SGP moet zich aan Mensenrechtenverdrag houden. Dan Rutte ook

Het juridische spel is ten einde gekomen. Op vrijdag 20 juli deed het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), in navolging van de nationale rechters, uitspraak in de SGP-zaak.

Alle in deze zaak gedane rechterlijke uitspraken beogen één doel, namelijk de bevordering van de gelijkheid van mannen en vrouwen en het tegengaan van discriminatie. Het EHRM beperkt zich in zijn uitspraak tot niet-ontvankelijk verklaring van de klacht van SGP. Daarmee ligt de zaak weer op het bordje van het kabinet. Dit is een goede kans om na te denken over enkele fundamentele zaken.

De SGP is niet blind voor de maatschappelijke ontwikkelingen. In haar eerste partijprogramma uit 1918 wees de SGP zelfs het vrouwenkiesrecht af en dat terwijl de partij later overging tot het openstellen van het lidmaatschap voor vrouwen. De volgende stap zal zijn dat de SGP vrouwen toelaat tot haar kieslijst. Dit zal niet lang duren. Het wezenlijke probleem is echter iets anders als het gaat om de bescherming van onze rechtsstatelijke waarden.

Waarden

Nederland pretendeert in internationaal verband een democratische rechtsstaat te zijn. Deze pretentie kan Nederland waarmaken door de fundamentele waarden, die onlosmakelijk verbonden zijn aan een rechtsstaat, optimaal te beschermen. Eén van die waarden is de gelijkwaardigheid van mensen en het discriminatieverbod, dat al in 1948 werd verankerd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en nadien ook in diverse mensenrechtenverdragen.

Daarnaast staat in artikel 1 van onze Grondwet: “Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.” Deze bepaling richt zich tot de overheid. In 2010 droeg de Hoge Raad in de SGP-zaak het kabinet op om passende maatregelen te treffen die er toe zullen leiden dat de SGP het passief kiesrecht ook aan vrouwen zal toekennen. Het kabinet gaf toen geen uitvoering aan het arrest van dit rechtscollege.

Het instellen van beroep bij het EHRM heeft geen opschortende werking en dat geldt uiteraard ook voor de SGP. In zaken waarbij uitgeprocedeerde vreemdelingen zich tot het EHRM wenden, vindt het kabinet het niet nodig om te wachten met uitzetting van betrokkenen totdat het Hof uitspraak heeft gedaan. Maar ingeval van de SGP lagen de kaarten ineens anders, ondanks het feite dat het daarbij ging om discriminatie van vrouwen. Kabinet Rutte had de SGP hard nodig en kneep dus een oogje dicht. Dit typeert kabinet Rutte met gedoogpartner PVV. Niet de waarden van onze rechtsstaat stonden voorop, maar het behoud van macht; desnoods tegen elke prijs.

Foute keuzes

Op 12 januari 2005 zei voormalig VVD-Kamerlid Geert Wilders in een interview met Elsevier dat Nederland het, in zijn ogen hinderlijke, Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) moet opzeggen. Twee jaar later op 24 juli 2007 riep Mark Rutte, toen partijleider van VVD, op om de uitspraak van het EHRM in de zaak van de Somalische asielzoeker Salah Sheekh te negeren. Nederland werd toen door dit Mensenrechtenhof op de vingers getikt.

Het kabinet Rutte was van plan om het voor veel burgers onmogelijk te maken naar de rechter te stappen door griffierechten fors te verhogen. Procederen tegen de overheid moest aanzienlijk verminderen door hoge proceskosten. En dat terwijl het rechterlijk oordeel juist ertoe dient rechtsbescherming te bieden aan burgers tegen de overheid.

Voor het bieden van rechtsbescherming moet de rechter in Nederland, als enige land in Europa, de wetten toetsen aan verdragen. Dit omdat de wetgever de rechter verboden heeft om de wetten te toetsen aan de in onze grondwet verankerde grondrechten, zoals godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting en het discriminatieverbod. Desondanks bereidt het VVD-kamerlid Joost Taverne een initiatief wetsvoorstel voor dat de rechter verbiedt om de wetten te toetsen aan verdragen. Vraag is hoe de rechter dan rechtsbescherming kan bieden aan burgers.

Verder liet Kabinet Rutte het toe dat bevolkingsgroepen categorisch werden gediscrimineerd door de gedoogpartner vanwege hun geloof en afkomst zonder acht te slaan op artikel 1 van onze Grondwet. Tijdens de onderhandelingen voor de vorming van het kabinet in 2010 werd er zelfs serieus nagedacht over de opzegging van het EVRM. Maar dat ging het CDA te ver.

Discussie

De rol van de onafhankelijke rechter wordt gemarginaliseerd, mensenrechtenverdragen moeten het ontgelden, bevolkingsgroepen worden categorisch gediscrimineerd, Mark Rutte roept op om uitspraken van het EHRM te negeren en men deinst er niet voor terug om de toegang tot de rechter voor burgers te belemmeren. En het was de gedoogpartner Wilders die vorig jaar zei dat de politiek de mogelijkheid moet krijgen om rechters te ontslaan.

De discussie moet dus gaan over de kwetsbaarheid van onze rechtsstaat. Daar ligt het grote gevaar. Niemand mag aan de waarden van onze rechtsstaat komen, ook niet onze politici. Hopelijk zal in aanloop naar de verkiezingen ook ruimte zijn voor discussie over deze zeer kostbare onderwerpen naast Griekenland en de euro. Tijd om schoon schip te maken!