De witte tranen van Rosanne Hertzberger
Rutte zal de lasten van de oorlog nooit eerlijk willen verdelen
Daarmee demoraliseert hij de Nederlanders juist nu het er voor Oekraïne op aan komt.
Niet alleen Vladimir Poetin hield afgelopen dinsdag een toespraak. Ook Mark Rutte liet zich niet onbetuigd. Hij gaf een gastcollege aan Leidse studenten waarvan eerder een soort samenvatting in de NRC verscheen bij wijze van opiniestuk. De premier was te gast bij de Afdeling Encyclopedie van de Rechtswetenschap, het onderdeel van de Juridische Faculteit, dat de laatste jaren vooral door de media-activiteiten van de hoogleraren Ellian en Cliteur in de publiciteit kwam.
Rutte toonde zich een voorstander van de democratie. Hij plaatste de houding van Nederland ten opzichte van de oorlog in Oekraïne in dat kader: Poetin vormt ook voor ons vrije bestaan een reële bedreiging. Daarom is het Transatlantisch bondgenootschap met de Verenigde Staten opnieuw van wezenlijk belang gebleken. Vervolgens stak de premier de loftrompet over de manier waarop de democratie in de Verenigde Staten vorm werd gegeven.
"Waar Reagan sprak, was de hoop op een betere toekomst nooit ver weg. Ik herinner me dat beeld van de ‘shining city on a hill’ vooral uit Reagans farewell adress, zijn afscheidsspeech aan het Amerikaanse volk.
Dat was een indrukwekkend betoog waarin hij de Amerikanen voorhield dat elke grote verandering in de Verenigde Staten begon aan de eettafel, met een gesprek tussen kinderen en hun ouders over wat het ten diepste betekent Amerikaan te zijn. Onderdeel van die traditie was voor hem dat kinderen hun ouders in dat gesprek tegen moeten kunnen spreken.
Typisch Reagan – grote dingen klein maken. En misschien ook wel typisch Amerikaans, die onverholen en zelfbewuste trots op het eigen land.
Je hoort vaak zeggen dat de 20e eeuw de eeuw van Amerika was en dat de 21e eeuw de eeuw van China of Azië zal worden. Ik denk daar anders over. Ik denk dat dit opnieuw de eeuw van Amerika zal zijn. En ik denk ook dat wij in Nederland en Europa er goed en verstandig aan doen stevig te blijven investeren in de trans-Atlantische samenwerking.
Laat me uitleggen waarom ik dat vind. En dan begin ik bij het eeuwige pionieren dat Amerikanen zo eigen is. Bij de frontiergedachte, die in overdrachtelijke zin nog altijd bestaat, dus de gedachte dat grenzen er zijn om ze te verleggen. En bij dat enorme Amerikaanse talent om te veranderen – en dan nog een keer en nog een keer. Tot het wél lukt.
Alles in de vaste overtuiging dat de toekomst de overtreffende trap zal zijn van het nu: beter, vrijer, mooier, hoger."
Het was uiteraard niet allemaal koek en ei in de Verenigde Staten, aldus Rutte – kijk maar naar de bestorming van het Capitool – maar uiteindelijk kwam alles goed. Er was tenslotte een hele generatie jonge politici opgestaan met de prachtigste idealen. Hij gaf daarvan één voorbeeld Pete Buttigieg, Bidens minister van Transport wiens politieke carrière niet wordt gehinderd door het feit dat hij van zijn homoseksualiteit allesbehalve een geheim maakt.
Aan het slot van zijn gastcollege riep Rutte de studenten op politiek actief te worden.
"Democratie is mensenwerk en zorgen dat democratie blijft werken vraagt erom dat de beste mensen zich daarvoor in willen zetten. Denk daar maar eens over na."
Het artikel in de NRC eindigt heel anders. Rutte richt zich daar niet specifiek op studenten maar op de burgers in het algemeen. Hij roept hen op tot strijdbaarheid omdat Poetin met zijn agressie en zijn oorlog tegen Oekraïne een existentiële bedreiging is voor Nederland. Daarom moeten wij ons gezamenlijk te weer stellen.
