Schaliegas, Poetin of zuinig aan met Slochteren?

De Groningers die protesteren tegen de gasbevingen hebben volledig gelijk: zij moeten gecompenseerd worden voor de schade en de rem moet op de gaswinning. Omdat het niet eerlijk is om de lasten eenzijdig neer te leggen bij Nederlanders die toevallig boven een aardgasbel wonen, maar ook omdat je de bui al kunt zien hangen: als we in het huidige tempo gas blijven exporteren en consumeren, moet Nederland over 10 jaar gas gaan ímporteren. Politici zullen dan in blinde paniek gaan pleiten om alsnog naar schaliegas te gaan boren. Alsof ze het niet al jaren zagen aankomen.

Dat Nederland geen schaliegas wil, is duidelijk: acht provincies en meer dan 130 gemeenten verklaarden zich al schaliegasvrij. Maar als het Groningse gas straks op raakt omdat wij Slochteren in maximaal tempo leegpompen en het gas aan het buitenland verkopen, is het wachten tot minister Kamp dat argument van stal haalt om de deur te openen voor schaliegas. Het landsbelang zal worden aangehaald om de bezwaren tegen schaliegas aan de kant te schuiven en protesten te negeren, net als nu in Groningen.

Veel zal schaliegas overigens niet helpen. Onder een hypothetisch scenario van maximale winning kunnen we de levensduur van Nederland als gasland nog slechts enkele jaren rekken. Het huidige, onacceptabele Groninger scenario van overlast en schade wordt dan wel uitgebreid naar de rest van Nederland, waarbij schaliegas behalve aardbevingen op grote schaal ook nog vervuiling van het grond- en drinkwater kan veroorzaken. Schaliegaswinning is bovendien veel duurder en veroorzaakt veel meer CO2-uitstoot. Geen goede optie dus.

De andere uitkomst van een onverantwoord gasbeleid, is dat we uiteindelijk afhankelijk kunnen worden van gasimport uit Rusland of het Midden-Oosten. Hoe sneller we Slochteren leegpompen, hoe eerder die optie in beeld komt. Minister Kamp wil onze gasproductie echter niet terugschroeven: met het verkopen van de helft van ons gas naar het buitenland kunnen we namelijk flinke gaten in de begroting dichten. Dat is nogal kortzichtig. Het geld dat we nu verdienen met die aardgasbaten moeten we straks dubbel en dwars terugbetalen wanneer het gas op is, en we het elders moeten gaan kopen. Dan bepaalt Poetin namelijk de prijs en ook dat is geen zonnig scenario.

Gelukkig hoeven we helemaal niet te kiezen voor Poetin of schaliegas, al willen Kamp en de fossiele industrie ons dat graag doen geloven. We kunnen gewoon zuinig aan doen met ons gas. Terugschroeven van de aardgasproductie – zoals het Staatstoezicht op de Mijnen al begin vorig jaar aan Kamp en de NAM (Shell en Exxon) adviseerde – en van de export is een belangrijke eerste stap. Het resterende gas in een lager tempo oppompen verkleint volgens het Staatstoezicht op de Mijnen het risico op aardbevingen, dus daar zijn de Groningers meteen bij gebaat. En nu verdienen aan aardasbaten om zo de toekomstige, veel hogere rekening aan Poetin te kunnen betalen, daar draaien we als land alleen maar verlies op. Ons binnenlandse gasverbruik kan daarnaast flink omlaag, want we stoken miljoenen op voor de sterren. Aanpakken van energieverspilling door huishoudens en de industrie door verbeterde isolatie, aardwarmtekoppelingen, en standaardiseren van de zonneboiler, dat kán allemaal, mits er beleid op wordt gevoerd.

Bovendien gebruiken wij nu zestig procent van het Groningse aardgas voor onze elektriciteit. Dat heeft Milieudefensie nog altijd liever dan dat het wordt opgewekt in kolencentrales, maar nóg beter is om het uit hernieuwbare bronnen te halen: wind, zon, geothermie, getijdenenergie. Terwijl wij in Nederland de afgelopen jaren onze aardgasbaten op zaten te souperen, de Groningers vergaten te compenseren voor de schade en overlast en niet na wilden denken over de noodzakelijk transitie naar duurzame energie, investeerden andere landen wél in een duurzame toekomst. Schotland bijvoorbeeld heeft al in 2020 een 100 procent fossielvrije elektriciteitsvoorziening, voornamelijk dankzij windenergie.

Ook Nederland kan fossielvrij worden. Als we zuinig zijn op het resterende aardgas en de productie van duurzame energie ondertussen flink opschroeven, kan het Groningse aardgas nog decennia mee en verminderen we de kans op grote schade in Groningen. Die jaren moeten we dan goed benutten om een volledig duurzame elektriciteitsvoorziening te krijgen. Dan hoeven we straks geen gas van Poetin te kopen of schaliegasland te worden. Zo schuiven we de rekening van onze energieverslaving niet door naar toekomstige generaties, leggen we hem niet simpelweg op het bord van de Groningers die boven Slochteren wonen, of op dat van andere Nederlanders die toevallig in een schaliegasrijk gebied wonen, maar verdelen we de lasten nu én in de toekomst evenredig onder alle Nederlanders.

Geert Ritsema is campagneleider Energie en Grondstoffen bij Milieudefensie