Joop

Regie minister op aanpak lerarentekort ontbreekt

  •    •  
23-05-2018
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
5660873834_0a434d1b08_z
Na een dagje spitten tussen de Haagse documenten kan ik eerlijk gezegd tussen de beleidsmatige bomen het bos niet meer zien
Het stond ongetwijfeld al maanden in uw agenda: vandaag is het woensdag gehaktdag en vindt het jaarlijkse Verantwoordingsdebat plaats tussen Tweede Kamer en het kabinet. Een dag die één van de hoogtepunten moet vormen in het parlementaire jaar, omdat de regering verantwoording aflegt over de effectiviteit van behaalde (beleids)resultaten en de efficiëntie van het besteedde belastinggeld. Om hierover een scherp debat te kunnen voeren, is focus op een aantal specifieke onderwerpen nodig, zoals ‘de aantrekkelijkheid van het beroep van leraar’. Een onderwerp waarvoor het nog maar zeer de vraag is of het kabinet succesvol is, laat staan kan zijn met de manier waarop ze beleid hiervoor heeft georganiseerd.
Burgerpanel op Verantwoordingsdag Op 18 mei mochten honderd deskundige burgers zich tijdens de ‘ V100-Verantwoordingsdag ’ buigen over twaalf maatschappelijke thema’s. Dit burgerpanel, voor de tweede keer samengesteld, heeft zich een hele dag gebogen over begrotingen, jaarverslagen en beleidsdocumenten om vragen te bedenken die Kamerleden kunnen stellen in het Verantwoordingsdebat. Ik had de eer en het genoegen samen met een aantal andere onderwijsprofessionals uitgenodigd te zijn voor het thema ‘de aantrekkelijkheid van het beroep van leraar’. Een maatschappelijk belangrijk thema, zeker omdat alleen al in het primair onderwijs het lerarentekort snel oploopt. Dit lerarentekort is in 2022 maar liefst 4.100 voltijds leraren en schoolleiders. Dit tekort kan volgens de PO-Raad oplopen tot 11.000 voltijdsbanen in 2027. Gebrek aan leraren leidt tot gebrek aan onderwijskwaliteit – met alle gevolgen van dien voor mens en maatschappij.
Vaag beleid Het kabinet is dan ook terecht ambitieus als het om dit thema gaat en verwoordt haar algemene doelstelling als volgt: “De kwaliteit van het onderwijs wordt gewaarborgd door de beschikbaarheid van voldoende personeel van voldoende kwaliteit voor alle onderwijsdeelnemers.” En vervolgens wordt het vaag. Voor Kamerleden – en daarmee voor de samenleving – is het onduidelijk wat “voldoende personeel” exact inhoudt, laat staan wat de “voldoende kwaliteit” van dit onderwijspersoneel dan precies moet betekenen. Ondertussen gaat minister Slob wel flink aan de slag om deze doelstelling om te zetten naar resultaten en effecten. Daarvoor maakt hij gebruik van onder andere de ‘ Lerarenagenda 2013-2020 ’, het ‘ Plan van aanpak lerarentekort ’, het ‘ Bestuursakkoord 2014-2020 ’ voor het primair onderwijs, de ‘ Operatie Regels Ruimen ’, de nieuwe Wet op het beroep van leraar en het lerarenregister en nog meer beleids- en subsidiemaatregelen. Soms heeft de minister de leiding, een andere keer zijn dat schoolbesturen en hun sectorraden. Maar op andere momenten vraagt de minister juist aan leraren om zelf maatregelen te nemen en hun beroep verder te professionaliseren. Enkele gemeenten, vooral in de Randstad, bemoeien zich ook nog eens met het thema om de regionale arbeidsmarkt voor leraren positief te beïnvloeden. En zo ontstaat het beeld van een beleidsmatige ratjetoe. Na een dagje spitten tussen de Haagse documenten kan ik eerlijk gezegd tussen de beleidsmatige bomen het bos niet meer zien.
Gebrek aan regie Hoe kun je als minister doelgericht werken aan het aantrekkelijker maken van het beroep van leraar zonder centrale regie te voeren? Regie via een integraal en samenhangend beleidsplan in plaats van versnipperd beleid. Regie door meetbare doelstellingen en gestructureerde, navolgbare voortgangsrapportages. Maar ook regie door prioriteiten te stellen: als alles in de onderwijsbegroting belangrijk is, is niks belangrijk. Dus ook het aantrekkelijker maken van het beroep van leraar niet. En dan heb ik het nog niet eens over de financiële middelen die gepaard gaan met alle goedbedoelde plannen. Ik kan me niet voorstellen dat het efficiënt is om zoveel acties en geldpotjes naast elkaar uit te voeren. De kans op overlap tussen de genoemde beleidsstukken is alleen al theoretisch enorm.
man-3368474_1280
Chefsache en deltaplan Begin maart schreef ik in Trouw dat het tijd is om de aanpak van het lerarentekort tot ‘chefsache’ te verklaren. Ik pleitte ervoor om deze aanpak onder directe regie van premier Rutte te plaatsen. Rutte zou samen met Slob ‘gezamenlijk met de gehele onderwijssector tot een stevig en meerjarig deltaplan kunnen komen.’ Van die stelling van toen ben ik nu alleen maar meer overtuigd na een dagje Kamerwerk.
Aanpakken van het lerarentekort, positief geformuleerd het aantrekkelijker maken van het beroep van leraar, begint met een lange termijnvisie. Gevolgd door een coherent deltaplan met draagvlak bij zowel werkgevers als werknemers en voldoende financiële middelen om échte, meetbare resultaten te kunnen boeken. Een deltaplan met aandacht voor zowel de instroom en opleiding van nieuwe leraren, als de professionalisering en doorgroeimogelijkheden van zittende leraren als het voorkomen van uitval van deze leraren richting andere sectoren of vanwege ziekte. De sector snakt daarnaar, getuige de vele stakingen het afgelopen jaar in het primair onderwijs en de aanhoudende onrust in het primair onderwijs.
Op 24 mei voelt de vaste Kamercommissie voor Onderwijs minister Slob hierover stevig aan de tand. Ik hoop dat ze hem niet alleen goed bevragen, maar zo nodig ook in de vorm van een motie een concrete opdracht meegeven. Want nog langer doormodderen op deze manier kan ons land zich niet veroorloven.
Dave Ensberg-Kleijkers Voorzitter College van Bestuur van Stichting Biezonderwijs
Cc-foto: Atelier Pro , Pixabay