Roept hij ons allen op elkaar koste wat kost te steunen in die strijd? Nee, daartegen verzet zich Ruttes blinde verering voor het Amerikaanse idee van individuele verantwoordelijkheid, waarop hij dinsdag de Leidse studenten trakteerde. Uiteindelijk is de strijd voor de vrijheid de verantwoordelijkheid van elk individu afzonderlijk. Voor de gewone mensen in Nederland heeft Rutte de volgende boodschap
"Achter de voordeur worden de koopkrachteffecten van deze oorlog hard gevoeld. Gas en elektriciteit zijn duur, boodschappen zijn duur en de inflatie is torenhoog. De realiteit is dat de oorlog in Oekraïne nog lang kan duren en dat niemand de economische effecten precies kan voorspellen. Het is duidelijk dat de overheid niet voor honderd procent alle negatieve gevolgen kan compenseren. Duidelijk is ook dat we in het rijke Nederland met zijn sterke economie mensen niet volledig aan hun lot overlaten. Ergens tussen deze twee uitersten zit een mate van onzekerheid waarmee we zullen moeten leven zolang de oorlog in Oekraïne duurt, ook als dat (veel) langer is dan we nu hopen."
Slotzin: "Onze keuze voor steun aan Oekraïne en verdediging van de democratie is de enige juiste, maar niet gratis".
Zo gaat de premier en oorlogsleider schouderophalend voorbij aan de burgers die huiverend van de kou in een niet geïsoleerd huurkrot zitten. Ze mogen blij zijn dat ze "niet volledig aan hun lot worden overgelaten".
Het college aan de Leidse studenten legt de achtergrond van deze koele houding bloot. Rutte bewondert juist het rat race-aspect van de Verenigde Staten. Elke krantenjongen die géén miljonair wordt, heeft het aan zichzelf te wijten. Die heeft zich onvoldoende laten inspireren door de Frontier-gedachte. Dat is een verwijzing naar een beroemde lezing van de historicus Frederick Jackson Turner uit 1893 The Frontier in American History. Hij betoogt daarin dat het Amerikaanse volkskarakter gevormd is door de pioniers die steeds verder opdrongen naar het westen tot ze tenslotte de Stille Oceaan bereikten. Het is duidelijk dat de oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten en in navolging van hen de meeste niet-blanke burgers zo hun gedachten hebben bij deze Frontier-ideologie, ook al blijft het artikel van Turner nog steeds belangrijk voor mensen die de Verenigde Staten willen begrijpen.
Vers twee is of je er veel aan hebt nu we op het randje van een oorlog leven. Wij moeten ons goed realiseren wat Rutte niet gezegd heeft: hij heeft niet gezegd dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en dat we niemand overboord laten staan. Dat we in deze gezamenlijke strijd elkaar vasthouden. Dat we geen mens maatschappelijk kopje onder laten gaan als gevolg van deze oorlog.
Hij zei wél dat de overheid niet iedereen kan steunen. Daarbij vergeet hij dat de gevolgen van deze oorlog de rijken nauwelijks treffen maar de lager betaalden juist wel en in het wezen van hun bestaan. Niet voor niets is het bezoek aan de voedselbank verdubbeld. Niet voor niets stellen onderwijzers vast dat schoolvoeding een noodzaak is geworden. De oorlog komt bij miljoenen Nederlanders keihard aan en die hebben volgens de premier pech gehad, verblind als hij is door het drogbeeld van de city shining on a hill. Jammer joh, de oorlog is nu eenmaal niet gratis. De regering doet al zoveel voor jou.
Daarmee brengt premier Rutte zélf de weerstandskracht van Nederland zware klappen toe. Wil je dat een volk de gevolgen van een oorlog manmoedig doorstaat, dan dienen de lasten eerlijk te worden verdeeld. Anders gaan mensen de strijd inderdaad als individu benaderen. Dan beginnen ze te calculeren: wat kost het mij? Wat levert het op? Wat heb ik aan abstracte rechten als ik in de rij moet staan bij de Voedselbank en afsjeblief spelen bij steunloketten van de gemeente?
