Rutte gefeliciteerd!

Er gaat geen dag voorbij, of er wordt ergens wel een petitie aangeboden, handtekeningen verzameld, gedemonstreerd of een ludieke actie gehouden tegen de bezuinigingen. Vanaf oktober vorig jaar, na de installatie van Rutte I, zijn er meer landelijke en lokale acties gehouden, dan het het jaar daarvoor.

Waarom staat dan toch het Binnenhof niet elke dag stampvol? Dat heeft waarschijnlijk te maken met wat Bas Heijne in een NRC-column schrijft: “We zijn te genuanceerd voor radicale opstandigheid. Met ons valt te praten.” Aan de aard van de acties kun je dat wel zien. Hier geen Griekse toestanden. De petitie heeft veruit de voorkeur als actiemiddel. Verder komen de mensen niet met tienduizenden tegelijk de straat op. Bas Heijne heeft het bij het rechte eind als hij schrijft:

Er is nog iets: het ontbreken van een besef van gezamenlijkheid. Dat de defensiecultuur wordt afgebroken kan de kunstenaars niet schelen; dat de kunsten aan hun eigen broekriem worden opgehangen, zal de militairen worst wezen. Daar wordt handig gebruik van gemaakt.

Toch neemt de maatschappelijke onrust alleen maar toe, Rutte’s innemende lach ten spijt. Hier samengevat.

In de Onrustmonitor , een gedetailleerde overzicht in dit exceldocument, zien we dat er dit jaar 100 acties tegen de bezuinigingen zijn geweest. De maatschappelijke onrust wordt bestond verder uit 25 arbeidsconflicten (vooral stakingen) en 19 overige acties.

Het overzicht roept ongetwijfeld vragen op. Laten we die eens behandelen.

1. Ik zie vooral lokale acties tegen gemeentelijke bezuinigingen. Wat heeft dat met Rutte te maken?

In de Onrustmonitor zie je behalve de landelijke acties op gebied van cultuur, natuurbeheer, onderwijs en de sociale werkvoorziening, veel acties die tegen het lokale bestuur zijn gericht. De protesten tegen bezuinigingen op de brandweer, bibliotheken, buurthuizen, sport- en kunstverenigingen, etcetera. Dat heeft wel met Rutte I te maken. Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2010 formuleerden de nieuwe B&W-colleges hun begrotingsplannen. Nog amper klaar of volop bezig daarmee, kwam 3 maanden daarna Rutte I aan de bak. Los van de bezuinigingen die de gemeenten al invoerden tengevolge van de crisismaatregelen onder Balkenende, deed men er nu een schepje bovenop. e bezuinigingen van Rutte werden door talloze gemeentebesturen als argument genoemd, om hun stevige bezuinigingsbeleid in de gemeenteraden te verdedigen.

2. Okee, maar die groei van arbeidsconflicten hebben toch niets met de arme man van doen?

Op een enkel conflict na dat echt alleen berust op een meningsverschil tussen de werknemers en de werkgever (het ontslag van een enkele collega bijvoorbeeld), hebben alle andere acties te maken met vastgelopen cao-onderhandelingen en afslankingsoperaties. Een rechtsreeks gevolg van de crisis èn de oproepen van minister Donner de lonen te matigen en de pensioenregelingen te versoberen.

Ondanks een licht aantrekkende economie, werkt het kabinet harder aan de fikse bezuinigingen, dan aan de Crisis- en herstelwet. Reden voor werknemers en hun vakbonden niet zomaar akkoord te gaan met elk mager cao-bod of rammelend sociaal plan.

3. En die overige maatschappelijke acties dan? Je kunt Rutte toch niet alles in de schoenen schuiven?

Acties tegen een nieuwe kerncentrale, tegen de uitlevering van Ron Gongrijp (Wikileaks-affaire), tegen oneigenlijk gebruik van het bsn-nummer (privacy), tegen slechte ouderenzorg en tegen bombardementen in Libië, zijn een reactie op de opstelling van Rutte I.

4. Alles goed en wel, maar wat heeft voor zin acties te voeren. Ze helpen toch niet?

Dat is gedeeltelijk waar. Maar in diverse gemeenten zijn besluiten teruggedraaid of worden ze heroverwogen Waarmee een aantal bibliotheken, buurtcentra, kinderboerderijen en een gemeentelijk loket gered zijn. Ook zijn hier en daar toezeggingen gedaan minder te bezuinigen op muziekverenigingen of sport- en recreatievoorzieningen.

Op landelijk niveau heeft Rutte besloten de bezuinigingen op hoger en passend onderwijs uit te stellen. Evenals de btw-verhoging op concert- en theaterkaartjes. Nadat militairen talrijke acties bij de kazernes voerden en een mars naar het Malieveld hielden, willen de coalitiepartijen VVD, CDA en PVV nu dat de bezuinigingen op Defensie opnieuw besproken worden, om banen te sparen.

Samengevat: de actiebereidheid is groot en het kan soms succes hebben. Maar om op Bas Heijne terug te komen: in Nederland zal het Binnenhof niet gauw het Haagse Tahrirplein worden.

cc-foto: roel1943

Dat Rutte I desondanks denkt door te kunnen gaan op de ingeslagen weg, heeft alles te maken met wat Bas Heijne in een NRC-column schrijft:

We zijn te genuanceerd voor radicale opstandigheid. Met ons valt te praten. Er is nog iets: het ontbreken van een besef van gezamenlijkheid. Dat de defensiecultuur wordt afgebroken kan de kunstenaars niet schelen; dat de kunsten aan hun eigen broekriem worden opgehangen, zal de militairen worst wezen. Daar wordt handig gebruik van gemaakt.

De verdeel en heerstactiek werkt prima. Zeker als de uitvoering van de bezuinigingen vooral op de gemeentelijke bordjes wordt gelegd. Maar als al die acties samenkomen en van het Binnenhof het Nederlandse Tahrirplein maken, zou het kabinet wellicht op andere gedachten gebracht kunnen worden.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Peter de Jonge