Raadsleden die wegblijven bij vergaderingen

Soms zie je in de lokale politiek iets gebeuren waarvan je voelt: dit raakt niet alleen aan één persoon of één gemeente, maar aan een bredere norm die we als samenleving dreigen kwijt te raken. Het gaat dan niet om links of rechts, niet om coalitie of oppositie, maar om de essentie van politieke verantwoordelijkheid. Die essentie staat onder druk wanneer een gekozen volksvertegenwoordiger zich langdurig onttrekt aan het politieke proces, terwijl het mandaat, de positie en de vergoeding in stand blijven.

Ik zie dit niet als een incident van één politicus of één stad, maar als een voorbeeld van iets wat we breder moeten adresseren: de vraag wat we mogen verwachten van iemand die namens ons gekozen is. Ik geloof oprecht in radicale actie. Maar ik geloof ook dat politiek iets anders vraagt dan actievoeren alleen.

Twee soorten vertegenwoordiging, maar geen verwisselbare rollen
Er bestaat zoiets als maatschappelijke vertegenwoordiging: mensen die de frustratie, de angst en het verlangen naar verandering van groepen burgers verwoorden. Dat is waardevol. Activisten, pleitbezorgers en kritische burgers vervullen die rol.

Daarnaast bestaat politieke vertegenwoordiging: een gekozen volksvertegenwoordiger die aanwezig is waar besluiten genomen worden, die deelneemt aan het debat, die verantwoordelijkheid draagt voor de hele bevolking en niet alleen voor een achterban. Dat is een zwaardere, institutionele rol die niet selectief kan worden ingevuld.

Het probleem begint wanneer iemand wel de eerste rol pakt maar de tweede laat liggen, terwijl iemand formeel nog steeds de politieke functie bekleedt.

Een activist kan tijdelijk wegblijven. 
Een politieke volksvertegenwoordiger kan dat niet zomaar, zonder het mandaat te schaden. Protest is waardevol, maar geen excuus om je taak niet uit te voeren.

Stevig protest kan een krachtig signaal zijn. Maar protest heeft betekenis wanneer degene die staakt ook de consequenties draagt. Een werknemer die staakt, accepteert dat het werk stil ligt en het loon tijdelijk stopt.

In de politiek werkt dat anders. Als een raadslid of kamerlid langdurig wegblijft maar wel de positie behoudt, ontstaat een democratisch vacuüm. Er is dan geen stem op de plek waar die hoort te zijn. Debatten gaan door, besluiten worden genomen, maar de vertegenwoordiging ontbreekt.  En een lege stoel vertegenwoordigt niemand, ongeacht hoe oprecht of principieel de intentie ook is.

Links-progressief en verantwoordelijkheid gaan samen
Als iemand die stevige linkse en progressieve waarden verdedigt, vind ik dat onze beweging zich moet onderscheiden door geloofwaardigheid. Wij kunnen het ons simpelweg niet veroorloven om symboliek te verwarren met verantwoordelijkheid. Extreemrechts gedijt bij elk beeld van “links dat alleen maar protesteert en wegloopt”. Daarom moeten we juist laten zien dat wij staan voor principe én plichtsbesef, ongeacht hoe andere partijen hun verantwoordelijkheid invullen.

Het maakt niet uit welke partij het is, welke stad het is of hoe begrijpelijk de woede over het klimaat, armoedebeleid of ongelijkheid ook is. Politieke verantwoordelijkheid is niet optioneel. Het hoort bij de functie. Een mandaat is geen persoonlijk bezit, maar een tijdelijke taak namens echte mensen.

Een democratisch vacuüm schaadt altijd de inwoners
Wanneer een politicus langdurig afwezig is maar de positie houdt, blijft er een leegte achter in besluitvorming. Niet voor de partij, maar voor de mensen die vertegenwoordigd zouden moeten worden. De democratie kent geen “pauzeknop”, ook niet bij principiële acties.

Het gaat niet om motief, maar om effect. En het effect is dat mensen geen stem hebben op cruciale momenten.

Een volksvertegenwoordiger hoeft niet foutloos te zijn. 
Iemand hoeft niet altijd mee te bewegen, maar moet wel verschijnen.  Activisme vertegenwoordigt een gevoel.  Politieke vertegenwoordiging vertegenwoordigt een samenleving. Die twee liggen dicht bij elkaar, maar zijn niet uitwisselbaar. En precies daarom is een langdurig lege stoel geen vorm van verzet,  maar een leeggelopen mandaat. Ongeacht de stad, ongeacht de partij,  ongeacht het principe.

Stevig, maar eerlijk: wie gekozen wordt, moet aanwezig zijn
Politiek kan luid zijn. Politiek mag schuren. Politiek mag fel, uitgesproken en idealistisch zijn. Maar politiek moet ook aanwezig zijn. Democratie functioneert niet wanneer symboliek het overneemt van verantwoordelijkheid.

Dat zou de norm moeten zijn. Niet alleen bij ons in de links-progressieve hoek, maar voor iedereen die namens anderen gekozen wil worden.