Rutte verspeelt premierbonus

Twee dagen nadat Rutte zijn campagne – eindelijk – begon, heeft hij zijn premierbonus al verspeeld. Van premier is hij veranderd in een tja, hoe zal ik het zeggen, in een tweedehandsautoverkoper. Met excuses aan die laatste beroepsgroep. Ik weet dat de vergelijking hard is maar ik kan even niets beters verzinnen.

‘Ja bouwjaar 1991 en toch maar 14.000 km op de teller. Gevalletje geluk. Prima autootje, van oud dametje geweest, altijd binnen gestaan, als u hem niet koopt dan neem ik m zelf.’ We kennen de verkooppraatjes wel. Met zo’n kletsverhaal begon Rutte woensdag: 1000 euro voor iedere werkende Nederlander. Oftewel: Stem VVD, altijd prijs.

Dat was al vreemd. Zaterdag, bij zijn eerste speech van de campagne, trok hij van leer tegen Joop den Uyl. En dat op de dag dat half internet rouwde om het overlijden van de wielrenner annex jazztrompettist Neil Armstrong. Zouden die mensen weten wie Den Uyl is?

Ja, Den Uyl was een groot politicus maar is nu vooral een obsessie voor de hardcore VVD aanhang. Praat met een VVD’er en hij of zij begint na een tijdje altijd over Den Uyl. En voor de rest van Nederland? Voor hen is Den Uyl geschiedenis.

Premiersdebat Zondag kwam pas echt de grote afknapper. Daar stond Rutte tegenover zijn rivalen en hij gleed voortdurend uit, als Bambi die voor het eerst het ijs betreedt. Zo vaak dat het vreemd is dat er niet meer een punt van is gemaakt.

Laat me een paar voorbeelden noemen. 

Zijn antwoord op de vraag wat hij zou doen als de rechter Volkert van der G., de moordenaar van Pim Fortuyn, met proefverlof zou sturen. Antwoord van Rutte: De minister van Justitie ontslaan. Rutte schendt daarmee de scheiding tussen uitvoerende en rechterlijke macht. Het is het soort machtsmisbruik dat je nog diep in Oost-Europa tegenkomt of in de Arabische wereld maar in een echte democratie niet. Zelfs Berlusconi, die het wetboek gebruikte als toiletpapier, heeft het bij mijn weten niet zo bont gemaakt.

Of neem bijvoorbeeld hoe Rutte tijdens het debat uit de school klapte over de geheime onderhandelingen op het Catshuis. Hij probeerde zo wanhopig aan te tonen dat Wilders had ingestemd met aanpak van de HRA. Dat zal best, maar hoe is het om in de toekomst te onderhandelen met Rutte als je weet dat hij je vertrouwelijke woorden op de buis smijt als het hem goed uitkomt?

Bluffer Rutte bluft. Dat mag, maar het is niet slim als je bluf zo doorgeprikt kan worden. Dan ben je alleen maar een domme leugenaar. Rutte beweerde in een duelletje met Roemer dat de kosten van de zorg onder hem niet omhoog gaan terwijl het tegenovergestelde staat in zijn eigen verkiezingsprogramma. De onwaarheid was zo glashard dat Roemer er helemaal confuus van raakte. Dat hielp Rutte misschien even in het debat maar nu weten we dat Rutte gewoon zegt wat hem goed uitkomt. Maakt niet uit of het klopt. Als het moment maar gered wordt. In een klap is hij zijn geloofwaardigheid kwijt.

Het meest teleurstellend vond ik zelf het antwoord op de vraag wat hij had geleerd van zijn premierschap. Rutte kwam met een verhaaltje over de ministerraad, dat dat op vrijdag toch anders gaat dan hij altijd dacht voor wat betreft de volgorde van besluitneming. Presentator Wester protesteerde tegen de onbeduidendheid van het antwoord. Terecht. Je zou verwachten dat Rutte komt met een antwoord over zijn rol in Europa, over hoe het is om eenzaam aan de top te staan, over de impact van de functie. Maar nee, hij komt met een proceduredingetje. Het is het antwoord van een ambtenaar. En zo stond hij er ook plots: als een ambtenaar. Dat beeld raak ik niet meer kwijt. Ik heb niks tegen ambtenaren maar ze moeten het land niet leiden.

Eerder verscheen: Opboksen tegen de saaiheid