Rutte II onder vuur

De Tweede Kamer heeft, zoals verwacht, Mark Rutte benoemd tot formateur. De PVV, SP, en Partij voor de Dieren stemden tegen.

Update Rutte zal de komende dagen kandidaat-bewindslieden ontvangen. Hun namen zijn al bekend. Rutte zei dat hij zijn werk als formateur zaterdag wil afronden.

Het nieuwe kabinet kan dan maandag beëdigd worden door de Koningin. Volgende week donderdag is er in de Tweede Kamer een debat over de regeringsverklaring. In de tussentijd brengt de premier een bezoek aan Turkije.

Eerder In het debat over het regeerakkoord wordt al snel duidelijk dat SP, CDA, D66 en PVV de plannen voor de inkomensafhankelijke zorgpremies niet steunen. D66-leider Pechtold vraagt daarom aan Rutte het plan te heroverwegen. Maar Rutte antwoordt dat hij het niet gaat aanpassen, zoals in de video te zien is. ( Meer fragmenten uit het debat bij NOS )

Live verslag van het debat

SAMSOM:

De vragen die eerder aan Rutte gesteld zijn lijken nu weer gesteld te worden. Zo wil Bram van Ojik weten of er nog bruggen worden geslagen als dit kabinet een miljard gaat bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Samsom antwoordt dat die concessie pijn doet, maar dat het nieuwe kabinet ook gaat investeren in economische groei in ontwikkelingslanden.

PvdA-leider Diederik Samsom neemt na ongeveer twee uur het woord. Hij zegt dat het akkoord politieke pijn bevat voor beide partijen. “Die prijs willen we betalen in ruil voor meer vooruitgang voor Nederland.”

CDA-leider Van Haersma Buma is de eerste die hem interrumpeert. Hij zegt dat Samsom wel allerlei bruggen wil slaan, maar dat hij één groep vergeet: het modale gezin. Buma wil graag dat de cijfers van de VVD en de PvdA nogmaals worden herrekend door het NIBUD.

Budget voor klimaatverandering Slob (ChristenUnie) en Pechtold (D66) willen weten hoe het zit met het budget voor klimaatverandering. Dat budget zou komen uit ontwikkelingssamenwerking, maar daarop wordt nu een miljard bezuinigd. Pechtold: “De heer Samsom zegt ‘pijnlijk’. Ik noem het ‘dramatisch! Er wordt 1,3 miljard op bezuinigd.” Samsom meent dat er in ‘het licht van bezuinigingen’ elkaar wat gegund moet worden. “Er komt 500 miljoen beschikbaar voor ontwikkelingssamenwerking en nog eens 250 miljoen wordt geïnvesteerd in een beschikbaar fonds voor betere samenwerking tussen ontwikkelingssamenwerking en defensie.”

Onderwijs Pechtold wil precies van Samsom weten hoeveel hij investeert in het onderwijs en wat hij daar van verwacht. Samsom heeft de motie Buma in het akkoord verwerkt waarbij geld dat gemeenten in het onderwijs zouden moeten investeren, maar nooit volledig deden, direct in het onderwijs wordt geïnvesteerd. D66-leider meent dat Samsom ‘balletje balletje’ speelt met investeren in het onderwijs. “Onder de streep staat niet alleen een nul, maar ook een min”, meent Pechtold. Ook CDA-leider Haersma Buma vindt het misleidend van Samsom dat hij zegt 256 miljoen euro in het onderwijs te investeren. Die optelling klopt volgens hem niet. “Toen ik die begroting maakte, ben ik niet over één nacht ijs gegaan”, zei hij om aan te geven dat het niet zo simpel is al het optelsom.

Het geld dat opgehaald wordt uit de bezuiniging op de OV-jaarkaart gaat volgens Samsom naar de investering in het hoger onderwijs. GroenLinks-leider Bram van Ojik wijst Samsom erop dat als er zo’n groot budget wordt weggehaald uit het hoger onderwijs hij dit budget wel moet terug investeren in het hoger onderwijs. “U doet een enorm beroep op de solidariteit van studenten”, benadrukt Van Ojik.

Ook Roemer maakt zich zorgen over de grote druk die Rutte II legt op studenten. Er is volgens hem in het akkoord niets gedaan om voor betere  studentenhuisvesting te zorgen. “U legt de rekening bij studenten en steekt ze in de schulden.”

