Russische oppositie-politicus: het is wel degelijk ONS leger dat moordt in Oekraïne

Natuurlijk acht hij mensen als zichzelf niet verantwoordelijk voor de aanval op Oekraïne. Maar zij hebben volgens hem wél schuld aan iets anders.

Het jaar voor Ruslands meedogenloze aanval op Oekraïne op 24 februari schreef ik verschillende artikelen die duidelijk maakten dat veel Russische politieke waarnemers de situatie in Rusland precies zo duiden als goed geïnformeerde Westerse specialisten dat doen. Deze normaal denkende en zich op feiten baserende Russen zien de Russische president Poetin en zijn clique van KGB-hardliners als fundamentele oorzaak van de oplopende spanning tussen Rusland en het Westen de afgelopen jaren.

Voortdurend waarschuwden zulke analisten, journalisten, politicologen en oppositie-politici in de toen nog bestaande onafhankelijke Russische media voor de agressieve politiek die in het Kremlin werd uitgebroed. De lijst met namen is lang. Enkele belangrijke zijn in het Westen genoegzaam bekend: Alexei Navalny, Garry Kasparov en de vermoorde  journaliste Anna Politkovskaya en de politicus Boris Nemtsov. Maar er zijn ook indrukwekkende onafhankelijke geesten als de  journalisten/politieke commentatoren Yulia Latinina, Viktor Shenderovich, Sergey Parkhomenko, Dmitry Muratov en Alexandr Nezorov; de activisten Vladimir Kara-Murza, Mark Feygin en Vladimir Osechki; de  politicologen Andrey Piontkovski en Vladimir Pastukhov; en politici als  Grigory Yavlinski, Ilya Ponomarev en Leonid Gozman.

De laatste schreef onlangs een opmerkelijk artikel over het moorddadige optreden van het Russische leger in Oekraïne op de, nu gedwongen in het  buitenland opererende, nieuwssite Republic.ru. Gozman vraagt zich af of Russen die tegen de oorlog zijn wel over het Russische leger kunnen spreken als “ons” leger. Is dat nog mogelijk wanneer het soldaten betreft “die Oekraïne zijn binnengevallen, die roven en verkrachten”? Het gaat hem om de vraag of hij en andere anti-oorlog Russen mede-verantwoordelijk zijn voor “deze nachtmerrie” of dat alles alleen maar de schuld is van hun pro-oorlog landgenoten, de “anderen.”

De tweeënzeventigjarige Gozman is sinds vele jaren politiek actief en werkte ooit als hervormer in de regering van President Poetins  voorganger Boris Yeltsin. Hij heeft nooit voor Poetin gestemd, al in 2000 was het hem onmogelijk om “de SS Sturmbannführer, dat wil zeggen de luitenant-kolonel van de KGB”, te steunen. In 2014 protesteerde Gozman publiekelijk tegen Ruslands militaire agressie in de Oekraiënse Donbas en ondertekende in 2022 januari een anti-oorlog petitie. Afgelopen augustus werd hij gearresteerd vanwege een Facebook-tekst waarin hij Stalin een erger kwaad noemde dan Hitler.

Kort daarop verliet Gozman Poetins Rusland, zoals tragischerwijs zovele onafhankelijk denkende Russen voor hem deden.

Zijn artikel betoogt dat volgens de heersende mening je niet moet spreken van “ons leger” omdat je anders een aanhanger bent van de oorlog, dus een Poetin-supporter.“

Natuurlijk acht hij mensen als zichzelf niet verantwoordelijk voor de aanval op Oekraïne. Maar zij hebben volgens hem wél schuld aan iets anders. Zij zijn er namelijk verantwoordelijk voor dat hun landgenoten al die door het Kremlin verspreide onzin zo makkelijk geloofden, dat Rusland omringd was door vijanden, dat het niet Rusland was dat aanviel, maar dat het geen uitweg had en dat het enige wat overbleef was om zich rond de leider te scharen en het  moederland te beschermen “dat de kwaadaardige vijanden ...weer willen vernietigen”

Gozman neemt het zich en zijn mede-gezinden kwalijk dat zij arrogant zijn geweest tegenover landgenoten die de Kremlin propaganda zo kritiekloos geloofden. Zij zagen die anderen als domme wezens met wie  toch niet te praten viel, mensen met een nostalgie naar de Sovjet-tijd. Of ze dachten in hun zelfgenoegzaamheid “dat alles toch overduidelijk was, dus waarom moesten ze die onnozele burgers nog dingen uitleggen?”

Of misschien is de situatie nog erger, vraagt hij zich af: is er in onze cultuur misschien iets dat ons gevoelig maakt voor totalitaire  ideeën, “hoeveel eeuwen zijn we immers niet al in cirkels aan het ronddraaien?”

Gozman erkent, met diepe schaamte, dat ondanks hun grote sociale en politieke verschillen “Wij” en “Zij” in Rusland uiteindelijk tot  dezelfde gemeenschap behoren. Daarom zijn het voor hem wel degelijk “ONZE soldaten” die in Oekraïne vreselijke misdaden begaan, die hij een spoedige nederlaag op het slagveld toewenst. Ook de verkrachters en  plunderaars zijn “van ons.” Hij wenst ze zware straffen toe, in het geval van verkrachting dat ze ter plekke worden doodgeschoten.

Hij begrijpt en aanvaardt dat hij na het einde van de oorlog zal moeten samenleven met de Russen die in Oekraïne vochten en hun supporters aan het thuisfront. In de woorden “onze soldaten” en “ons leger” voelt Gozman een verantwoordelijkheid voor alles wat er met Rusland is gebeurd en zal gebeuren, een notie van “de verschrikkelijke tragedie die alle Russen vandaag beleven”. Hij ziet daarin weinig ruimte voor hoop dat Rusland, “vernietigd door het regime van Poetin, ooit herboren zal worden”."