De speech van Rutte was in hoge mate demoraliserend. Het wordt tijd voor een functie elders, liefst niet bij de NAVO want daar hebben ze als secretaris-generaal persoonlijkheden nodig van heel ander kaliber.
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke opinie mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.
Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: carnaval
Praat mee
Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.
Reacties (27)
Van de 240 jaar die de VS bestaan, zijn ze 219 jaar daarvan in oorlog geweest. Vanaf 2001 heeft de VS tot 2016 onafgebroken de 'War on Terror' gevoerd. De Amerikanen konden dus wel weer een oorlogje gebruiken. En Oekraïne kwam hierbij 'toevallig' op hun pad terecht. Of was dit misschien niet zo toevallig? Het staat nu zo goed als zeker vast, dat Biden de opdracht heeft gegeven de Nord Stream gasleiding te saboteren. Amerika wilde namelijk voorkomen dat Europa afhankelijk zou worden van Russisch gas. De VS hebben hun zin gekregen: het Russisch gas zit (internationaal) in de ban en zij leveren het gas voortaan aan de EU. Aangezien de prijs van Amerikaans gas een stuk hoger ligt dan het Russische, zijn miljoenen arme Europeanen daarvan de dupe. Honger en een verdere 'armoedeval' is hun deel. Maar ze kunnen zich warmen aan de woorden van de Hoop Scheffer: de oorlog in Oekraïne is onze oorlog en dat gaat ons veel geld kosten! En mag ik in herinnering roepen, dat oorlogsfilms nooit gaan over de aanleiding tot een oorlog, maar wel over de zinloosheid ervan en de ellende die het veroorzaakt.
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
Prima verhaal van Rutte. De oorlog brengt veel onzekerheid met zich mee en terecht stelt hij dat de gevolgen ervan niet op voorhand te voorzien zijn en waarschijnlijk niet volledig door de overheid te dragen zijn. Dat laatste zien we nu al. Door de inflatie die door de oorlog is aangewakkerd, stijgen de prijzen en werknemers vragen daarom een torenhoge salarisstijging. Krijgen ze ook, en lager betaalden vaak meer dan hogere inkomens. Wie betaalt dat. Het zal deels leiden tot lagere winsten, dus dat deel betalen aandeelhouders. Daarnaast zullen belastingen moeten stijgen als we het financieringstekort niet willen laten oplopen. En doen we dat wel, dan stijgen de belastingen op termijn meer. Wie betaalt de meeste belastingen? Hogere inkomens en het bedrijfsleven. Dus …..
Het verhaal van Han leidt alleen maar af van het grootste probleem van deze tijd: de extreme agressie van Rusland. Tot nu toe heeft het Westen niet doortastend genoeg gereageerd en Oekraïne lang niet alles geleverd wat het nodig heeft om Rusland te verslaan. Het Westen heeft te naken met een aantal schurkenstaten. Naast Rusland zijn dit China, Iran en Noord-Korea. Om deze dictaturen in bedwang te houden zijn diplomatieke, militaire en economisch maatregelen nodig. Met name het versterken van onze defensie heeft de allerhoogste prioriteit.
Leuk geprobeerd maar iedereen weet dat het toch vooral de werknemer en de consument is die de inflatie bekostigd. Alle andere rekenen de extra kosten gewoon door.
