Wat schuilt er onder het boerkaverbod?

Een beladen onderwerp, met vele kantjes: het verbod op gezichtsbedekkende kleding in publieke ruimtes. Het moet nu nog door de Eerste Kamer, dus er is tijd voor bezinning, want er spelen onheldere motieven mee. Een wet moet niet ingegeven worden door emotionele triggers.

Is dat verbod (vooral een boerkaverbod) een vorm van moslims pesten, of een poging tot integratie-bevordering? Is het een stimulans voor vrouwenemancipatie, of een vorm van vrouwenonderdrukking, want vrijheidsbeperkend? Zijn de bivakmuts en de integraalhelm erbij gesleept om het verbod op boerka’s meer rechtvaardiging te geven? Is het puur bedoeld als veiligheidsmaatregel? Onder een boerka kan een kleine man verstopt zitten, of een vrouw met een bomgordel. Veiligheid is voor mij het enige argument om dit wettelijk te willen regelen. Al die andere motieven zijn kwesties van de dialoog aangaan, van respectvol benaderen van andere culturele gebruiken en van eerlijk onderzoeken van de eigen motieven.

De boerkakwestie doet mij beseffen hoeveel er veranderd is voor vrouwen in twee generaties. Mijn moeder leefde onder strenge katholieke leefregels: niet studeren, stoppen met werken toen ze trouwde, baren voor de Paus, dienen… Mijn moeder was geheel economisch afhankelijk, ik ben geheel onafhankelijk. Onder invloed van de welvaartsgolf en de sociaal-maatschappelijke veranderingen is in korte tijd het leven voor vrouwen fundamenteel veranderd. Zijn we dat vergeten? Ik wil graag vertrouwen op de kracht van onze cultuur en zonder dwang komen tot een vorm van vanzelfsprekend en prettig samenleven, waarbij we geduld moeten hebben.

Essentieel is dat we beseffen hoe groepscultuur werkt. Mensen behoren tot een culturele groep en iedere afwijking van de regels van die groep leidt tot onveiligheid: mogelijk word je uit de groep gestoten. Daarom moeten veranderingen geleidelijk gaan en niet onder dwang van wettelijke regels, dat leidt tot verharding, strijd en illegaliteit. Is een doorzichtig gaasje voor het gezicht wellicht een optie?

Waarschijnlijk worden vrouwen die voor hun geloof in een boerka lopen in de toekomst, bij een wettelijk verbod, gedwongen thuis te blijven, dan zijn we nog verder van huis als het gaat om integratie. Mocht er sprake zijn van huiselijk geweld, dan zijn die vrouwen niet te bereiken. We kunnen beter zorgen dat ze zich in het maatschappelijk verkeer begeven en er goede opvang is, waar ze van weten, zoals Blijf van m’n lijf-huizen.

Waarom hebben we zo’n moeite met het accepteren van hoofddoeken en vooral boerka’s? Als vrijgevochten vrouw voelde ik aanvankelijk de aandrang om die hoofddoekjes van de hoofden van vooral jonge meisjes af te trekken. Vrouwen die geheel bedekt zijn met doeken wekten bij mij irritatie: in de woestijn is bedekkende kleding nuttig tegen rondwaaiend zand! Die totale lichaamsbedekking schept afstand, het maakt contact ongemakkelijk, ik ervaar geen gemeenschappelijkheid. Tegenwoordig kijk ik door hoofddoeken heen en maak ik juist contact. In mijn ogen blijft elke hoofddoek een vorm van vrouwenonderdrukking, maar ik heb besloten het te laten. Voor moslimvrouwen is het dragen van lichaamsbedekkende kleding een keuze voor een identiteit, die past binnen hun culturele normen. Als ze met mij willen samenwerken aan een wereld die voor vrouwen meer gelijkwaardigheid en vrijheid bevat, dan doe ik mee.

Als ik kijk naar de vele moslimmeisjes, die het zo goed doen in het onderwijs, dan heb ik vertrouwen dat met geduld en contact er een vanzelfsprekende integratie gaande is. Wellicht nooit helemaal, dan moeten we dat accepteren. Je ziet dat mensen die leven in een vreemde cultuur, ook Nederlanders in den vreemde, juist langer aan hun eigen gebruiken en gewoontes vasthouden, dan mensen die in hun eigen cultuur met elkaar veranderingen ondergaan.

En kijk nogmaals naar onze cultuur, waarin in twee generaties zoveel veranderd is. Ik kreeg op de kleuterschool nog les van nonnen, in uniforme lichaams- en haarbedekkende kleding! Dat besef kan helpen om geduld te hebben.