Prinsjesdagdebat: De rijtoer was spannender

Dit jaar werd het Prinsesdag debat voor het eerst door de NOS georganiseerd. De fractieleden van de zes grootste partijen – VVD, PvdA, SP, CDA, D66 en PVV – waren hiervoor uitgenodigd. Even leek het alsof de verkiezingen voor de deur staan, zo fel was de toon. Lees hieronder het live verslag.

Live verslag:

Het debat opent met een man die al drie jaar werkloos is. Hij wil dolgraag weer aan het werk, maar is te oud. De prangende vraag voor het kabinet: Hoe komt hij weer aan het werk?

CDA-leider Buma en PVV-leider Wilders pleiten voor belastingverlaging. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zegt dat dat niet zo makkelijk gaat. Een open deur voor Wilders om er vol in te gaan. De PVV-leider zegt dat het geld gaat naar Griekenland en Ontwikkelingssamenwerking. Zijlstra zegt dat het kabinet juist hervormingen doorvoert.

Buma biedt tegengas aan Wilders door te zeggen dat Europa niet het probleem is, omdat de crisis in Europa inmiddels voorbij gaat maar niet in Nederland. Hij vraagt of Wilders eventueel wil samenwerken, maar daar gaat de PVV-leider niet op in. “Discussiëren met u is altijd zo moeilijk omdat u nooit ingaat op vragen” zegt Buma tegen Wilders: “Bent u bereid mee te werken aan alternatieven?” vraagt hij nogmaals. Wilders antwoordt wederom met een reeks jij-bakken.

Wilders herinnert aan de verkiezingsaffiches van de VVD die belastingeverlaging beloofden. Zijlstra stelt dat de hervormingen van de arbeidsmarkt er op gericht zijn het makkelijker te maken oudere werknemers aan te nemen. Werknemers zoals de man aan het begin van het debat, die niet aan het werk komt omdat hij te oud is.

Pechtold zegt dat die hervormingen steeds uitgesteld worden, nu weer tot 2016. Hij pleit daarom voor fiscale prikkels om het voor de werkgever interessant te maken oudere werknemers in dienst te nemen. Als voorbeeld van een andere prikkel noemt hij maatregelen die de bouw stimuleren.

Samsom zegt dat er gerichte investeringen moeten komen, dat er vandaag een Nationaal investeringsinstituut is opgericht. De akkoorden, zoals het woonakkoord, leiden tot meer projecten: met hard werken komen we er wel, aldus de PvdA-leider.

SP-leider Emile Roemer komt na een kwartier aan het woord. De woorden van zijn voorgangers zijn niets anders dan ‘allemaal woorden’, aldus Roemer. ‘Terwijl het hervormen van afbraak is’. Hij noemt een aantal voorbeelden van pogingen om de bouw aan het werk te helpen die door het kabinet zijn afgewezen. Volgens hem kostten de plannen van het SP helemaal niets.  Samsom interrumpeert hem: ‘Dat koste 1,75 miljard.’

Samsom: “Als we maar een procent van dat enorme pensioenvermogen in Nederland investeren, is de bouw er weer bovenop.” Pechtold reageert hierop met: “U kijkt weer naar anderen, kijk naar wat u zelf kunt doen, naar de knoppen waar u aan zit.”

Buma maakt zich zorgen om de omzet van winkels in de grenssteken. Daar daalt de omzet omdat Nederlanders naar het buitenland gaan om alcohol te kopen, omdat het kabinet de accijnzen verhoogt. Wilders haalt de JSF aan. Hij zegt:

Wat ik aan de VVD en de PvdA wil vragen: weet u wat de mensen thuis niet snappen? Terwijl u de mensen werkloos laat worden, dat u in deze tijd miljarden aan de JSF betaalt. Hoe kunt u dat uitleggen?”

SP-leider Emile Roemer haalt daarop fel uit naar het kabinet. Hij haalt een oud PvdA-spotje aan waarin de partij zich afvraagt ‘Gaan we zorg verlenen of de JSF kopen?’ Roemer noemt een reeks cijfers, maar wordt afgekapt door Ferry Mingele. “Dit zijn niet de Algemene Beschouwingen”, aldus de presentator.

In het publiek zit Marjet Winsemius, van een stichting voor werkende ouders. Daarnaast zit Anne Zijlmans, die werkt in schuldhulpverlening. Beiden noemen voorbeelden van mensen die in de problemen komen. Zijlmans wil dat de overheid mensen leert budgetteren.

Samsom zegt dat hij de verhalen herkent uit de tijd dat hij zelf als schuldhulpverlener werkte. Er is een groep die er niet meer bovenop komt, daar is 100 miljoen voor vrij gemaakt. Dat is niet genoeg – maar het is al een beetje. Roemer zegt dat hij uit het onderwijs komt en dat leren budgetteren een belangrijke zaak is. Het grote probleem is echter dat mensen buiten hun schuld in de problemen komen. Het duurt vaak maanden voordat ze bij de schuldhulpverlening terecht komen. Hij noemt voorbeelden van mensen die werkloos geworden zijn. “Wij doen te weinig aan hulpverlening en voorlichting.”

D66-leider Alexander Pechtold stipt aan dat de schuldhulpverlening het laatste station is. Pechtold: “Dan is het al te laat. Het gaat om werk vinden en dat werken loont. Het is nog steeds dat de keuze wordt gemaakt om maar geen derde of vierde baan te nemen. Terwijl het leidt tot emancipatie. En er moet geïnvesteerd worden in onderwijs.”

