Privatisering een gevaar voor de veiligheid

Het Rathenau instituut trekt aan de bel over de veiligheid in Nederland. In zijn rapport ‘Verstand op veilig’ waarschuwt het instituut voor het verdwijnen van essentiële kennis bij de instituten die de Nederlandse overheid adviseren over veiligheid. Dat komt vooral door de druk op die instellingen om meer geld uit de private sector te halen.

De rol van die instellingen, zoals het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), het KNMI en het Nederlands Vaccin Instituut (NVI), in het veiligheidsbeleid valt volgens het Rathenau Instituut niet te onderschatten:

Het waarborgen van de veiligheid van burgers is een kerntaak van de overheid. Deze taak is georganiseerd in een wijdvertakte calamiteiteninfrastructuur. Zodra er zich een calamiteit voordoet, komt er een keten van overheden, inspectiediensten en publieke kennisinstellingen in beweging. De organisaties die onderdeel zijn van deze calamiteiteninfrastructuur staan 24 uur per dag klaar om omvang, oorzaak en gevolgen van een ramp in kaart te brengen, en degenen die de ramp moeten bestrijden met raad en daad bij te staan. De specifieke kennis die hiervoor nodig is, is in de loop der jaren belegd in aparte kennisinstellingen.

De positie van die instellingen is de afgelopen twintig jaar sterk veranderd. Privatisering en verzelfstandiging werd gevolgd door een afname in hun basisfinanciering of een uitbreiding van het takenpakket bij gelijkblijvende financiering. Daardoor werden ze meer en meer afhankelijk van financiering door private partijen en werd de vraag van die partijen primair bepalend voor de kennis die de instelling ‘in huis’ moet hebben. Volgens het Rathenau Instituut kan dat ertoe leiden dat de kennisfunctie van de instelling wordt uitgehold: kleine specialismen dreigen te verdwijnen, of vernieuwing en verbetering van bestaande testen blijft achterwege.

Door nauwelijks de vraag te stellen (en te beantwoorden), wat nu eigenlijk tot de kerntaken van de instellingen behoort, en hoe deze kerntaken beoordeeld kunnen en moeten worden, lijken de instellingen speelbal te worden van toevallige voorkeuren en ongecontroleerde machtsverhoudingen. De onderzoeksinspanning van de kennisinstellingen dreigt meer gedreven te worden door incidenten en wisselende prioriteiten en loyaliteiten, dan door weloverwogen keuzes in het licht van veiligheidsbeleid.

Het Rathenau Instituut pleit er dan ook voor dat de publieke veiligheid, de kernfunctie van deze instellingen, weer centraal moet komen te staan.

Lees hier het rapport Verstand op veilig