'Progressief midden moet tweekoppig monster verslaan'

Toekomstige generaties betalen de rekening voor de angstige behoudzucht van VVD en CDA. Of het nu gaat om gemis van sociaal-economische hervormingen, of aantasting van liberale vrijheden, ik vrees dat de conservatieve coalitie zal kunnen rekenen op steun van de SP.

Collega Roemer is er trots op dat de hervormingen die het kabinet Rutte-Verhagen niet aandurft, “steeds vaker als SP-elementen uit het regeerakkoord omschreven worden.” Zo zei hij tijdens het debat over de regeringsverklaring. Hij wees op het ontslagrecht en de WW, maar had wat mij betreft ook de AOW in dit rijtje kunnen opnemen. Ik begrijp zijn euforie, maar deel die geenszins. Het is zacht gezegd opmerkelijk dat Rutte en Verhagen de behoudende agenda van de PVV, en dus ook van de SP, hebben overgenomen. Nog even, en de PVV-kiezers kunnen terug naar de SP. Geen misverstand, dat gun ik collega Roemer van harte.

Waar Rutte de aanscherping van het strafrecht en zijn asiel- en migratiebeleid nodig heeft om tot zeventien zogenaamde hervormingen te komen, mis ik de hervormingen die er echt toe doen. Op de arbeidsmarkt, om 1,2 miljoen mensen die aan de kant staan, aan het werk te helpen. Op de woningmarkt, om huurders én kopers een kans te geven op een betaalbaar huis. Het is de volgende generatie die de rekening betaalt. Met instemming van de SP, die wil vasthouden aan verouderde systemen, die een dynamische en innovatieve economie in de weg staan. En aan verworven rechten, die de belangen van de huidige generatie beschermen, maar onze kinderen opzadelen met een erfenis met torenhoge successierechten. Een gemiste kans.

Het kabinet van VVD en CDA is nou niet bepaald het toonbeeld van vrijzinnigheid. Liberale verworvenheden staan op de tocht. Van nature zijn de SP en D66 ook hier geen bondgenoten. De VVD en D66 waren dat wel. Waar het ging om zelfbeschikking, zoals bij euthanasie, trokken wij samen op. En vonden wij de partij van collega Roemer tegenover ons.

Mark Rutte voerde campagne met de slogan: ‘shoppen is ook zondagsrust’. De posters waren nog niet uit het straatbeeld verdwenen, of die belofte werd al weer gebroken. Ongetwijfeld tot vreugde van collega Roemer, die eerder samen met de SGP het initiatief nam om het winkelen op zondag te beperken. Dat initiatief krijgt nu dus steun van de VVD. Een innige omhelzing van liberalen, socialisten en de SGP. Is dat voor de kiezer nog te begrijpen?

We leven in politiek onstuimige tijden. Met verwarring over de begrippen links en rechts, over wat progressief is en conservatief. En over de vraag of dit begrippenkader überhaupt nog bruikbaar is. In die onstuimigheid is een tweekoppig monster gebaard, een kabinet dat links populisme en rechts populisme in zich verenigt, het slechtste van twee werelden. Beide verscherpen de tegenstellingen. Beide zijn conservatief, niet gericht op de toekomst. De vernieuwing zal moeten komen vanuit het midden. Het progressieve midden, waar de bruggen geslagen moeten worden en de kloof naar de volgende generatie gedicht.

Dit artikel werd 11 november geplaatst in NRC, tegelijkertijd met een bijdrage van Emile Roemer.