Rutte helpt eigen wet om zeep

Het is 2003. Mark Rutte is staatssecretaris van Sociale Zaken onder Balkenende II. Heel even maar, want een jaar later moest hij partijgenote en collega op onderwijs vervangen, omdat haar baas, de CDA minister van Onderwijs, haar staatssecretaris niet meer kon luchten of zien.

In dat jaartje op Sociale Zaken kreeg Rutte de WWB (Wet werk en bijstand) erdoor. Die verving de Algemene Bijstandswet, de Wet inschakelingen werkzoekenden en nog wat regelingen. Het doel was het realiseren van werk boven inkomen te stellen. Die wet had onder andere prachtige reïntegratieprojecten tot gevolg.

Het is 2011. Die wet, zijn eigen wet dus, gooit Rutte nu in de prullenbak, want hij heeft een veel beter plan: Wnv, de Wet werken naar vermogen. Die vervangt de Wet werk en bijstand, de Wet op de sociale werkvoorziening (Wsw) en nog wat regelingen. Het doel is werk boven inkomen te stellen. De wet heeft onder andere de afbraak van de sociale werkvoorziening tot gevolg. Van WWB naar Wnv, zoek de zeven verschillen.

De Wet werk en bijstand heeft, volgens critici, een godsvermogen gekost. Maar Rutte is niet te beroerd zijn eigen geldvretende wet te vervangen door een wet vol bezuinigingen. Geïnspireerd door zijn peetvader Gerrit Zalm, is een overschot op de rijksbegroting het Grote Doel. Zalm was ook de man die niet wist wat een halfje bruin brood kostte en armoede maar een relatief begrip vond. In een interview met het AD in 2005 zei Zalm: “Alleen met nul mensen in de bijstand zal de armoede weg zijn. Dat zal dus niet gebeuren.”

Zalm werd gezien als de premier achter de premier (Balkenende). Mark Rutte is Zalm in status voorbij gestreefd en  zal zijn peetvader nu een lesje leren. Nul bijstandtrekkers onmogelijk? Ha, let maar eens op vadertje Zalm! Rutte moest natuurlijk de juiste partners vinden voor zijn ideaal. In 2004 pleitte hij samen met Melanie Schultz-Van Haegen nog voor een socialer gezicht van de VVD en hield zelfs een samengaan met D66 en PvdA voor mogelijk. Misschien heeft hij dat geloof verloren tijdens een etentje met Zalm , vlak voor de verkiezingen in 2010. Zou Zalm Rutte geadviseerd hebben de nu bekende samenwerking aan te gaan?

In het Kamerdebat van 9 juni , waar de oppositie Rutte hard op zijn sociale gezicht probeerde te timmeren, verdedigde Rutte de noodzakelijkheid van zijn bezuinigingen: het kost echt teveel, mensen. Maar Rutte is niet alleen beter dan zijn peetvader, hij is ook de meester van de handreiking. Hij beloofde in de aanloop naar Prinsjesdag extra secuur te kijken naar de koopkracht van degenen die getroffen worden door zijn beleid. Extra secuur? Stel dat hij ook maar 1 cent koopkracht ontdekt, mogen die mensen dat dan ook inleveren?

Ondanks herhaalde wijzigingen in gezondheidszorgwetten, bleven de Rijksuitgaven stijgen. Hetzelfde geldt voor Sociale Zaken. In 2008 lukte het of de uitgaven omlaag te krijgen, maar in 2009 stegen de uitgaven weer als vanouds (bron: CBS ). Om de haverklap met nieuwe wetten komen, blijkt niet de oplossing. Misschien lukt het Rutte de sociale uitgaven iets te beperken. Een volgend kabinet, met of zonder Rutte, kan dan weer een wet bedenken om de schade te repareren.

Vraag van de dag: moeten we werk afschaffen omdat mensen er werkloos of ziek van kunnen worden, of moeten we mensen afschaffen omdat ze maar ziek en werkloos worden?

Dit artikel is een voor Joop aangepaste versie van een eerder stuk op het weblog van Peter de Jonge.