Zorg

Roemer maakt zich zorgen over de uitvoering van de inkomensafhankelijke zorg. Nu ligt de grote druk op het middeninkomen. Hij wil dat de inkomensafhankelijke premie blijft doorlopen boven het belastbaar inkomen van 70 procent. Samsom geeft aan dat het niet de bedoeling is deze maatregel op te blazen. Dat zou er op neerkomen dat hogere inkomens jaarlijks meer dan 30.000 euro betalen voor zorg en dat kan niet, vindt de PvdA-leider. Samsom wijst er op dat hogere inkomens in het regeerakkoord meer koopkracht moeten inleveren dan het verkiezingsprogramma van de SP voorstelt en het dus wel meevalt.

Ook snijdt Roemer de marktwerking in de zorg aan. Hoewel flink bekritiseerd door Samsom tijdens de verkiezingen wordt de marktwerking in de zorg niet afgeschaft. De winstuitkeringen van ziekenhuizen blijft in stand en dat stoot Roemer tegen het hoofd omdat dat zou leiden tot meer behandelingen en dus duurdere zorg. Samsom wijst er op dat met behulp van convenanten ook de samenwerking tussen de zorg wordt bevorderd. “Huisartsen worden nog steeds betaald per patiënt. De marktwerking blijft bestaan, maar er wordt meer aangestuurd op samenwerken.”

Pechtold vindt het niet kunnen dat niet de topinkomens, maar Jan modaal de zorgrekening moet gaan betalen. “Dat gaat voorbij aan solidariteit.” De D66-leider is blij dat Samsom wil praten over de uitwerking, maar wil wel weten hoe dat ‘praten’ er uit komt te zien. Samsom: “We zullen afwachten hoe dat werkt en zien welke voorstellen de Kamer indient. Praten doen we niet door de hakken in het zand te zetten en op voorhand nee te roepen.” 

Flex-contracten

Samsom pleit voor vaste contracten voor schoonmakers en cateringmanagers. “De tijd dat ze op een nul-uren-contract door de gangen schuifelen is voorbij.”

WW:

Emile Roemer noemt de verkorting van de WW een forse aderlating. Volgens Samsom heeft zijn partij dat toegegeven aan de VVD: “In het licht van het hele akkoord hebben wij dat gedaan. En we hebben daar de IOW aan toegevoegd, een vangnet dat er voor zorgt dat oudere werklozen niet hun vermogen en hun huis hoeven op te eten tot hun pensioen.”

Duurzame energie:

Op het gebied van groene energie zegt Samsom dat het akkoord ambitie toont. Marianne Thieme interrumpeert hem onmiddellijk: “Waarom staan er geen klimaatdoelstellingen in het akkoord?”, wil ze weten. Samsom zegt dat in het akkoord wordt gestreefd naar 100 procent duurzame energie.

Samsom vervolgt zijn betoog door te zeggen dat hij amechtig zoekt naar een breed draagvlak om eindelijk een stabiel punt op de horizon te zetten. De afgelopen jaren hebben we in Nederland geen extreem linkse, of extreem rechtse kabinetten gehad, maar te veel verschil. Het doel is een duidelijk beleid.

Buitenlandse Zaken:

Op een vraag van Arie Slob over de missie naar Kunduz zegt de PvdA-leider dat zjin partij, hoewel de partij de missie in eerste instantie niet te steunen, maar het afmaken ervan wel. De missie niet afmaken zou zo mogelijk nog slechter zijn dan de keuze om naar Kunduz te gaan al was, aldus Samsom.

RUTTE:

Tot slot vraagt Rutte de Tweede Kamer om vertrouwen dat hij de balans zal zoeken in de kwestie van de openbare beëdiging van de bewindslieden. Rutte:

Bij de beëdiging zijn een aantal aspecten aan de orde. De beëdiging dient plaats te vinden ten overstaan van de koningin. Dat is een belangrijk en waardig moment. Bovendien nemen de bewindslieden de facto de ministriële verantwoordelijkheid voor het staatshoofd. Ik wil vragen aan de Kamer om vertrouwen te hebben dat ik zal zoeken naar de juiste balans tussen de waardigheid van dat moment en de wens van de Kamer om dat openbaar te doen.

Marianne Thieme wil weten welke punten zullen sneuvelen. Wanneer Rutte hier geen antwoord op kan geven zegt zij dat hij niet op steun kan rekenen van een Kamer als niets bekend wordt over wat er mogelijk zal sneuvelen.