Meer over:

opinie
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (13)

Kopinhetzand
Kopinhetzand24 mei 2018 - 8:52

Regie van de minister ontbreekt? Is er überhaupt sprake van regie? Al kabinetten lang moddert het onderwijs voort met als dieptepunt het non-beleid van minister Dekker. Het is slechts aan de groep PoInActie te danken dat men nu enigszins wakker is geworden.

Minoes&tuin
Minoes&tuin24 mei 2018 - 8:17

Die regie hebben ze in Den Haag reeds lang uit handen gegeven. Die bestaat er enkel nog in een doel te stellen met daarbij een zakje geld dat niet geoormerkt is. Men weet niet eens meer waar het blijft.

3 Reacties
DanielleDefoe
DanielleDefoe25 mei 2018 - 12:51

De visie van Rutte of het ontbreken daarvan verandert niets aan het fenomeen dat er ook niet genoeg mensen bereid zijn om zich te laten opleiden tot docent en dat beroep ook te gaan/blijven uitoefenen. Zeker de mannen laten het massaal afweten.

Minoes&tuin
Minoes&tuin26 mei 2018 - 17:51

DanielleFefoe Toen er een paar jaar geleden een zak geld nijging voor het aannemen van leerkrachten waren er nog mannelijke leerkrachten die geen aankonden vinden. Er werd niet een nieuwe leerkracht aangenomen. Inderdaad is het gevolg dan dat ze iets anders gaan doen en niet blijven afwachten. Ook is het niet besteed aan verhoging salarissen leerkrachten. Het is gewoon verdwenen en niemand kon zeggen waaraan het besteed is.

DanielleDefoe
DanielleDefoe27 mei 2018 - 7:51

Verdwenen is een groot woord. Dat geld hebben veel scholen nodig gehad om andere gaten te vullen bv vate lasten en achterstallig onderhoud. Het aantal én het aandeel jongens dat de opleiding tot basisschoolleraar (pabo) volgt stijgt wel weer, maar het merendeel komt niet voor de klas maar gaat advies- of managementwerk doen. Het totale aantal pabostudenten was gekelderd na 2005 en we zijn nog niet terug op het oude niveau.

