Rutte, Trump en de hardnekkige misvatting over diplomatie

De verontwaardiging liet zich raden.

Na het interview in de Volkskrant, waarin Mark Rutte zei dat we Trump dankbaar mogen zijn voor zijn leiderschap, barstte de kritiek los. Van teleurstelling tot ongeloof en zelfs morele woede. Alsof Rutte zich moreel zou hebben uitgeleverd aan Donald Trump.

Maar wie zo reageert, verwart moreel oordeel met geopolitieke verantwoordelijkheid.

Rutte sprak hier niet als bewonderaar, maar als strateeg. Iemand die begrijpt dat internationale veiligheid geen moreel debat is, maar een fragiel evenwicht van belangen, macht en timing. Wie de NAVO bijeen wil houden in een tijd van oorlog in Europa en toenemende mondiale instabiliteit, kan zich geen diplomatieke zelfgenoegzaamheid permitteren.

Dat maakt zijn woorden niet mooi.

Wel noodzakelijk.

De harde werkelijkheid is dat Europese veiligheid nog altijd in hoge mate leunt op Amerikaanse betrokkenheid. Of we dat prettig vinden of niet. In zo’n context is praten met Washington geen gunst aan Trump, maar een investering in stabiliteit. Wie dat wegzet als slijmen, miskent hoe internationale verhoudingen functioneren.

De kritiek focust sterk op toon. Dat is begrijpelijk. Trump roept afkeer op. Zijn stijl botst met alles wat progressief en liberaal Europa zegt te vertegenwoordigen. Maar wie blijft steken in morele verontwaardiging, weigert de consequenties van alternatief gedrag onder ogen te zien.

Internationale betrekkingen draaien niet om wie moreel gelijk heeft, maar om wie aan tafel blijft zitten. Soms vraagt leiderschap niet om heldere statements, maar om ongemakkelijke gesprekken. Soms betekent realisme dat je spreekt met leiders wier waarden je niet deelt, juist om te voorkomen dat allianties uiteenvallen.

Dat schuurt. En dat mag schuren.

Wat hier zichtbaar wordt, is een bredere worsteling aan progressieve zijde. De spanning tussen principes en belangenpolitiek. Tussen morele zuiverheid en geopolitieke effectiviteit. Die spanning is legitiem, maar gevaarlijk als zij leidt tot strategische blindheid.

Want het alternatief voor praten met Trump is geen fraaier discours of moreel superieure afstand. Het alternatief is een verzwakte NAVO, meer geopolitieke fragmentatie en een Europa dat zijn veiligheid moet organiseren zonder zijn machtigste bondgenoot.

Dat is geen links ideaal.

Dat is een risico dat we ons niet kunnen permitteren.

Rutte koos niet voor bewondering.

Hij koos voor schadebeperking.

Dat is geen comfortabele positie. Het is geen houding die applaus oplevert in talkshows of op sociale media. Maar het is wel de positie van iemand die begrijpt dat leiderschap soms bestaat uit het voorkomen van het ergste, niet uit het nastreven van het ideale.

Wie internationale politiek reduceert tot morele verontwaardiging, maakt het speelveld leeg voor anderen die minder scrupules hebben. Dan winnen niet de waarden, maar de hardste machtsblokken. In dat licht is praten met Trump geen buiging voor zijn persoon, maar een poging om invloed te behouden op een bondgenootschap dat van levensbelang is voor Europa.

Dat ongemak is reëel. Het verdient erkenning. Maar het mag niet leiden tot strategische verlamming. Want principes zonder macht zijn kwetsbaar. En macht zonder principes is gevaarlijk. Verantwoord leiderschap zoekt voortdurend naar het ongemakkelijke midden tussen die twee.

Misschien is dat precies wat deze discussie zo pijnlijk maakt. Niet omdat Rutte ongelijk heeft, maar omdat hij ons confronteert met een waarheid die we liever niet onder ogen zien: dat geopolitiek zelden netjes is, en dat veiligheid soms wordt bewaakt door woorden die we liever niet zouden uitspreken.