“Het gaat niet om koopkrachtplaatjes” zegt Pechtold. Het gaat om mensen aan het werk halen. Ons onderwijs staat niet op de nullijn stelt Samsom: U heeft het akkoord misschien nog niet gelezen. Samsom stelt dat de oppositieleden nog maar even moeten wachten totdat ze alle cijfers hebben bekeken. De Miljoenennota is immers pas vanmiddag bekend geworden.

Er ontstaat een woordenstrijd tussen Pechtold Samom, waarna Mingele het debat afkapt, omdat hij het niet meer kon volgen.

Mingele spreekt Zijlstra aan: “U bent het natuurlijk eens met Samsom.” Zijlstra beaamt dat: “Ja we investeren wat geld in het onderwijs, niet de 1,6 miljard die meneer Pechtold wil. Maar het is ook belangrijk om lichtpuntjes te zien. Zo trekt de huizenverkoop aan, bijvoorbeeld.”

Samsom vult Zijlstra aan. Het is de afgelopen 5 jaar heel zwaar geweest. Maar we zien nu wel dat we langzaam maar zeker aan het einde van het dal zijn gekomen, aldus Samsom. Hij noemt het woonakkoord en prijst D66-leider Alexander Pechtold voor zijn steun.

Wilders gaat er tegenin. Hij vraagt Samsom: “Welke lichtpuntjes?” Hij somt een reeks minpunten op en stelt dat het kabinet Nederland kapot bezuinigt en belast. 

Roemer: “De lichtpuntjes zijn sterren aan de hemel als ze buiten liggen te dromen. Dit kabinet maakt het er alleen maar erger op.” De SP-leider wijst op armoede onder kinderen. “Sommigen hebben niet eens elke dag warm eten.” Samsom toont zich zichtbaar geraakt door de opmerking van Roemer over kinderen. “Daarom geven wij minima 100 euro.”

Roemer: Meneer Samsom u neemt nu de taal van meneer Rutte over. Volgens Roemer gaan bijstandsgezinnen er tweeduizend euro op achteruit. Het wordt een welles-niettes discussie. Samsom zegt dat het niet waar is. 

Pechtold draait het debat uiteindelijk weer: De vraag is ‘hoe krijgen wij het vertrouwen terug? U laat problemen liggen. De huizenmarkt is een uitzondering’, aldus de fractievoorzitter van D66. 

Samsom komt terug door te stellen dat Pechtold het sociaal akkoord nog sneller wil doorvoeren. “Maar kijk nou eens of u een compromis kunt sluiten met de heer Roemer om bijvoorbeeld de duur van de WW te bekorten”, zegt Samsom. 

De PvdA-leider begint weer over het woonakkoord en noemt als voorbeeld dat daarna onrust inde samenleving losbarstte. “Iedereen moet het eens worden, niet alleen de politiek.” Pechtold interrumpeert Samsom: “Die onrust werd veroorzaakt door úw senator Duivesteijn!” 

Mingele wil van Zijlstra weten of wat er vandaag gepresenteerd is, in beton gegoten is. Zijlstra: “Wij staan altijd open voor alternatieven, maar we moeten niet het hele jaar politiek bedrijven op basis van de vraag of er een meerderheid voor in de Eerste Kamer is.”

Buma zegt dat alle zes partijen verantwoordelijkheid hebben maar de vraag is welke richting we uit gaan. Als het kabinet bereid is de richting te veranderen, dan ben ik een partner, maar anders ben ik het niet. Buma zet daarmee de deur tot samenwerking wederom op een kier.

Mingele vraagt aan Roemer of hij eventueel zaken zou kunnen doen met het kabinet. Roemer: “We doen niet mee aan rechts afbraakbeleid”, aldus Roemer. De SP-leider zegt dat zijn partij wel mee wil doen aan goede voorstellen. Maar in grote lijnen is het beleid rechts-liberaal, kijk naar de troonrede, dat gaan we niet steunen, aldus Roemer. 

PVV-leider Wilders herhaalt dat zijn partij dit kabinet op geen enkele manier gaat steunen. “Het gaat ons erom ze zo snel mogelijk naar huis te sturen. Wij gaan het verzet leiden”, aldus Wilders. 

Buma bekritiseerd Wilders vervolgens omdat hij Rutte in een interview een autist heeft genoemd. “Dat is een belediging voor alle mensen die die ziekte hebben, en de premier.” Wilders valt hem meteen in de rede: “Ik zeg wat ik wil.” Hierop ontstaat geschreeuw en is niets van wat de fractievoorzitters zeggen duidelijk verstaanbaar.

Samsom probeert opnieuw de partijen over te halen tot samenwerking. Hij ziet steun voor hervormingen. “Volgens mij gaan we er uit komen.”

Tot slot wordt de fractieleden van de oppositie gevraagd of ze dit kabinet willen laten zitten of liever nieuwe verkiezingen willen. Roemer wil “liever drie maanden stilstand dan vier jaar achteruit gaan”. Wilders wil het liefst morgen al nieuwe verkiezingen. D66-leider Alexander Pechtold zegt niet te gaan over de vraag of er verkiezingen moeten komen. Dat is aan het kabinet. CDA-leider Buma: “Als ze geen steun hebben, moete ze gewoon doen wat wij willen. Dan hoeven er geen verkiezingen te komen.” 

To zo ver het debat. Volgende week tijdens de Algemene Beschouwingen kunnen de fractieleden elkaar weer te vuur en te zwaard bestrijden.