Rutte moet zijn held Max Weber maar eens herlezen

Premier Mark Rutte spreekt graag over verantwoordelijkheid. In debatten verwijst hij steevast naar het onderscheid tussen verantwoordelijkheidsethiek en gezindheidsethiek. Het probleem is dat hij niet consequent is. En er is nog een probleem.

Onverantwoordelijk vond premier Mark Rutte de opstelling van gedoogpartner Geert Wilders over de eurocrisis en eventuele uitbreiding van de lening uit het noodfonds aan Griekenland. U houdt geen rekening met de gevolgen van uw opstelling voor Nederlandse pensioenen en bedrijven, betoogde de premier. Gek genoeg is dat een echo van een debat uit september 2009.

Bij de Algemene Beschouwingen diende oppositiepoliticus Mark Rutte toen een motie van wantrouwen in tegen het kabinet Balkenende. Terwijl Wouter Bos en Jan Peter Balkenende uit alle macht Nederlandse banken aan het redden waren en Nederland te maken kreeg met de grootste economische crisis in 70 jaar, trok Rutte zich niets aan van de consequenties van zijn opstelling. Hij wilde blind bezuinigen voor een bedrag waarbij de 18 miljard van zijn eigen kabinet verbleekt. Onverantwoordelijk, zo vond Balkenende dat. En hij was niet de enige.

Mark Rutte spreekt graag over verantwoordelijkheid. In debatten verwijst hij steevast naar het onderscheid dat Max Weber maakte tussen verantwoordelijkheidsethiek en gezindheidsethiek. Maakt u geen zorgen over de samenwerking met de PVV en de SGP. Zij hebben foute opvattingen, maar die doen er niet toe voor het beleid van mijn kabinet. Ik handel vanuit het idee van verantwoordelijkheidsethiek. Het gaat mij niet om de principes en opvattingen van PVV en SGP, maar om de gevolgen van de maatregelen die wij nemen. Zo luidt zijn opvatting over politieke verantwoordelijkheid. Het probleem is dat hij niet consequent is. Zijn eigen motie van wantrouwen is een voorbeeld van gezindheidsethiek. Het was een motie die louter uitdrukking gaf aan ferme principes en overtuigingen, zonder zich te bekommeren over de praktische gevolgen daarvan. Alexander Pechtold vroeg de premier vorige week wat er zou gebeuren als verantwoordelijke oppositieleiders de telefoon eens niet zouden opnemen als Rutte weer eens een probleem heeft met de PVV. Zelf gooide Rutte de telefoon op de haak in 2009.

Maar er is nog een probleem. Met de PVV en de SGP moet Mark Rutte regeren met twee partijen die tot in het extreme gedreven worden door een gezindheidsethiek. Hun islamofobische en fanatiek christelijke overtuigingen zijn de enige leidraad voor hun handelen. Stop de islamisering in Nederland of maak van elke Nederlander een ware Christen. Ik zou overigens wel eens een discussie tussen Wilders en Van der Staaij willen zien over de vrijheid van meningsuiting en godslastering. Maar dit terzijde. Dat de VVD als liberale partij samenwerkt met deze partijen heeft wel degelijk gevolgen. Na de (moslim)migranten die hun gelijke rechten op participatie en eerbiediging van het gezinsleven niet meer zeker zijn, is het nu de beurt aan homo’s en vrouwen.

De SGP is door de Hoge Raad veroordeeld voor discriminatie, maar mag intussen van het kabinet gewoon doorgaan met het weren van vrouwen uit het politieke ambt. Een aangenomen motie om in het onderwijs meer aandacht aan de positie van homo’s te besteden wordt niet uitgevoerd. En het hele hervormingsprogramma van de VVD om Nederland klaar te stomen voor de toekomst is uitgesteld. Dat zijn allemaal gevolgen van de keuze van de VVD om met deze partijen samen te werken. Ons land zit midden in een crisis die zijn weerga niet kent, maar het kabinet houdt zich bezig met de symboolpolitiek van twee principiële partijen. Hoe past dat in de verantwoordelijkheidsethiek van Rutte? Ik denk dat Max Weber zich zou omdraaien in zijn graf.

En het gaat nog een stapje verder. De oppositiepartijen vragen debat na debat om de doelstellingen die het kabinet wil bereiken. Op alle terreinen blijft vaagheid troef. Zo is het onmogelijk om het kabinet af te rekenen op de effecten van zijn beleid. Terwijl de Kamer het kabinet wil kunnen controleren, inderdaad vanuit een verantwoordelijkheidsethiek, vertelt het kabinet de Kamer steeds dat het ervan overtuigd is dat het allemaal opperbest zal uitwerken. Max Weber is een held voor Mark Rutte. Misschien moet hij hem eens herlezen.