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
Rutte op TV gisteravond. Ongelofelijk wat een woordenstroom... tijd -hoogste tijd- om vervangen te worden, want hij is op weg brokkenpiloot te worden en sleurt Nederland mee in zijn waan. Grootse plannen over migratie en klimaat. Maar vergeet dat Nederland ook belastingbetalende werkende en gepensioneerde mensen heeft. Hij gaat lekker zijn gang want krijgt 0,0 tegengas. Dominee lijkt me een goede stap voor hem
Rutte zegt: “Het is duidelijk dat de overheid niet voor honderd procent alle negatieve gevolgen kan compenseren. Duidelijk is ook dat we in het rijke Nederland met zijn sterke economie mensen niet volledig aan hun lot overlaten.” Ik lees daarin niets geks. Niets dat aanleiding kan geven tot het bashen van Rutte. Het is waar, dat er meer mensen aangewezen zijn op de voedselbank. Wat je je daarbij moet afvragen is, of dat komt aan een gebrek aan subsidies. Er zijn mensen die zelf te hoge risico’s genomen hebben. Die verslaafd zijn. Die hun huishoudboekje niet op orde hebben. Die niet willen werken. Hoeveel moeten die er nu dan precies bij krijgen? Hoe voorkomen we, dat dat geld in het gat valt? Hoeven zij de consequenties van hun keuzes niet te voelen? Dat we niet door de ondergrens moeten zakken is evident. Maar het is echt niet zo makkelijk om iedereen op elk moment de voedselbank te besparen.
Die reactie van u is een prachtig staaltje Rutteriek, zeggen tegen mensen, die door het neoliberale beleid van de afgelopen jaren naar de verdommenis geholpen zijn dat het hun eigen schuld is.
Elk beleid heeft een keerzijde. Elk beleid moet aangepast worden aan de hand van onvoorziene omstandigheden als rampen, epidemieën en oorlogen. Het is heel makkelijk om schuldigen aan te wijzen. Maar donders lastig om met werkzame alternatieven te komen om 19 miljoen Nederlanders te allen tijden een levenswaardig bestaan te garanderen. Wij kunnen dat over het algemeen vrij aardig omdat we een rijk land zijn en een sterke economie hebben. Nogmaals: Rutte zegt hier niets geks.
@Genteman @Frans Links heeft relatief weinig steun onder de kiezers en daardoor ook weinig invloed op het beleid. Dat is de reden dat men alles wat de regering doet afkraakt. Maar die opstelling werkt niet. Mensen zitten niet te wachten op een negatief verhaal waarin de term "neoliberalisme" veelvuldig wordt gebruikt. Zij willen werkbare oplossingen. Met wereldvreemd theoretisch geneuzel hoef je bij hen niet aan te komen.
@Frank Koopmans: de VS is ook een rijk land, waar Han van der Hors het over heeft is de verdeling. En net zoals elke Amerikaan en elke liberaal in Nederland wordt er gewezen op de schuld die iemand dan aan zijn eigen armoede heeft. En daar reageerde Gentleman weer op. @Eenmening3: links-progressief is voor open grenzen. Daarom stemmen velen PVV i.p.v. links.
Goed dat je een link naar de hele tekst geplaatst hebt, frappant dat die op mij heel anders overkomt. Maar dat kan, en geeft niks. Ik had ergens verwacht dat deze quote op Joop meer aandacht zou krijgen: 'Kortgeleden zei een vrouw tegen mij: mijn dochter vindt het hoog tijd worden dat je opstapt. Ik kan daar altijd een beetje kregelig van worden, want prima natuurlijk, maar wat ga je daar dan aan doen? Als je dat echt vindt, kom dan in actie, maak gebruik van je democratische rechten, word politiek actief en stuur me de laan uit. Dat kan in Nederland!' Geïsoleerd is dat toch een pracht voor de Rutte bashers. Natuurlijk is er iets meer nuance, want hij vervolgt: 'En dat is ook mijn oproep aan jullie en aan alle jongeren op alle opleidingen in Nederland. Niet per se om mij weg te sturen natuurlijk, al mag dat best. Nee, wat ik bedoel is: sta op en engageer je. Lees kranten, volg het nieuws en vind iets. En als je dan vindt dat dingen anders en beter moeten, word dan ook lid van een politieke partij.'