DeRedeMist
DeRedeMist23 mei 2018 - 16:19

Er zijn gewoon geen mensen meer over die willen werken. Daardoor zijn er te weing leraren, te weinig mensen in de zorg, te weinig mensen in de bouw, in de ICT, in de transportsector, in de landbouw en ga zo maar door. Er zijn echter tegelijkertijd mensen zat die kunnen werken. En dat is waar de oplossing vandaan moet komen, mensen die niet kunnen werken goed onderhouden, mensen die niet willen werken niets geven Dus Afschaffen van de Bijstand en drastisch inperken van de duur van de WW. Dan daarna de uitkeringen voor mensen die niet kunnen werken omhoog met strenge maar rechtvaardige toegangscriteria. En dan zul je zien dat ineens de tekorten aan leraren, verzorgenden, vrachtwagenchauffeurs, tomatenplukkers en zo verder oplossen als sneeuw voor de zon.

1 Reactie
DaanOuwens
DaanOuwens23 mei 2018 - 19:18

@ DeRedeMist Jij schrijft: En dan zul je zien dat ineens de tekorten aan leraren, verzorgenden, vrachtwagenchauffeurs, tomatenplukkers en zo verder oplossen. Nogal dom idee. Er is niet een tekort aan mensen die leraar willen zijn er is een tekort aan mensen die leraar kunnen zijn. Zij beheersen het vak niet. Er is ook geen tekort aan mensen die verzorgende willen zijn. Er is een tekort aan mensen die weten hoe je wonden kunt behandelen, injecties moet toedienen en zo voorts. Er is ook geen tekort aan mensen die vrachtwagenchauffeur willen worden. Maar er zijn geen mensen die niet werken met groot rijbewijs, vakbekwaamheid en code 95. Er zijn vermoedelijk wel mensen die geen tomatenplukker willen worden. Voor 9 euro per uur 36 uur per week voor maximaal 3 maanden werk. En daarna weer werkloos. En dan nog neemt een tuinder liever Polen omdat hij die voor nog minder dan 9 euro per uur zwart kan laten werken. Ga zelf eens 3 maanden tomatenplukken en schrijf dan nog eens een dergelijk tekstje, dan weet je zelf waarover je het hebt.

Karingin
Karingin23 mei 2018 - 14:47

Sorry hoor maar met Rutte ga je zeker de oorlog niet winnen. Die doet niet aan visie, laat staan voor de lange termijn.

DaanOuwens
DaanOuwens23 mei 2018 - 14:12

Een flink aantal jaar geleden had ik een discussie met een professional. Een directeur van een academisch ziekenhuis waar 2500 HBO-verpleegkundigen werkten volgens de professional, waarvan jaarlijks 10 % vertrok bij het ziekenhuis. Er moesten dus jaarlijks 250 nieuwe verpleegkundigen komen Daarvoor moest de lokale HBO-verpleegkunde de oplossing leveren. Op de HBO startten ieder jaar 150 HBO-verpleegkundige leerlingen. Daarvan haalde na 4 jaar 50 % het diploma, van deze diplomeerden leerlingen ging 50% in een ziekenhuis werken, in het gebied waren 10 andere ziekenhuizen. Kortom er waren jaarlijks 250 nieuwe verpleegkundigen nodig van school en in potentie beschikbaar voor het ziekenhuis waren maximaal 33 leerlingen. Toen de professional toch beweerde dat een HBO-verpleegkundigen de enige oplossing was heb ik besloten dat de inbreng van de professional niet relevant is. Ik moest hieraan denken toen ik dit verhaal las. Er moet wel degelijk iets gebeuren om goede mensen voor de klas te krijgen, maar de professionals hierbij een belangrijke rol geven lijkt mij onverstandig.

BartP2
BartP223 mei 2018 - 12:42

Lerarentekort in het primaire onderwijs... Ik ben totaal niet op de hoogte van de huidige situatie, maar ik heb jarenlang geluiden opgevangen van starters die geen vaste baan konden krijgen en in een invalpool belandden. Is daar al verbetering gekomen inmiddels? Een stukje baanzekerheid voor starters?

2 Reacties
Peterrr3
Peterrr323 mei 2018 - 16:46

Nee, dat is dus het probleem. Veel afgestudeerden verdwijnen hierdoor uit het onderwijs.

Minoes&tuin
Minoes&tuin26 mei 2018 - 17:52

Nee, het geld dat daarvoor vrijgemaakt is, is verdwenen als sneeuw voor de zon. Dat krijg je als niets geoormerkt wordt.

Peterrr3
Peterrr323 mei 2018 - 11:53

De cijfers zijn al heel zorgelijk, maar als ik het verhaal van Dave Ensberg-Kleijkers maak ik me nog veel meer zorgen. Ik heb niet het idee dat er snel iets gaat veranderen op een positieve manier.