Joop

Reken kunstenaars niet af op hun afkomst

  •  
09-03-2022
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
171 keer bekeken
  •  
concertzaal

© cc-foto: kailingpiano

Ieder incident verdient het op zichzelf te worden beoordeeld.
‘Philharmonie schrapt festival Tsjaikovski en Stravinsky vanwege oorlog Oekraïne,’ las ik op 4 maart. Ik dacht in eerste instantie met een uit de hand gelopen ‘De Speld’-bericht te maken te hebben en kon een glimlach niet onderdrukken. Dat gebeurt mij vaker dezer dagen. Het vak van satiricus wordt moeilijker en moeilijker in een tijd van uitersten. Mijn bewondering gaat uit naar Arjen Lubach en Youp van ‘t Hek. Zo merkwaardig als de werkelijkheid, is het nog maar zelden te verzinnen.
Want het was waar: ‘De Philharmonie Haarlem zet een streep door 48 uur Tsjaikovski en Stravinsky.’ Het zou nu ‘niet gepast zijn om Russische muziek te vieren’, meldde Edwin van Balken, de directeur van het Orkest, in de Volkskrant , die als weerwoord, tegenover de wakkere directeur, de Russische cultuurkenner Michel Krielaars plaatste, die onder meer de levensloop van Stravinsky aanhaalde. Een pro-Westerse anti-communist die op latere leeftijd het Franse en Amerikaanse staatsburgerschap verkreeg. Niet te vereenzelvigen met de daden van Poetin, was zijn conclusie. Maar dat kon Van Balken niet vermurwen. Ook al stonden beide componisten niet ter discussie: zij waren Russisch, hun werk uitvoeren deed men even niet.
De discussie is geen vreemde uiteraard. Al centreert hij meestal op de gedragingen van een persoon zelf. Ali B, Marco Borsato en Lil’ Kleine werden van de meeste landelijke playlists verwijderd. Zonder dat zij veroordeeld zijn door een rechter. (Of in het geval van Lil’ Kleine: alvorens opnieuw te zijn veroordeeld; de eerste veroordeling vormde onvoldoende aanleiding voor deplatforming door radiostations, zijn management of zijn platenmaatschappij.) Ook zangeres Glennis Grace  moet vrezen voor haar optredens en haar plek binnen The ladies of Soul. Zoals eerder, om geheel andere redenen, rapper Lange Frans zijn toegang tot YouTube verloor.
Ten dele zijn het onvergelijkbare zaken, natuurlijk. Maar ten dele tellen zij op tot het denken van Philharmonie Haarlem directeur Edwin van Balken: Russen zijn fout bezig en dus mogen wij hun cultuur niet vieren. Zelfs een goede Rus, zelfs een genaturaliseerde Rus, zelfs een dode Rus, is en blijft een Rus. En Russen liggen gevoelig. En wat gevoelig ligt, wordt beter vermeden.
Achter de discussie ligt een oude vraag: kan men de persoon van de kunstenaar scheiden van zijn werk? Het kalme antwoord in literaire kringen luidde jarenlang dat dat mogelijk was: Celine had zeer afkeurenswaardige ideeen en was wellicht een afkeurenswaardig man, maar ook was hij een groot schrijver. Het is een antwoord dat misschien net iets te makkelijk was. Zeker waar de antisemitische ideeën van Celine doorklonken in zijn romans. Of, naar de huidige tijd: daar waar vrouwonvriendelijke teksten of het uitdragen van een hedonistische levensstijl van drank en drugs samen vallen met ver de grenzen overschrijdend gedrag. Of daar waar een imago onlosmakelijk deel is van het succes.
Ieder incident verdient het op zichzelf te worden beoordeeld.
Wie componisten, musici of andere kunstenaars afrekent op hun afkomst is evengoed weinig beter dan Celine. Een gevaarlijk precedent: ‘ Guilt by cultural association ’…
Stravinsky draait zich om in zijn graf.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (17)

youppie
youppie10 mrt. 2022 - 10:09

In de zichzelf welkdenkend vindende kringen worden blanke Zuidafrikanen nog steeds met de nek aangekeken. Ook wanneer deze nog geen 25 jaar oud zijn en de Apartheid niet beleefd hebben.

Jozias2
Jozias210 mrt. 2022 - 7:54

En dit is exact waarom het cancellen door oa woke ongewenst is. Het is een glijdende schaal, en het begint met een artiest wat moreel goed voelt om te cancellen maar het eindigt ergens anders.

3 Reacties
Zandb
Zandb10 mrt. 2022 - 11:20

Jozias Dat is wel heel rigoureus. Ik vind niet te snel vanuit uw vooroordeel redeneert. Nu wilt zoiets als het verkeer afschaffen omdat er veel ongelukken gebeuren. Er kunnen goede redenen zijn om op te roepen tot iets als een boycot. De schrijver vindt: "Reken kunstenaars (maar niet alleen die) niet af op hun afkomst." Blijkbaar kun je dat dan wel op andere gronden doen.

Jozias2
Jozias210 mrt. 2022 - 15:47

@zandb Cancellen en met name druk uitoefenen op anderen om te cancellen is in zijn algemeenheid geen goed idee. Het is een hellend vlak op basis van de onderbuik zonder enige democratische controle of onafhankelijke toets. Het zet de deur open voor eigenrichting en volkstribunalen. Als een boycot gewenst is dan is dat aan de politiek. Die kunnen alles overwegende een keuze maken. Overigens wordt ook het cancellen van Ali b en lil kleine genoemd en dat gaat niet over afkomst.