'""Kortgeleden zei een vrouw tegen mij: mijn dochter vindt het hoog tijd worden dat je opstapt. Ik kan daar altijd een beetje kregelig van worden, want prima natuurlijk, maar wat ga je daar dan aan doen? Als je dat echt vindt, kom dan in actie, maak gebruik van je democratische rechten, word politiek actief en stuur me de laan uit. Dat kan in Nederland!'""" Grimm zijn sprookjes zijn geloofwaardiger. Jij gelooft echt dat dit gebeurd is? Whahaha...laat je niet gek maken door die pinokkio
Maar als mensen vervolgens op partijen stemmen die de VVD niet aan een meerderheid zullen helpen dan luidt Kaag, zeer overtuigend voor velen die links-progressief zijn, de noodklok en wijst op het 'gif in de samenleving' en de bekende instituten in Nederland wijzen op de opkomende Russische beinvloeding.
Pete buttigieg is een grap. Dat hij homo is is totaal irrelevant. Het gaat om het beleid waar hij voor staat en in die zin is hij gewoon een corporate democrat en heeft hij maling aan de werkende klasse. Deze man is net zo corporate als biden en wil alleen belasting verlaging voor de rijke. Economisch gezien is er geen verschil in beleid tussen dems en de GOP. Een pot nat. Blij dat ik in NL woon de VS is een nachtmerrie en de natte droom van Rutte.
'Deze man is net zo corporate als biden en wil alleen belasting verlaging voor de rijke. ' Kun je dit onderbouwen met een link? Volgens mij is er in de VS op dit moment geen enkele discussie over belastingverlaging, laat staan alleen voor de rijken?
Ach ja, Rutte, de man die het grote bedrog van de VVD zo succesvol weet te verhullen voor al die mensen. De dag dat ie vertrekt zal er voor een deel een volksfeest uitbarsten in de straten dat zijn weerga niet kent. Een ander deel zal opeens zien dat het huis leeg en koud en onaangenaam is geworden, zonder de verhullende lach van de leider, en verslagen in een hoek overdenken, hoe men zich zo beet heeft kunnen laten nemen.
Wat voor alternatief kunnen mensen nog herinneren? Men verwacht gewoon niet meer zoveel van regeringen. Bedrog hoort er tegenwoordig bij. En dat komt zo indirect op de borjes van mensen dat ze vaak niet eens snappen hoe Rutte en de regerings partijen ze van ahteren nemen.
Rutte: [Toen hij (=Reagan, OM) in 1989 afscheid nam was de Koude Oorlog voorbij, werden kernwapenarsenalen in Oost en West afgebouwd en kende iedereen de woorden ‘glasnost’ en ‘perestrojka’. Er waaide een democratische wind over de wereld. Met dank aan 2 mannen: Ronald Reagan en de Russische leider Michail Gorbatsjov.] Nou, vooral dankzij Gorbatsjóf dan toch. Is Rutte serieuzer te nemen als geschiedenisleraar dan VVD-er Arend-Jan Boekestijn? Welke laatste als hoogleraar in het begin van de jaren 2000 in artikelen in het toenmalige Utrechts Nieuwsblad juichte, dat de VS democratie kwamen brengen in Irak? Rutte’s aanbidding van de VS en Reagan in het bijzonder is gewoon pathetisch. Of het heeft een andere oorzaak: hij hengelt naar de job van NAVO-baas.
@OlavM Het is een beetje kinderachtig om Reagan niet te eer te geven die hem toekomt. Gorbatsjov staat inderdaad om eenzame hoogte, Rusland heeft twee fatsoenlijke politici gekend: Gorbatsjov en Kerensky. Alle andere waren dictators, wreedaards en criminelen van de bovenste plank.
Antiamerikanisten hebben de neiging zich te encanailleren met dictators. Het zijn vaak Putinversteher, Xi-lovers en Khameini-aanbidders. De extreemlinkse variant ziet Rusland nogal eens als een voortzetting van de Sovjet-Unie, """"want Poetin was tenslotte KGB-officier""".