Geert Wilders vraagt aan Rutte of de Kamer voor de beëdiging nog kan worden geïnformeerd. Rutte komt daar in zijn tweede termijn op terug.

Emile Roemer wil weten wat de visie van Rutte is op de samenleving. Wanneer Rutte hier geen direct antwoord op heeft zegt Roemer dat het Rutte ontbreekt aan visie. ‘U kunt geen echt verschil aangeven tussen het nieuwe kabinet en het vorige kabinet.’

Arie Slob wil weten of alle inwoners van het Koninkrijk der Nederlanden gelijk zijn. Rutte antwoordt ‘ja’. Slob wil daarop weten hoe het dan kan dat er eisen aan inwoners van één van de andere landen van het Koninkrijk der Nederlanden worden gesteld wanneer ze naar Nederland willen komen. Volgens Rutte staat dat niet op gespannen voet met de gelijkheid van alle Nederlanders omdat dezelfde regels ook gelden wanneer iemand uit Nederland naar Aruba, Curaçao of Sint Maarten wil verhuizen.

Kees van der Staaij (SGP) maakt zich zorgen over de plannen van de VVD en de PvdA voor geloofszaken als de weigerambtenaar. Hij vraagt naar het geloof van de twee partijen. Volgens Rutte houdt het akkoord rekening met alle minderheden in de samenleving: er worden bruggen geslagen. Rutte: ‘We doen recht aan minderheden en meerderheden.’

Rutte wil voor de uitwerking van alle plannen de dialoog zoeken met maatschappelijke organisaties én met de andere partijen uit de Tweede Kamer. Pechtold zegt dat zijn partij de coalitie zal steunen voor het terugdringen van het begrotingstekort, maar niet de plannen van de inkomensafhankelijke zorgpremie. Rutte antwoordt hiervoor samenwerking te zullen zoeken in de Kamer. Wanneer Pechtold hem vraagt of hij bereid is deze plannen te laten vallen zegt Rutte eenduidig: nee. Rutte:

Er ligt een regeerakkoord dat wij gezamenlijk evenwichtig vinden. U vraagt mij een maatregel te schrappen voordat we überhaupt begonnen zijn. Dat gaan we niet doen. Maar we gaan bij de uitwerking van alle maatregelen de dialoog zoeken met iedereen die daar een bijdrage aan kan leveren.

Pechtold wil van Rutte weten of er nu sprake is van een ‘gewoon stabiel meerderheidskabinet’. Rutte zegt dat daar geen sprake van is. Het is een ‘bijzonder stabiel meerderheidskabinet’. Pechtold stelt de vraag omdat hij wil weten waarom Rutte de andere partijen niet naar samenwerking heeft gezocht met andere partijen voor het regeerakkoord, omdat de PvdA en de VVD geen meerderheid hebben in de Eerste Kamer.

Alexander Pechtold en Rutte discussiëren over de bezuinigingen op onderwijs. Volgens Rutte klopt de berekening van het Centraal Planbureau niet helemaal. Pechtold beweert dat netto op onderwijs wordt bezuinigd, terwijl Rutte zegt netto juist 200 miljoen euro te investeren.

Een aantal reacties op het debat op Twitter:

Paulus Jansen:

#Rutte ‘We gaan fusies gemeenten niet afdwingen’ @emileroemer ‘Maar kortingen op o.m. #WMO roken middelgrote gemeenten uit.’

Peter Kwint:

#Rutte: Vrije keuze voor elke gemeente, maar je kunt ons beleid niet uitvoeren als je niet fuseert. #vrijekeuzeschmijeschmeuze

Ronald Plasterk:

Rutte: Als we gedaan wat de Wiegel wilde was er een coalitie met de SP.

Wassila Hachchi:

Ook Rutte ging vast uit van debat formatie (proces) niet regeerakkoord (inhoud). Feiten niet helemaal op een rij… #OS #burka’s #immigratie

Judith Sargentini:

Bram van Ojik vraagt Rutte: welke bruggen slaat u? Niet die tussen arm en rijk in de wereld.

50Plus-leider Henk Krol wil van Rutte graag een reactie over de uitlatingen van Hans Wiegel over de plannen voor de zorgpremie. Rutte herhaalt dat hij achter het totaalpakket staat. Op Wiegel’s oproep aan de leden van de Eerste Kamer om de zorgplannen te blokkeren in de Senaat wil Rutte niet reageren. “Wiegel is een vrij mens.”