Zandb
Zandb12 mrt. 2022 - 9:19

Jozias 'Dat' vindt u geen goed idee. U denkt dat het antwoord op een gedwongen persoonlijke stellingname - wat doe ik in een bepaalde situatie - niet 'met de onderbuik' gegeven wordt, wanneer je besluit niets te doen? Bijvoorbeeld: Stel, er worden in uw directe omgeving joden weggevoerd. Welk besluit wordt dan met de onderbuik genomen; het besluit er iets aan te doen of het besluit om niets te doen? E/of om het aan de politiek over te laten.......... Er zijn nou eenmaal eenvoudigweg "in het algemeen" geen goede of foute besluiten. Ik heb het al meer gezegd; ik kan heel goed met u meegaan in bepaalde situaties maar ik vind dat u lang niet ver genoeg doordenkt en daarom genoegen neemt met schijnzekerheden.

Hein Matsier
Hein Matsier9 mrt. 2022 - 18:26

Zo heb ik BDS en haar aanhang met dezelfde redenen, en dus hetzelfde recht, ook altijd als een racistische, in dat geval antisemitische geduid en doen steeds meer landen dat ook. Het willen boycotten van kunstenaars, academici, e.d. is precies hetzelfde.

4 Reacties
Zandb
Zandb10 mrt. 2022 - 15:44

Hein Tuurlijk joh; allemaal een pot nat! Maar niet heus, natuurlijk. Afkomst kan (of liever, mag) nooit bepalend zijn voor maatregelen als een boycot. Maar andere 'factoren' kunnen dat wel zijn.

Wieowie
Wieowie10 mrt. 2022 - 20:21

Zandb. Afkomst mag je prima gebruiken. Je kan prima producten afkomstig uit Rusland verbieden (boycot). Bijvoorbeeld als economische sancties.

Zandb
Zandb12 mrt. 2022 - 9:24

Wie Hier gaat het om producten van mensen, die we niet willen, OMDAT die mensen bv uit een bepaald land komen. Dat is hetzelfde als producten niet willen omdat ze door joden vervaardigd zijn. Dat is pure discriminatie. Als dat in uw ogen moet kunnen, dan bent u nog verder heen dan ik al dacht.

Wieowie
Wieowie12 mrt. 2022 - 12:36

Zandb, Amerika verbied gas omdat het uit Rusland komt. Dan kan prima. Jouw opmerking “ Afkomst kan (of liever, mag) nooit bepalend zijn voor maatregelen als een boycot” Dat mag dus wel.

Satya
Satya9 mrt. 2022 - 16:33

Luister veel naar muziek van muzikanten die gecanceld zouden kunnen worden. Zou dat zonde vinden omdat hun muziek de moeite waard is. Bij de door mij bedoelde muzikanten gaat het om eigen gedrag, niet hun afkomst. Schrijver heeft wat mij betreft helemaal gelijk. https://youtu.be/s-bKFo30o2o

PGS
PGS9 mrt. 2022 - 16:08

Als wij nu gaan kijken naar het kunnen van een persoon en niet naar zijn/haar afkomst, dan gaan wij in elk geval de goede kant op.

tinekea2
tinekea29 mrt. 2022 - 16:05

Reken helemaal niemand op zijn afkomst af. Punt Uit. Maar als we iets moeten doen tegen Poetin, dan geef ik het het de meeste kans om dan maar heel Rusland en alle Russen te isoleren van de wereld. En als dat betekent dat kunstenaars dan even niet meedoen, dan is dat nog heilig in vergelijking met een onschuldige burgers de oorlog in jagen.

de passie preker
de passie preker9 mrt. 2022 - 15:11

Zeven december jongstleden was het 70 jaar geleden dat de Japan een aanval op Pearl Harbor uitvoerde. Ter gelegenheid van dit jubileum was er terecht veel aandacht voor de schandelijke wijze waarop Japanners en Amerikanen van Japanse afkomst werden gediscrimineerd, gecanceld en uiteindelijk in interneringskampen werden opgesloten. Als je ziet hoe nu Russen en Nederlanders van Russische afkomst worden bejegend, dan durf ik wel te concluderen dat we in ieder geval niet veel van de geschiedenis leren.

2 Reacties
Winterdepressie
Winterdepressie9 mrt. 2022 - 16:17

Totaal niet hetzelfde. Het gaat hier om instituten, niet mensen. Daarin is ook geen discriminatie gewenst. Het ene Russische instituut wel en het andere niet is pas fout. Iedereen is zich prima bewust dat de gemiddelde Rus hier ook een slachtoffer van is en dat bij sancties tegen Russische instituten deze hier ook last van kunnen krijgen. Ze verdienden dan ook onze steun en sympathie, maar uiteindelijk is het schade geleden door toedoen van Poetin.

manaandezijlijn2
manaandezijlijn29 mrt. 2022 - 21:31

Echt waar? Worden er Russen geïnterneerd in Nederland? Waar dan?

Zandb
Zandb9 mrt. 2022 - 15:07

Reken niemand af op z'n afkomst, lijkt mij.