Racisme is...

‘We hebben in Nederland veel instanties en procedures om vrijheid en gelijkheid te beschermen en bevorderen. Daar mogen we trots op zijn. Echter, onze reflectie en bewustzijn over racisme in onszelf en onze samenleving loopt daarbij nog achter. We schrikken van het woord ‘racisme’ en willen graag geloven dat het zich beperkt tot enkele extreme uitwassen. Menig dialoog over racisme verzandt in abstracte filosofische discussies of juist in ordinaire partijtjes moddergooien’, aldus criminoloog en fotograaf Lydia de Leeuw Met de fotoseries “Racisme is…” hoopt zij ‘reflectie en discussie los te maken rondom de wat meer sluimerende verschijningsvormen van racisme dat – net als in iedere samenleving – in Nederland een rol speelt. Hoe zien Jan, Mohammed en Sharissa ‘met de pet’ racisme in onze samenleving?’

“Racisme is….als blanke mensen beslissen dat het wel meevalt met racisme in Nederland.”

“Racisme is….dat Nederlanders voor gaan bij het solliciteren. Zij maken meer kans. Wij mogen alleen maar schoonmaken. Schoonmaken, schoonmaken, schoonmaken. Dat vind ik erg. Ik ben kapster maar kan in Nederland alleen maar werk krijgen als schoonmaakster.”

“Racisme is…wanneer een vriend van me, die donker is, mensen een vraag stelt en die mensen vervolgens hun antwoord aan mij richten en hem negeren. Ik heb ze daarop wel gecorrigeerd. Dat is racisme.”

“Racisme is…..uitgaan met vrienden en wakker worden in een politiecel. Ik besloot na een avond uit, nu een jaar geleden, naar huis te lopen en liet mijn auto op de parkeerplaats staan. Op weg naar huis ben ik gevallen en raakte ik bewusteloos. Toen ik bijkwam, lag ik in een politiecel, opgesloten. Ik had een open wond onder mijn kin, maar ben niet naar het ziekenhuis gebracht. Ik had medische zorg nodig, maar in plaats daarvan werd ik opgesloten. De politie had geld van me afgenomen en een boete in mijn broekzak gedaan. Mijn bloed zat nog aan de bon. De plek van de wond is nog steeds pijnlijk en zichtbaar. Als ik gewond ben, verdien ik het om eerst behandeld te worden. Niemand heeft het recht om zijn hand in mijn zak te stoppen en mijn geld te nemen. Ik had niet gedacht dat dit in Nederland kon gebeuren. En ik geloof dat als ik blank was geweest, niet zo met mij was omgegaan.”

“Racisme is….mijn zesjarige kleindochter die zegt ‘Wilders heeft gelijk; de Marokkanen moeten het land uit’. Ik vroeg haar waarom ze dat zei. Daarop antwoorde ze dat een Marokkaanse klasgenootje steeds tussen haar en haar vriendje komt. Dan vraag ik me af; hoe gaat dit doorwerken in haar toekomst? Hoe denkt ze over 10 jaar?”

“Racisme is….het uitsluiten van mensen op grond van huidskleur, godsdienst, ras, geaardheid en andere eigenschappen. Het is wanneer mensen elkaar niet als gelijke zien, terwijl we allemaal mensen zijn. We gaan allemaal een keer dood. Af en toe steekt het [racisme] de kop op. Je denk dat het niet bestaat en dan wordt het ineens weer zichtbaar. Ikzelf let er niet op, maar weet wel dat het is. Subtiel komt het voor.”

“Racisme is….niet iets waar ik zelf mee te maken heb gehad. Ik heb op veel plaatsen gewoond; Rotterdam, Den Haag, Suriname, en nu Amsterdam. En gelukkig heb ik nooit wat van racisme gemerkt. Als je zelf lekker in je vel zit, valt het je minder op, denk ik. Als je anders gaat kijken, zie je het misschien wel. En als je anderen waardeert, krijg je dat ook terug.”

“Racisme is….op basis van je huidskleur voor racist worden uitgemaakt.”

 

“Racisme is….iets wat me vaak aan het lachen maakt; het is gewoon zo laag bij de grond dat ik erom lach. Je moet iemand eerst leren kennen, voordat je kunt oordelen. Als je je goed gedraagt, is er niks aan de hand. Als je je misdraagt en vervolgens op een bepaalde manier behandeld wordt, moet je niet roepen ‘racisme!’. Ik heb 20 jaar in New York gewoond en ben met weer terug in Nederland. Daar is iedereen New Yorker. Hier mis ik dat gevoel.”