Arie Slob wil weten waar de menselijke maat is bij zijn plannen om gemeenten samen te voegen tot grote ‘megalomane’ gemeenten. Rutte zegt dat er sommige gemeenten zijn die steeds meer taken krijgen, die de grootte missen om de nieuwe taken aan te kunnen. Grotere gemeenten zullen dan een oplossing bieden. Slob wil hierop weten of gemeenten ook financieel in staat zullen zijn om de extra taken uit te kunnen voeren en de nieuwe taken niet bij hun ‘over de schutting worden gegooid’.

Bram van Ojik (GroenLinks) wil van Rutte weten hoe hij het strafbaar stellen van illegaliteit in verband staat met bruggen slaan, het motto van de VVD en de PvdA. Ook bezuinigt dit komende kabinet weer op ontwikkelingssamenwerking. Bram van Ojik wijst op de inleiding van het regeerakkoord waarin staat dat dit kabinet bruggen wil slaan tussen arm en rijk. Hij vraagt zich af hoe dit met elkaar rijmt.

Rutte:

Wat ik een eerlijk en rechtvaardig migratiebeleid vind, is dat we zeggen tegen mensen die een bijdrage willen leveren: goed dat je komt. Maar we zeggen ook tegen mensen die hier niets te zoeken hebben, die niet echte asielzoekers zijn, tegen hen zeggen: daarvoor zijn wij niet beschikbaar.

Geert Wilders, die eerst de vergelijking maakte tussen Rutte en Joop den Uyl, neemt weer het woord. Hij zegt zijn excuses aan te moeten bieden voor de onjuiste vergelijking. Hij had hem moeten vergelijken met Job Cohen. Dit vanwege het kinderpardon. Volgens Wilders heeft de VVD zich altijd met hand en tand verzet tegen een generaal pardon. Een kinderpardon is volgens Wilders een generaal pardon doordat de ouders van de gewortelde kinderen hier volgens Wilders ook mogen blijven. Rutte verweert zich door te stellen dat het immigratiebeleid zal worden aangescherpt. Voor nieuwkomers geldt: alleen échte asielzoekers zijn welkom.

Ook SGP-leider Kees van der Staaij maakt zich zorgen over gezinnen. Hij vraagt de VVD-leider of dit pakket niet onevenredig uit zal pakken voor gezinnen die schoolboeken moeten betalen. Deze krijgen ook nog eens minder kinderbijslag.

Rutte herhaalt als antwoord zijn mantra: Iedereen zal moeten inleveren. Het zal bij iederen pijn doen. Hij wijst er vervolgens nog wel op dat de VVD en de PvdA zoveel mogelijk naar kansen kijkt om te snijden in de overheid.

SP-leider Emile Roemer wil vooral weten waarom er gekozen is voor een inkomensplafond bij de nieuwe plannen voor de zorg. De grote rekening komt volgens hem terecht bij de middeninkomens. Wie 67.000 euro per jaar verdient, betaalt net zoveel premie als iemand die 2 miljoen euro per jaar verdient.

Rutte zegt – weer – dat hij prima kan leven met de nivellering in het totaalpakket dat de VVD met de PvdA heeft afgesproken.

Ook ChristenUnie-leider Arie Slob maakt zich zorgen over de toekomst van gezinnen van Nederland. Met name gezinnen worden volgens hem geraakt door de ‘ongeleide uitruil’ tuseen de VVD en de PvdA. Hij vraagt Rutte of er ruimte is in de toekomst voor aanpassingen.

Rutte zegt zich voor te nemen om in een open dialoog met de Tweede Kamer te werken.

Ik realiseer mij dat we in allerlei groepen in Nederland offers vragen. Het is onvermijdelijk dat we allemaal de gevolgen ervaren van het leven op te grote voet. We zorgen ervoor dat de uitgaven en inkomsten weer op evenwicht komen, de tering naar de nering zetten. We moeten de tekorten terugbrengen en de economische groei zoveel mogelijk proberen te versterken.

D66-leider Alexander Pechtold interrumpeert Rutte door te verwijzen naar de verkiezingsbelofte van Rutte om alle werkenden 1000 euro ‘terug te geven’. Uit de plannen van de VVD en de PvdA blijtk nu juist dat iedere Nederlander 1000 euro moet inleveren om de 16 miljard euro bezuinigingen te kunnen bekostigen. Rutte antwoordt dat werkenden nog steeds een korting krijgen van 500 euro.

Informateurs Wouter Bos en Henk Kamp leggen vandaag verantwoording af aan de Tweede Kamer over de gang van zaken bij de formatie. Het belooft een flink debat te worden. Als eerste is VVD-leider Mark Rutte aan het woord. Wilders reageert onmiddellijk en gaat meteen vol in de aanval. Hij noemt Rutte een de tweede Joop den Uyl en ‘kampioen nivelleren’. Wilders:

Meneer Rutte, u bent kampioen nivelleren. Hier staat de tweede Joop den Uyl. De VVD moet zich daarvoor schamen.

Rutte zegt achter het totale akkoord te staan, waarna Wilders hem verwijt kiezersbedrog te plegen. “U heeft het tegenovergestelde gedaan van wat u tijdens de campagne beloofde. U moet daar excuses voor aanbieden. Nu!”

Eerder:

CDA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, Elco Brinkman, en SP-fractievoorzitter Tiny Kox, eisen inspraak in het geplande beleid van de VVD en de PvdA. Krijgen ze dat niet, zo waarschuwen ze, dan komt het toekomstige kabinet in de Senaat in de problemen.

Brinkman:

Als men onze stem wil hebben, zal men ons serieus moeten nemen. Voor wat hoort wat.” Hij benadrukt dat het CDA “niet zomaar met alles zal instemmen in het landsbelang. We zullen een eigen afweging maken.” Brinkman pleit er daarom ook voor dat er nu al met zijn partij wordt gesproken. In de Tweede Kamer. “Als ze tenminste willen dat wij helpen. Ze kunnen natuurlijk ook andere partijen zoeken.

Het CDA heeft enkele grote bezwaren tegen het nieuwe regeerakkoord. Zo stuiten de plannen voor gemeentelijke herindeling de partij tegen de borst. ook vindt de partij dat gezinnen met een middeninkomen onevenredig worden getroffen.

Ook Tiny Kox laat weten in de Tweede Kamer al met de partijen om de tafel te willen. In de Eerste Kamer kunnen wetsvoorstellen namelijk niet gewijzigd worden. Meer macht dan een simpele ‘ja’ of ‘nee’ hebben senatoren niet. Kox:

Als ze ons nodig hebben, willen we ook mee kunnen praten. Want hier is niet veel meer mogelijk. Wij willen dan als partij betrokken worden bij de vormgeving.”

De SP kan de VVD en de PvdA onder meer helpen aan een meerderheid in de Eerste Kamer voor de plannen over een inkomensafhankelijke zorgpremie. “Daar zijn wij in principe voor. Maar dan willen we wel zakendoen. Bijvoorbeeld als het gaat om de inhoud van het zorgpakket”, aldus Kox.

In de Eerste Kamer hebben de PvdA en de VVD samen dertig zetels. Om een meerderheid in de Senaat te hebben moeten ze aan 38 zetels komen. Hierdoor zijn ze voor hun plannen afhankelijk van de steun van andere partijen. Het CDA heeft elf zetels in de Eerste Kamer, de SP acht. Ook zouden ze geholpen kunnen worden door een combinatie van GroenLinks en D66, samen goed voor tien zetels.

Op de derde dag na de presentatie van het regeerakkoord ‘bruggen slaan’, heeft VVD-prominent Hans Wiegel van zich laten horen. Hij vindt dat de plannen voor de inkomensafhankelijke zorgpremie aangepast moeten worden. Wiegel, ooit ook voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland, spreekt van een ‘gigantische nivelleringsoperatie’. Misschien zelfs nog wel nivellerender dan toen het kabinet-Den Uyl er zat. Volgens de oud-VVD-voorman is het buiten proportioneel dat sommige gezinnen samen zo’n 10.000 euro per jaar aan premie moeten gaan betalen.

NOS: Wiegel: nivellerender dan Den Uyl

De Volkskrant: CDA en SP: inspraak in beleid in ruil voor steun in Senaat

Volg Joop op Twitter , vind Joop leuk op Facebook. Of abonneer je op de dagelijkse nieuwsbrief met een handig overzicht van nieuws en opinies.