdekten ze die twee verschillende hersencircuits, die op twee verschillende plaatsen in de hersenen zitten. Die zorgen voor een verschillende analyse van de situatie, waarbij het ene systeem zorgt dat het risico geïnterpreteerd wordt als een individuele bedreiging en het andere als een gemeenschappelijke bedreiging. Sommige mensen reageren altijd egoïstisch, anderen meestal altruïstisch en de meeste mensen doen nu eens dit en dan weer dat.

Tot zo ver het systeem in onze hersenen dat de reacties verwerkt en waarlangs de signalen worden geleid. Het is als de uitleg van hoe een computer werkt, maar zegt niets over de omstandigheden waarin de beslissingen genomen worden en de ontwikkeling in ons leven die we doormaken waardoor we eerder het ene deel van onze hersenen gebruiken of juist het andere.

Daarvoor zou je experimenten in het echte leven moeten doen, maar dat is natuurlijk onmogelijk. Wat we echter wel weten is dat bij de ramp van de Titanic er veel vrouwen en kinderen gered werden, maar dat bij de ramp met de veerboot op de Oostzee eigenlijk alleen mannen het overleefden. Het grote verschil tussen die twee rampen was de tijd die voorbij ging voor het schip zonk. Bij de Titanic was er voldoende tijd om te zorgen dat de samenleving op de boot zich organiseerde. De impulsen van het altruïstische systeem kwamen vooral boven. De veerboot op de Oostzee zonk in enkele minuten en alleen wat paniekerige mannen wisten het te overleven. Als we de tijd ervoor hebben zijn we vaak in staat om er op altruïstische wijze uit te komen omdat we samenwerken met alle betrokkenen.

Denk daar aan als je gaat stemmen. Dat doe je omdat je bij wilt dragen aan samenleving waarin men samenwerkt.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht