Shell en ExxonMobil zijn verantwoording schuldig over dumpen afvalwater in Twente

Shell en ExxonMobil weigeren transparant te zijn over hoe zij hun bedrijf, de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), besturen. Is het alleen geld of houden zij ook rekening met de inwoners van Twente, het schaarse drinkwater of de kwetsbare natuur? Shell en ExxonMobil gaan niet in op de uitnodiging van GroenLinks om in Overijsselse Provinciale Staten te komen vertellen hoe zij de NAM besturen. In de Tweede Kamer kunnen ze in de herkansing: binnenkort zijn ze daar door GroenLinks voor een hoorzitting uitgenodigd.

Sinds 2011 wordt er weer olie gewonnen in Schoonebeek (Drenthe). De laatste restjes olie worden uit de grond gehaald. Dat zorgt voor gigantisch veel verontreinigd olie-afvalwater. Honderden tankauto’s vol per dag, vele miljoenen liters afval. En dat dumpt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) onder onze voeten, in lege gasvelden. Gasvelden die zich bevinden onder woonwijken in Twente, onder een drinkwaterwingebied, onder natuurgebieden of onder weilanden.

Nu al een jaar lang komt er geen afvalwater meer naar Twente. De pijpleiding tussen Drenthe en Twente is lek geraakt, en werd ontdekt door een boer, niet door de NAM zelf. Het Staatstoezicht op de Mijnen heeft het gebruik van de pijp vervolgens verboden. De NAM wil zo snel mogelijk de Drentse oliewinning weer opstarten en verder gaan met het dumpen van het olie-afvalwater in Twentse gasvelden. Ondanks alle technische problemen met dit hele project, zegt de NAM continu dat alles veilig is. Het is logisch dat veel mensen hier hun twijfels over hebben. Zij maken zich grote zorgen.

Enkele weken geleden heeft GroenLinks aan Shell en ExxonMobil gevraagd uitleg te komen geven over hoe zij de NAM aansturen. Die vraag is relevant, want op dit moment doet de NAM onderzoek of het afvalwater kan worden gezuiverd. En ze overwegen het ook in de Waddenzee te pompen. De uitkomst van dat onderzoek lijkt ons niet zo moeilijk te voorspellen: natuurlijk is complete zuivering van het olie-afvalwater mogelijk. Maar dat kost geld. En voor zo’n investering moet de NAM toestemming krijgen van Shell en ExxonMobil. Als Shell en ExxonMobil alleen oog hebben voor de financiën zal er tot in lengte van dagen afval worden gedumpt in Twente. Want tegen de optie van gratis afval dumpen in Twente kan natuurlijk geen enkel onderzoek op.

Wij hoopten op een positieve reactie van de president-directeuren van Shell en ExxonMobil. Maar de deur werd in ons gezicht dichtgegooid. ‘Wij vertrouwen de NAM, je moet bij hen zijn’ werd ons te verstaan gegeven. En zo ontkennen Shell en ExxonMobil iedere verantwoordelijkheid voor de NAM. Ze willen hun vingers niet branden aan de NAM.

Er zal net zolang afval worden gedumpt tot de gasvelden propvol zitten met afvalwater. Zo vol dat het gesteente in het gasveld kapot gaat, met risico’s op aardbevingen en bodemdaling tot gevolg. En voor wie denkt dat dit spookbeelden zijn: kijk hoe de praktijk is in de Verenigde Staten. Daar wordt afvalwater van de schaliegaswinning in de grond geïnjecteerd. Het land wordt daar geteisterd door aardbevingen en bodem- en watervervuiling. Dit kan ook in Twente gebeuren.

Laatst was de president-directeur van Shell bij Nieuwsuur te zien. Hij meldde: ‘Wij pompen alles op wat we kunnen’. Enkele weken geleden verstuurde Shell een lobbybrief naar politieke partijen in de Tweede Kamer om vooral de gaswinning in Groningen niet terug te schroeven, want anders kan de NAM alle schade als gevolg van de mijnbouw aan huizen, scholen, boerderijen, kerken en ziekenhuizen in Groningen niet meer betalen.

De Drentse olie is het afvalwater-probleem in Twente niet waard. Nederland heeft die olie niet nodig. Sterker nog, sinds het Klimaatakkoord dat in Parijs is gesloten moet de wereld met minder fossiele brandstoffen en met meer duurzame energie aan de slag. De beste oplossing is de Drentse olie in de grond te laten.

Afgelopen weekend zei de directeur van Shell Nederland, Marjan van Loon, in het NRC dat ze op bezoek was geweest in Groningen, de schade had gezien en aan vele keukentafels kopjes koffie had gedronken. Ook haar voorganger Benschop antwoordde dat hij uitgebreid op werkbezoek was geweest bij gezinnen in Groningen. Vreemd genoeg is er niemand te vinden die ze op bezoek gehad heeft. Dat kan niet gebeuren wanneer Shell en Exxon zich in de Tweede Kamer komen verantwoorden.

Shell en ExxonMobil zijn uiteraard verantwoording schuldig over het afvalwater, maar durven het niet af te leggen. Is dat vanwege de angst dat mensen niet meer gaan tanken bij hun tankstations of is het pure arrogantie? Het wordt interessant om te zien of de bedrijven wel ingaan op de uitnodiging van de Tweede Kamer, zodat die vraag eindelijk beantwoord kan worden.

Dit opiniestuk is geschreven in samenwerking met Robert Jansen en Sandor Lowi.