Sektarisch Europees burgerinitiatief faalt

Zoals ook afgelopen woensdag bleek uit de SCP-verkenning, is er sprake van leegloop van de groep Nederlanders met een positief beeld van de Europese Unie. Deze exodus is merkwaardig omdat de Europese Unie naar eigen zeggen sinds een half jaar een stuk democratischer geworden is. Het symbolische Europees burgerinitiatief stelt echter ook in de praktijk democratisch teleur.

Om de directe democratie in de Europese Unie te vergroten en versterken is er vanaf april 2012 het Europees burgerinitiatief. Met zo’n rechtstreeks verzoek om nieuwe wetgeving aan de Europese Commissie zou de burger niet onder moeten doen voor het Europees Parlement en de Europese Raad. Het is interessant om van Maurice de Hond te vernemen wat de perceptie van de Nederlanders hiervan is, met name het percentage van de categorie ‘nog nooit van gehoord’.

Er is altijd latente interesse onder de bevolking om deel te nemen aan wetgevende processen, dus ook die van de EU. Nu is de groeiende bemoeienis van Brussel juist een van de hardnekkige bezwaren. Een handtekening zetten voor nog meer van die Europese wetgeving is waarschijnlijk niet wat de burger verstaat onder een bevredigende, gelijkwaardige deelname. Daarnaast zijn slechts de principes van de Europese Unie leidend waardoor afwijkende aanvragen geen initiatiefonderwerp kunnen worden. Wat overblijft, is een eenzijdig instrument dat verwordt tot een vorm van zelfbevestiging van de krimpende groep EU-enthousiastelingen, die het visionaire concept van een Europees volk al veel concreter beleven.

Faal Uit onder andere het gebrek aan mailboxbombardementen en handtekeningjagers blijkt dat er tot op heden weinig aandacht en animo is voor het burgerinitiatief. De kans is klein dat Europa met dit sektarische instrument in de toekomst wel zichtbaarder wordt. Het organiseren van een succesvol Europees burgerinitiatief is ook nog eens een omslachtig en langdurig proces waarbij zelfs de kans bestaat dat de Europese Commissie tenslotte besluit niets te doen met het verzoek. Een marginaal bestaan ligt in het verschiet met af en toe een initiatieflancering voor de initiële (media)aandacht.

Pseudo-succesvol Het huidige burgerinitiatief is klaarblijkelijk vooral symbolisch bedoeld. Om het succes ervan aan te tonen zal de Europese Commissie – wanneer voor het eerst mogelijk – tenminste één wetgevend voorstel uit deze koker laten komen. Na eliminatie van de meer controversiële lopende initiatieven wordt dit waarschijnlijk een voorstel met betrekking tot de vervolmaking van de Europese digitale markt, waar Neelie Kroes toch al druk mee bezig is. De Commissie zal strategisch vlak voor de aankomende Europees Parlementsverkiezingen komen met een feestelijk persbericht in de trant van: ‘Het Europese volk regelt haar eigen kostenverlaging voor mobiele telefonie’.

In plaats van een geframed pseudo-succes is voor oprechte mogelijkheid tot inspraak een aanpassing van het Europees burgerinitiatief nodig. Zolang de bevolking geen tips qua overbodige wetgeving en onwelgevallige onderwerpen op de Europese agenda kan krijgen, blijft de beoogde burgerparticipatie gemankeerd en staat de populariteit van de Europese Unie onder druk.