Stem, als daad van verzet

De Nederlandse democratie wankelt. Wat ooit vanzelfsprekend leek, respect voor de rechtsstaat, gelijkwaardigheid, solidariteit, wordt vandaag uitgehold onder het mom van “vrijheid van meningsuiting”. Extreemrechts gedachtegoed is niet langer de uitzondering, maar het nieuwe midden. Islamofobie, vrouwenhaat, homohaat en xenofobie zijn genormaliseerd tot electoraal verdienmodel. De retoriek van uitsluiting is geen randverschijnsel meer; het is regeringswaardig geworden.

De gevolgen zijn zichtbaar, tastbaar, en levensgroot. Moskeeën worden aangevallen en beklad, asielzoekerscentra bijna dagelijks met fakkels belaagd, LHBTQ+-personen bedreigd, vrouwen vernederd, vluchtelingen, moslims en migranten onmenselijk gemaakt. De stilte van de politieke meerderheid is oorverdovend. Wie zich uitspreekt tegen racisme, koloniale erfenissen of de genocide in Gaza, wordt weggezet als extremist en wie opstaat tegen fascisme, wordt verdacht gemaakt.

Het is een patroon dat we kennen uit de geschiedenis. De uitholling van democratie begint niet met tanks, maar met dit soort daden. Met het ontmenselijken van de ander. Met wetten die “veiligheid” beloven maar vrijheid beperken. Met politici die “vol is vol” zeggen in een land dat structureel arbeidskrachten tekortkomt.

En toch, terwijl het vertrouwen in de politiek op een dieptepunt is, ligt juist daar de sleutel. Want wie niet stemt, stemt impliciet vóór de normalisering van haat en is een onderdeel van het probleem. Slechts vier partijen in dit land hebben verkiezingsprogramma’s die binnen de grenzen van de rechtsstaat blijven. De rest schendt, openlijk of verhuld, de fundamenten van onze grondwet: menselijke waardigheid, gelijkheid en vrijheid van religie. Dat zou alarmbellen moeten doen rinkelen in elk parlement, elke krant, elke huiskamer. Maar het blijft oorverdovend stil.

De vraag is niet meer óf we dreigen af te glijden, maar hoe lang we nog toekijken.

29 oktober is geen gewone verkiezingsdag. Het is, of we dat nu beseffen of niet, een daad van verzet.  Niet met fakkels of spandoeken, maar met een rood potlood. Want stemmen is in deze tijden van haat geen formaliteit, maar verzet. Het is de weigering om ons neer te leggen bij onverschilligheid. Het is de collectieve daad waarmee we zeggen: niet in onze naam.

We stemmen niet uit naïviteit. We weten dat de uitslag niet van de ene op de andere dag Gaza zal bevrijden, Congo zal herstellen of de woningmarkt zal helen. Maar we stemmen omdat macht nooit vrijwillig afstand doet van onrecht. Omdat onze stem, hoe klein ook, een grens trekt tegen het oprukkende fascisme dat zich inmiddels comfortabel nestelt in onze instituties, onze media en onze dagelijkse gesprekken.

Stemmen is zeggen: wij zien het.
Wij laten het niet gebeuren.
Wij weigeren het te normaliseren.

De kracht van opkomst
De uitkomst van deze verkiezingen ligt niet vast. De opkomst wel. Haat stemt. En dat is precies waar het verschil begint.  Elke stem van solidariteit weegt op tegen de cynische onverschilligheid die extreemrechts voedt. Elke stem van hoop duwt terug tegen de politiek van haat. Op 29 oktober bepalen wij of Nederland verder afglijdt in angst en uitsluiting, of kiest voor menselijkheid en rechtvaardigheid. 

En op 31 oktober om 19:00 uur, komen we samen voor de dayafter bij 1e Weteringsplantsoen, om te reflecteren, te herademen, en vooral: om te blijven bouwen aan een samenleving die niet buigt voor haat. De geschiedenis herhaalt zich alleen als wij het toestaan. 29 oktober is de dag waarop we haar kunnen herschrijven.