Slavenepos uit balans

Het was openingsfilm van het 33e Nederlands Film Festival, het historische slavernijdrama Hoe Duur was de Suiker, gebaseerd op het boek van Cynthia McLeod. Maar de goede intenties, prachtige aankleding en charismatische hoofdrolspeelster Gaite Jansen ten spijt, ziet recensent Bart Juttmann geen overtuigende film.

Hoe Duur was de Suiker wordt nu uitgebracht als een bioscoopfilm en later zal er een miniserie van vier afleveringen verschijnen. Dit verklaart wellicht de wat onevenwichtige indruk van de film, die overigens wel heel vakkundig is gemaakt en het hart op de juiste plaats heeft.

Hoe Duur was de Suiker speelt zich af in het achttiende-eeuwse Suriname, waar Hollandse kolonisten goed geld verdienen met door slaven bemande suikerplantages. Het verhaal concentreert zich op Sarith, dochter uit een gegoede familie, en haar huislavin Mini-Mini, die is verwekt door haar vader of haar broer. Allebei zijn ze er op uit om binnen hun eigen wereldje te trouwen met een rijke, aantrekkelijke man.

Dit levert een eerste helft op met een hoop tamelijk oninteressante relatieperikelen. De twee hoofdfiguren zijn oppervlakkig uitgewerkt. Sarith – weliswaar met verve gespeeld door de charismatische Gaite Jansen – is een egoïstische haaibaai en Mini-Mini passief en dienstbaar. De relatie tussen meesteres en slavin mist drama of spanning. Het is moeilijk om met hen mee te leven.

De tweede helft wordt het beter. Een slavenopstand en een opmerkelijke driehoeksrelatie zorgen voor de nodige suspense, maar ook hier is de film niet vrij van schoonheidsfouten. Was het verhaal eerst nog traag, nu wordt er plotseling met zevenmijlslaarzen door de ontwikkelingen heen gesprongen. Dialogen zijn vaak houterig en de toon melodramatisch. Al met is het scenario nogal een domper voor Jean van de Velde, maker van uitstekende films als De Kleine Blonde Dood, All Stars en Lek.

Hoe Duur was de Suiker slaagt er in de geschiedenis geloofwaardig tot leven te brengen. De production value is indrukwekkend, decors en kostuums voelen echt. In tegenstelling tot veel andere Hollandse historische films, denk je op geen enkel moment “daar heb je Jaap Spijkers met een malle pruik.” Er is gekozen voor een glossy look, die modieus was in het Hollywood van de jaren tachtig en negentig. Voor jonge kijkers zal dit wellicht wat oubollig ogen. In zekere zin is Hoe Duur was de Suiker een film voor zestigplussers of voor een verantwoorde geschiedenisles op school.

Het verhaal kent een paar indringende momenten en fraaie observaties over slavernij, over de gruwelen, maar ook over de onderlinge loyaliteit tussen meester en slaaf. Maar een scherpe conclusie over de historische betekenis van slavernij en wat het doet met de personages ontbreekt.

Hoe Duur was de Suiker is geen mislukking, maar er draaien op dit moment veel betere films in de bioscoop. Daarom kan ik hem niet aanraden. Wacht liever op de serie.