“Racisme is….wat ik meemaak als omgekeerd racisme, wanneer ik namen genoemd wordt op straat. Je moet een ander behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden, vind ik.”

“Racisme is….maar net hoeveel je je ervan aantrekt. Wanneer je door de stad loopt, hoor je van alles. Ik heb er geen moeite mee. Je moet balanceren. Als iemand iets in m’n gezicht zegt, is het anders dan wanneer je gewoon terloops wat hoort.”

“Racisme is….iets wat ik in mijn jeugd aan den lijve heb ondervonden. Ik ben half buitenlands, al zie je dat waarschijnlijk niet. Op basis daarvan werd ik gediscrimineerd en mochten sommige kinderen zelfs niet met mij spelen. In de opvoeding van mijn kinderen en nu ook kleinkinderen leg ik grote nadruk op het feit dat iedereen gelijk is. Ik heb racisme ervaren, maar heb me er niet door laten vormen. Eens regende het en deed ik een doek om mijn hoofd. Ik vroeg aan mijn kleindochter waar ik op leek. Toen ze ‘roodkapje’ zei in plaats van ‘moslima’ wist ik dat ik iets goed gedaan heb.”

“Racisme is….dat de buitenlanders de beroerde baantjes doen; dat viel me meteen op toen ik voor het eerst in Nederland aankwam. Hoe kunnen mensen zo verrast zijn, wanneer buitenlanders foute dingen doen. Wij zijn allemaal mensen. Wat is het verschil? Niemand wil me helpen om een visum te krijgen. Mensen zijn allemaal gelijk and we zouden overal moeten mogen leven.”

“Racisme is….iets wat ik overal zie en wat tot uiting komt in de zwarte piet discussie. En dan schijn ik ineens aan de ‘witte kant’ te staan. Ik ben me ervan bewust hoe er op mij gereageerd wordt; dat wordt bepaald door hoe ik eruit zie. Racisme is heel defensief. Het is een muur zetten om een ‘inner circle’.”

“Racisme is….niet altijd in iemands gezicht te zien. Het leeft overal. Racisme zit aan de binnenkant. Iemand kan naar je glimlachen, maar anders over je denken.”

“Racisme is….iets wat me boos maakt, wanneer iemand er door wordt geraakt. Zelf heb ik gelukkig nog nooit met racisme te maken gehad.”

“Racisme is….hokjesgeest.”

“Racisme is….iemand raar aankijken wanneer hij (nog) niet goed Nederlands spreekt. Racisme maakt onze samenleving verbitterd en creëert wantrouwen.”

“Racisme is….iets waar ik geen last van heb. En ik woon al veertig jaar in Nederland.”

“Racisme….zou ik vijf jaar geleden als witte supremacie omschreven hebben. Maar met die definiëring kun je niet zoveel. Nu zou ik zeggen dat racisme een geinstitutionaliseerde denkfout is, die ook geinstitutionaliseerde gevolgen heeft. Het raakt alle bevolkingsgroepen. Heti s iets wat we ons inbeelden. Het is maakbaar en daarmee ook onmaakbaar. We moeten toe naar het ‘ontdenken’ ervan.”

“Racisme….creëert menigten en maakt het moeilijk voor nieuwkomers om te integreren.”

“Racisme is….dat ik weggestuurd werd bij het IND toen ik daar alleen naar ging, terwijl ik wel geholpen werd toen ik met een Nederlandse vriend terug ging. Waar zijn mensen zo bang voor? We komen maar één keer ergens aan en we gaan één keer weg. We gaan niet miljoenen keren arriveren.”

“Racisme is als er teveel naar mensen wordt geluisterd die zich beter voelen dan anderen op grond van kenmerken waar die anderen niets aan kunnen doen. Ik vind het heel belangrijk om op te komen tegen racisme. Moeilijker vind ik discriminatie of ongelijk behandelen op religie. Dat debat ligt vind ik genuanceerder, omdat mensen voor een religie kunnen kiezen. Ik kies daarbij zelf voor de wetenschap, als ik iets geloof, dan weet ik het juist niet. Dat wil ik ook mogen uitdragen. Iedereen mag van mij zijn eigen geloof kiezen. Niemand is minderwaardig aan een ander en beledigen mag ook niet.”

Deze foto serie verscheen op het weblog van Lydia de Leeuw: A Second Glance