De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Spreekt Rastani voor het kapitaal?

Opinie

•

03-10-2011

•

leestijd 4 minuten

•

'Optimaal' kan ook betekenen dat de pensioenen van Henk en Ingrid verdampen om de bonussen van bankiers te kunnen betalen

In de termen van de markt is het vooruitgang als de economie groeit, ook als dat betekent dat een miljoen arbeiders minder gaan verdienen en alleen een miljonair nog rijker wordt.

Afgelopen week onstond er op internet ophef over de uitspraken van beurshandelaar Rastani, die tijdens een interview voor de BBC meldde dat niet regeringen, maar Goldman Sachs de wereld regeert. Ook gaf Rastani toe te dromen van een nieuwe recessie, omdat daarmee ook geld te verdienen valt. Zijn uitspraken waren zo schokkend, dat direct het gerucht ontstond dat Rastani één van de Yes Men zou zijn. Dit blijkt niet het geval. Rastani is daadwerkelijk een beurshandelaar, zij het niet zo’n succesvolle. Toch zie ik Rastani niet als een extreme eenling, maar als een goede representant van het moderne kapitalisme.

Hiermee zeg ik niet dat alle bankiers en beurshandelaren gewetenloze schurken zijn, hoewel de documentaire ‘The Corporation’ laat zien dat Rastani niet de enige handelaar is die dollartekens in zijn ogen krijgt van oorlogen en aanslagen. Rastani’s uitspraak is amoreel omdat het kapitalisme dat zelf ook is. De markt is onverschillig als speculatie met graanprijzen leidt tot duizenden hongerdoden in Afrika, als daar maar een miljardenwinst van een handelskantoor tegenover staat. In de termen van de markt is het vooruitgang als de economie groeit, ook als dat betekent dat een miljoen arbeiders minder gaan verdienen en alleen een miljonair nog rijker wordt.

Hiermee breekt Rastani met de door onze vrije-markt vrienden van de VVD gecreëerde illusie dat de Onzichtbare Hand een soort moderne vervanger is van een goedaardige en voorzienige God, die zorgt dat de maatschappij van ons stervelingen altijd in de optimale situatie verkeert. ‘Optimaal’ kan ook betekenen dat de pensioenen van Henk en Ingrid verdampen om de bonussen van bankiers te kunnen betalen. Of dat de spaargelden van miljoenen Nederlanders verloren gaan vanwege een nodige ‘marktcorrectie’. De belofte dat ‘optimaal’ ook altijd goed uitpakt voor de individuele burger is op z’n minst een illusie, op z’n slechts een leugen. Dit is belangrijk omdat op dit moment offers van burgers worden gevraagd om ‘de economie’ weer te laten groeien. Maar er is geen enkele garantie dat een grotere taart uiteindelijk ook resulteert in een groter stuk voor iedereen.

De botte onverschilligheid waarmee Rastani de wereldheerschappij van Goldman Sachs verkondigt moet ons ook niet verbazen. Eerder zagen we al de onevenredige invloed van drie Amerikaanse kredietbeoordelaars op de wereldeconomie. In het kader van het stimuleren van ‘marktefficiëntie’ en deregulering is er de afgelopen decennia macht verschoven van het politieke naar het financieel-economische domein. Dit is gevaarlijk en ondemocratisch, omdat bij veel vraagstukken niet langer ‘one person, one vote’ geldt, maar ‘one dollar one vote’. In een wereld van de markt hebben de twee miljard mensen die rondkomen van minder dan $1 per dag minder invloed op hun eigen leefomstandigheden dan één Bill Gates.

We moeten ons dus de vraag stellen of we economische efficiëntie uiteindelijk ten koste willen laten gaan van democratische basisprincipes en een eerlijke verdeling van welvaart. Dit betekent niet dat we gelijk de Socialistische Heilstaat moeten uitroepen, maar wel dat we ons meer moeten realiseren dat ook het efficiënter laten functioneren van de markt zijn nadelen heeft. Zo niet op economisch gebied, dan op politiek of sociaal gebied. Bovenal moeten we ons niet langer beleid laten opdringen omdat de markt dit ‘noodzakelijk’ zou maken. Onze samenleving bestaat om het welzijn van mensen te vergroten, niet dat van een abstract begrip als ‘de markt’. Burgers moeten er zelf voor kunnen kiezen om hun dagelijks brood, pensioen of spaargeld te beschermen, ook als dit ten koste gaat van een weinig ‘efficiëntie’. Bovendien laat de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog zien dat economische voorspoed uitstekend kan ontstaan in een deels gereguleerde markt. Het is juist sinds de grote golven van deregulering dat de economie weliswaar is gegroeid, maar dat de welvaart van lage en middeninkomens is gestagneerd.

Uiteindelijk zijn onze democratische samenlevingen een gezamenlijk politiek project, niet de financiële speelbal van een rijke elite. Een dynamische economie bestaat om het welzijn van mensen te verhogen, maar mensen bestaan niet om de groei van ‘de economie’ te realiseren. Marktwerking kan dus nooit een excuus zijn om de inrichting van de samenleving over te laten aan financiële technocraten die buiten de democratie geplaatst zijn. De kracht van onze democratische samenlevingen is de inperking van politieke overmacht en willekeur. Dominantie door de markt zouden we evenmin moeten accepteren.

Meer over:

opinie, economie

Praat mee

onze spelregels.

