Schaamstapel

Hij groeit en groeit en groeit, en dan gaat het niet om de laatste familie-aanwinst maar die afgrijselijke rij ongelezen boeken in uw kast. Die meesterwerken, klassiekers, historisch interessante, briljant geschreven romans vormen zich langzaamaan tot een ondoorwaadbare boterberg van papier welke u in een mensenleven niet meer weggelezen krijgt. Wie te goed is opgevoed en lijdt onder het adagium ‘Een kamer zonder boeken is als een lichaam zonder ziel’ komt daar zijn leven lang niet meer vanaf.

Televisie kijken doen we natuurlijk allang niet meer maar bioscoop en theater blijven lokken en ondanks het leesquotum van minimaal twee boeken per week komt er maar geen licht aan het eind van de boekentunnel. Schiften is de enige optie. Niemandalletjes gaan ongelezen de kringloop in en aan pockets beginnen we helemaal niet meer. Die briljante nieuweling van een schrijver waar we reeds alles al van in de kast hebben staan? Weg ermee! Hoe briljant ook, voor meer van hetzelfde ontbreekt het ons aan tijd. Maar bewaren we niet om te herlezen en hoeveel levensjaren zijn daar eigenlijk voor nodig?

Kort bladeren en één briljante zin is voldoende het boek weer terug te plaatsen in de lange rij. Een boek valt open alsof het voelt dat zijn bestaan in het geding is, en ik lees Adriaan Morriën:“Laat ik volstaan met te zeggen, of te denken,dat een meisjesarm misschien de subliemste rechtvaardiging biedt om onze aandacht, enkele ogenblikken lang, van de razende leegte van het ons omringende heelal af te leiden”. Er zijn er maar twee opties: of het boek terugzetten in de toch al overbezette bibliotheek of die pagina uitscheuren en ingelijst aan de wand hangen.

Ontspullen is het nieuwe credo. Een net woord voor wegflikkeren. Een boek wegflikkeren is echter ook een herinnering wegflikkeren. Wanneer las je dat boek en wat voelde je toen. In welke levensfase las je welk boek en bleef dat gevoel bij dat zeldzame herlezen overeind? Sommige boeken worden bij herlezing zelfs een nieuw boek. Een mens groeit, word ouder en wijzer en het boek groeit mee. Het klinkt als een dierbare vriend en daar ligt dan ook het grootste probleem. Mensen komen en gaan in een mensenleven maar ‘de vriendschap opzeggen’, dat is toch een erg grote stap. Het moderne ontvrienden heeft daar natuurlijk niets mee te maken alhoewel de lezer en zijn boek natuurlijk wel uit elkaar kunnen groeien. Hoera, weer een alibi. Er kunnen wellicht wat kinderboeken weg, wie leest nog die eerstelingen? Wederom slaat daar de vertwijfeling toe als je op het schutblad leest dat oma of een andere dierbare je destijds dat boekje schonk. Huishoudgoeroes hanteren de strakke regel dat wat je niet meer nodig hebt weg moet doen. Geen spijker tussen te slaan. Het simpele doch probate middel is daarbij: leg in alle kommetjes, soepterrines, juskommen glazen etc. een briefje met de datum van vandaag. Komt u na een jaar dat briefje in de desbetreffende huisraad nog tegen dan heeft u het object al een jaar niet gebruikt en kan het derhalve afgevoerd. Briljant? Zeker, maar een boek is geen gebruiksobject. Het is een goede fles wijn die met het rijpen alleen maar beter wordt. En boeken hebben een decoratieve functie. Wie floreert in zo’n van God en alles verlaten minimale Japanse huiskamer? (Zouden Japanners eigenlijk het begrip ‘boekenkast’ kennen? De Kabuki-kast misschien?) Ik dwaal ernstig af.

Kun je je leven wel ontspullen? Herinneringen blokkeren, vergeten, deuren dicht doen? Volgens mij is dat de levensfase die wij juist allen vrezen; het onherroepelijke einde. De Alzheimerjaren. Ontboeken, ontvrienden is een wrede daad, maar het zal moeten al was het maar om die verschrikkelijke schaamstapel van nieuw in te lijven vrienden weg te werken.