Rot toch op met je 'cancelcultuur'

Na de ophef rondom Vandaag Inside schreeuwden velen moord en brand over een 'cancelcultuur'. Hoeveel duidelijker kan het nu nog worden dat dat nergens op slaat?

Maandag was het zover: Vandaag Inside kwam terug. Het SBS6-programma, gehost door Wilfred Genee, René van der Gijp en Johan Derksen, ging krap drie weken geleden van de buis nadat Johan Derksen luchtig vertelde hoe hij in het verleden een vrouw heeft verkracht met een kaars, waar de andere heren aan tafel luidruchtig om lachten en smakeloze grappen over maakten. Dit leidde terecht tot ophef onder mensen die verkrachting niet om te lachen vinden, en twee dagen later trokken de drie hosts zelf de stekker uit het programma.

Zodra de verontwaardiging over de uitspraken van de VI-mannen nieuwssites had bereikt, volgden er al snel talloze berichten van mensen die de mannen verdedigden. Eén woord sprong er daarbij direct weer boven uit: cancelcultuur. Johan Derksen zou gecanceld worden, de wokies zouden iedereen die iets fout doet cancelen en eigenlijk waren de mannen gewoon slachtoffer van die cancelcultuur.

In de Vandaag Inside aflevering van 28 april kruipt Derksen meerdere keren in die slachtofferrol en wijst als dader de cancelcultuur aan: 

“Ik heb geconcludeerd: als je 20 jaar voor een radiostation werkt, en je doet 600 schouwburgen, en je glijdt één keer uit, en de cancel familie valt over je heen en je wordt overal geliquideerd, dan is er in Nederland geen plaats meer voor Johan Derksen.” 

En Derksen vindt niet alleen zichzelf een slachtoffer: het hele vrije woord is volgens hem getroffen:

“De cancelcultuur heeft gewonnen maar de cancelcultuur is aan de winnende hand. (…) Het wordt steeds erger, en ze hebben ervoor gezorgd dat het enige Nederlandse programma wat zich onderscheidde door geestelijk onafhankelijk gesprekken te voeren, dat dat in duigen valt.”

De boodschap is duidelijk: heb je kritiek op Johan Derksen of vind je verkrachting niet om te lachen? Dan ben je van de cancelcultuur en dan ben je een vijand van het vrije woord.

En het blijft niet alleen bij Derksen. In de aflevering van 27 april begint gast Özcan Akyol er ook over. Allerlei commentatoren waaronder Joost Niemöller, Wierd Duk en Harry Vermeegen (met podia geleverd door media als de Telegraaf en PowNed) zaten er ook bovenop, en politici zoals Derk Jan Eppink van JA21 doen ook mee. Adrian Ossendrijver, eigenaar van radiozender Arrow Bluesbox Radio, waar Derksen een eigen programma heeft, vindt het “ronduit belachelijk” dat Derksen door “een klein groepje is gecanceld”.

Sommige nieuwsbronnen zoals het Dagblad van het Noorden en Hart van Nederland gingen ook helemaal mee in het cancel-frame en hielden zelfs serieuze peilingen of Johan Derksen gecanceld moest worden of niet. Zo kan ik kan nog wel even doorgaan. Werp één blik op social media en de comments staan er propvol van.

Heel veel janken om cancelcultuur dus. Hoe gaat het nu dan met ze? Na een amper twee weken durende pauze kondigde Talpa vorige week aan dat de VI-mannen gewoon weer terug zouden komen op tv. Talpa vond het zelfs nodig om nadrukkelijk te benoemen dat “wij [Johan Derksen] niet gecanceld hebben”. Dat klopt ook, want Talpa heeft het programma überhaupt nooit van de buis gehaald. Dat hebben Derksen, van der Gijp en Genee zélf gedaan. En nu mogen ze na hun media-driftbui niet alleen doodleuk weer terugkomen, ze krijgen zelfs twee extra weken om hun weekjes pauze te compenseren én ze krijgen in augustus een nieuw seizoen. 

En het blijft niet bij Talpa. Sponsoren zoals TOTO van het staatsbedrijf Nederlandse Loterij trokken hun handen van het programma af toen de ophef het nieuws haalde, maar willen nu “nog niets zeggen” over of ze terug zullen komen of niet. Sowieso hebben Derksen en zijn programma’s al vaker controverses aan hun broek gehad, en elke keer mochten de programma’s gewoon blijven en keerden adverteerders ook gewoon terug. Bij zenders als Arrow Bluesbox Radio en RTV Drenthe is Derksen ook nu gewoon welkom gebleven, en dan zijn er ook nog programma’s zoals het komende anti-cancel PowNed-programma Inclusief Rutger dat gewoon bij de publieke omroep op tv komt en waar Derksen gewoon als gast aan zal schuiven.

Cancelcultuur m’n reet.

Maar het probleem is niet simpelweg dat mensen als Derksen lopen te blèren over een niet-bestaand probleem. Het veel grotere probleem is waar dat geblèr voor staat. Cancelen is het stokpaardje geworden van veel grofgebekte, populistische en discriminerende mensen om elke vorm van kritiek te ontwijken. Deze mensen lopen aan de lopende band een eindeloze stroom discriminerende, stigmatiserende, seksistische en pijnlijke uitspraken te spuwen onder het mom van “alles moeten kunnen zeggen”, maar zodra daar een gegronde tegenreactie op komt laten zij en hun volgers zich op de grond vallen en schreeuwen ze moord en brand over de “woke-ideologie” en “cancelcultuur”. 

Het doel hiervan is de kritiek teniet te doen. Elk tegengeluid presenteren ze als een aanval op hun vrije woord. Daardoor telt dat tegengeluid automatisch niet meer mee, en daarom hoeven ze niet meer inhoudelijk op het punt in te gaan (of op zijn minst niet meer dan zij zelf willen). Zo gaan ze verantwoording uit de weg. Ironisch genoeg proberen deze zogenaamde voorvechters van het vrije woord hiermee juist iedereen met een andere mening het woord te ontnemen. Alles moet gezegd kunnen worden, totdat het hen raakt. Dan is het geen geldig punt meer want dan is het cancelcultuur.

Deze mannen laten zich al jaren lang racistisch, seksistisch en LHBT+-hatend uit. Ze vinden verkrachting een lachertje, en als ze worden gevraagd om excuses aan te bieden besluiten ze in plaats daarvan om als mediahype zelf te “stoppen”, wat voor hen blijkbaar niets meer dan twee weekjes pauze betekent. Ze zijn niet gecanceld, en we moeten ook niet in dat frame meegaan.

Je kunt kritiek niet zomaar als “cancelcultuur” afdoen. Je bent verantwoordelijk voor je woorden en daden. Dat heilige “vrije woord” betekent ook dat als jij iets zegt, anderen daar ook iets van mogen vinden. Laten we dat dus vooral ook blijven doen. En wat de rest van dat “cancelen” betreft, ik durf te wedden dat de kijkcijfers van maandagvoor zich zullen spreken.