@Olav- 'Is Rutte serieuzer te nemen als geschiedenisleraar dan VVD-er Arend-Jan Boekestijn? Welke laatste als hoogleraar in het begin van de jaren 2000 in artikelen in het toenmalige Utrechts Nieuwsblad juichte, dat de VS democratie kwamen brengen in Irak?' Voor zowel Arend-Jan Boekestijn als voor Mark Rutte heb ik een zwak plekje. Rutte schijn af en toe voor de klas te staan als leraar maatschappijleer (niet geschiedenis) . Zo heeft iedereen zijn roeping en dit is die van Rutte. Dat pleit voor de man. Arend-Jan is een aandoenlijke brokkenpiloot die doet denken aan Heer Bommel. Samen met die andere historicus uit Utrecht, de nationale mopperkont Maarten van Rossem had hij een zeer succesvol historisch slapstickduo kunnen vormen. Maarten zag volstrekt juist dat Saddam Hoessein niet de beschikking had over de massavernietigenswapens die de aanleiding waren voor de invasie in Irak. Hij beschreef zijn collega Arend-Jan, als een kompas dat consequent de verkeerde kant opwijst en daarom een zeer nuttige functie vervulde. Dit omdat Arend-Jan die invasie met hart en ziel verdedigde. Overigens heeft AJ later zijn ongelijk in deze kwestie ruiterlijk toegegeven. Na het schieten van enige andere bokken moest AJ echter helaas vertrekken als kamerlid. Dit vertrek heeft geen negatieve invloed gehad op zijn beminnelijkheid.
"Antiamerikanisten hebben de neiging zich te encanailleren met dictators. Het zijn vaak Putinversteher, Xi-lovers en Khameini-aanbidders" Als de argumenten ontbreken kun je natuurlijk altijd nog gaan schelden.
Mening: `Antiamerikanisten'. Tja, dat moeten wel heel erge mensen zijn. Volgens mij bestaan die niet eens meer. Maar ja, geestelijk gekrompen lieden als Mening zijn overtuigd van het bestaan van occulte krachten die het vrije transatlantische Westen zouden ondermijnen; en het Heilige Land Gods op de koop toe.
Mening denkt nog dat dat bij ieder streven naar rechtvaardigheid zomaar het spook van het communisme opduikt. Ze bestaan nog steeds helaas, het soort obscure socialistenvreters dat hun wereldbeeld laat bepalen door de leugenpropaganda van de Telegraaf en het Nederlands Dagblad.
"Je hoort vaak zeggen dat de 20e eeuw de eeuw van Amerika was en dat de 21e eeuw de eeuw van China of Azië zal worden." Men moet voorzichtig zijn met dit soort profetieën. Er is toentertijd ook wel gezegd dat de twintigste eeuw de eeuw van Duitsland zou worden, in zekere zin is dat helemaal uitgekomen, alleen niet in het beeld dat er toen voor ogen was. Twee Wereldoorlogen, een ideologie die vaak nog wel als een archetypisch kwaad wordt gezien, en het land-verdelende IJzeren Gordijn dat de vrede tussen de overwinnende ideologieën moest bewaren, tonen dat aan. De enige positieve noot is de vreedzame hereniging in de Duitse motor van de EU. Kan de 21e eeuw van de VS of China worden -ook in die zin? Wellicht. Laten we het als wereldburger niet hopen. De woorden van Rutte komen mij al lang leeg over. Is het leugen, is het waarheid? Niemand die het weet, ook hijzelf niet. Toonbeeld van de incompetentie van de economische en politieke status quo. Is het onwil of onkunde om crises niet te voorkomen of op te lossen? En maakt dat uit voor Jan Salie? Om de democratie te 'redden', offeren we de rechtsstaat op (zie de door rechts gesteunde motie van de SGP). Onderwijl lijdt inmiddels heel Nederland aan een gebrek aan voorstellingsvermogen: "Ik kan me niet voorstellen dat ..." Maanden of jaren later gebeurt het onvoorstelbare: een Brexit, een Trump, een Oekraïne. Maar ook: andere initiatieven blijven onontplooid: het is immers onvoorstelbaar dat het succesvol zou zijn.
Verbaasd me niets. Voldoet geheel aan mijn verwachtingen. De rijken hebben steeds te bikken, de rest kan stikken.