0/1500

Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (10)

Sorteren op:

rgeurtsen3 okt. 2011 - 9:23

Blasfemie! In cel met die man. Ex-communiceren. De oplossing... nu moet iedereen die een uitkering of steun in het leven wil, werken... bijdragen aan de winsten van anderen. Straks moet je ook eerst bewijzen dat je in God geloofd, oh sorry, ik bedoel dat je belijdenis doet, nee hè dverdikkie, vergis me weer, verklaren dat je in de vrije markt geloofd en dat we alles in de maatschappij moeten inrichten op het maxcimaliseren van de vrijheid van de markt. Leve Rutte en Blok, en hun farozeëer Verhagen.

Thom Holterman3 okt. 2011 - 9:23

Markt Als we niet al te ver teruggaan in de tijd, dan kennen we de ‘markt’ al zo’n 4000 jaar. Steeds was het een markt van mensen. Tijdens de opkomst van de industrialisatie, zeg na het ontginnen van de gebruiksmogelijkheden van de stoommachine, en de menging met een economische opvatting die ‘kapitalisme’ heet, ontstond de filosofie dat men voor gewin desnoods over lijken moest kunnen gaan. Zelfs de negentiende eeuwse liberale politicus S. Van Houten (die van het Kinderwetje uit 1874) was dit te gortig. Hij wees het af (van daar dat ‘wetje’). Hij zag kapitalisten mensen ‘verbruiken’ (want toen al waren het wegwerpartikelen); men mocht in zijn ogen mensen alleen ‘gebruiken’ (als arbeiders). De ‘verharding’ heeft zich op velerlei wijzen tot in onze dagen voortgezet: het kapitalisme is zich al zijn gedaantes als destructief gaan vertonen. Ik ga die gedaantes niet opsommen. Frank Hemmes noemt er al enkele. En of Goldman Sachs de wereld nu wel of niet regeert, lijkt me vanwege complexiteit van de vraagstelling, een moeilijk te beantwoorden vraag. Maar dat die bank aan de wortel van de Griekse begrotingsfraude (rond 2000) zit, is wel aannemelijk te maken. Wat hier verder allemaal mee samenhangt doet de Franse onderzoeksjournalist Marc Roche uit de doeken in zijn boek ‘Le capitalisme hors la loi’ (Paris, 2011). Ik besprak zijn boek; hier de vindplaats: http://tijdschriftdeas.wordpress.com/2011/09/07/banken-de-verbonden-kringen-van-het-kapitalisme-–-daglicht-schaduw-maffioos/

Bart van Oerle3 okt. 2011 - 9:23

´Bovendien laat de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog zien dat economische voorspoed uitstekend kan ontstaan in een deels gereguleerde markt.´ Ja, dat klopt. Alleen kost elke regulering aan groei in welvaart. Dus zonder regulering had de welvaartsgroei nog groter kunnen zijn. Wat betreft de financiële sector: in de periode vlak na WO2 was het geld nog gebonden aan een gouden standaard. Het loslaten daarvan heeft uiteindelijk tot de problemen geleid waar we nu in zitten. Plus natuurlijk en verregaande vrij laten van de financiële markten, terwijl in 1998 bij het faillisement van Long Term Capital al bekend was dat bij problemen de belastingbetaler kan dokken. Conclusie: vrije markt werkt alleen als het ook werkelijk een vrije markt is en de bedrijven(lees banken) ook daadwerkelijk failliet kunnen gaan. Dan zorgt de markt ervoor dat de banken geen enorme risico´s gaan nemen en blijven ook alleen de banken over die verstandig met het geld omgaan. Dus we willen méér vrije markt, ipv minder!

Addergebroed3 okt. 2011 - 9:23

[Hiermee zeg ik niet dat alle bankiers en beurshandelaren gewetenloze schurken zijn] Nou dan zeg ik het wel: Alle bankiers en beurshandelaren zijn gewetenloze schurken Geen dank ;-)

JoopdeJong3 okt. 2011 - 9:23

Tja en in samenhang met dit verhaal kan je ook geloven dat Nederland vergrijsd. Een hele hoop Nederlanders geloven dat natuurlijk ook en statistieken laten ook duidelijk zien dat de Nederlander steeds ouder wordt. Het vreemde van de zaak is echter wel, dat er géén statistieken bestaan van Nederlanders die de 65 niet halen. Wat zou dat eigenlijk opbrengen, de Nederlander twee jaar langer door laten werken en de staat twee jaar langer in de AOW-pot laten graaien?

Bakoe3 okt. 2011 - 9:23

Het grote verschil zit hem hierin. Voor velen is de economie een doel, en voor anderen een middel om het doel te bereiken.

1 Reactie

Addergebroed3 okt. 2011 - 9:23

En voor de meesten een vorm van lijfeigenschap in een nieuw jasje

0 Rapporteren

addystoker3 okt. 2011 - 9:23

tijd voor de solidaire economie.

2 Reacties

JoopSchouten3 okt. 2011 - 9:23

Precies. Zó eenvoudig zou het moeten zijn. : )))

0 Rapporteren

Addergebroed3 okt. 2011 - 9:23

Meneer van NieuwLinks zou zich eens moeten verdiepen in de ALBA want die sociale economie bestaat [The Bolivarian Alliance for the Peoples of Our America (Spanish: Alianza Bolivariana para los Pueblos de Nuestra América, or ALBA) is an international cooperation organization based on the idea of social, political, and economic integration between the countries of Latin America and the Caribbean. It is associated with socialist and social democratic governments and is an attempt at regional economic integration based on a vision of social welfare, bartering and mutual economic aid, rather than trade liberalization as with free trade agreements] http://en.wikipedia.org/wiki/Bolivarian_Alliance_for_the_Americas

0 Rapporteren