Mark Rutte vindt het redden van zijn vierde kabinet belangrijker dan het redden van de natuur. Dat heeft hij vrijdagavond bekendgemaakt na langdurig crisisoverleg. Zelf formuleerde de premier de uitkomst van de dagenlange gesprekken binnen de coalitie anders. In een onnavolgbare verklaring sprak hij van “enerzijds de pauzeknop, anderzijds versnellen”. Rutte kiest hiermee voor de strategie die hij al sinds zijn voorzitterschap van de JOVD hanteert: hij schuift problemen voor zich uit in de hoop dat ze dan verdwijnen. De slachtoffers van het toeslagenschandaal kunnen ervan getuigen dat het zo niet werkt.
De crisis in het kabinet ontstond na de voor het CDA dramatisch verlopen Provinciale Statenverkiezingen. Wopke Hoekstra ontpopt zich sindsdien opeens als een christendemocraat in hart en nieren. Zo eentje waar de D66’er Hans Gruijters ruim een halve eeuw geleden al voor waarschuwde: als je hem de hand schudt moet je na afloop je vingers natellen. De coalitiepartijen spraken in het regeerakkoord immers af dat ze maatregelen zouden nemen om de stikstofcrisis aan te pakken. Het blijkt dat de handtekening die Hoekstra daaronder zette, niets waard is.
Het kabinet schuift de verantwoordelijkheid voor het stikstofbeleid nu af op de provincies. De premier heeft “de ruggengraat van een tuinslang”, concludeert natuurbeschermer Johan Vollenbroek. Ook de oppositie oordeelt vernietigend over de gang van zaken. “Een kabinet moet regeren en helderheid geven”, vindt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Dit kabinet is alleen met zichzelf bezig en niet in staat oplossingen te bieden voor de grote problemen van deze tijd.”
Het ‘pauzeren’ van de stikstofaanpak is een hard gelag voor minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof), die de bedreigingen en boerenterreur trotseerde in een poging Nederland van het slot te krijgen. Zij krijgt nu een mes in haar rug van haar partijgenoot Rutte.
De Raad van State bepaalde vier jaar geleden dat de stikstofuitstoot flink naar beneden moet. Daar is tot op heden niets van terechtgekomen. De economische gevolgen van de inertie zijn enorm: experts schatten de schade nu al op 28 miljard euro. Dat betekent een kostenpost van ruim 1500 euro voor elke Nederlander, van zuigeling tot bejaarde.