Prijzenoorlog bij de supers luidt treurige neerwaartse spiraal in

De prijzenoorlog in de supermarkten is begonnen. Hij werd aangekondigd door Albert Heijn-topman Sander van der Laan. Hij zei zo’n duizend artikelen tot 20 procent in prijs te verlagen. Supermarktwatchers berekenden dat het om wel 1900 artikelen gaat. Een besluit met enorme gevolgen, voor ons, maar ook wereldwijd. Concurrent Jumbo pakt de handschoen op en gaat mee in de prijzenoorlog. Lidl zegt altijd de goedkoopste te willen blijven. De spiraal naar beneden is ingezet.

Het is bijzonder dat een retailketen als AH voor zoveel producten een structurele prijsverlaging kan realiseren. Door enorme winstmarges kan dit blijkbaar. AH adverteert met de slogan dat het op ‘de kleintjes blijft passen’. Het lijkt alsof Appie zeer begaan is met de overzichtelijkheid en draaglijkheid van de pijn van de kassabon voor de consument. Maar over de prijsvorming en de kosten van producent tot schap is AH volkomen ondoorzichtig. AH doet niet anders dan winstgevender zijn dan andere supers en meer markt veroveren. Op dit moment maken Europese retailers zich op om grote groeimarkten als India te veroveren. Daar worden de winsten voor ingezet.

Bij deze race naar nieuwe markten vallen nog al wat slachtoffers. Om te beginnen betalen de eigen werknemers hier de tol voor dit prijsoffensief en de expansiedrift. AH zal besparingen op de personeelskosten versterken. Het CNV waarschuwt voor toenemende leeftijdsdiscriminatie, waarbij 16-jarige parttimers worden ingezet voor iedereen die uit het jeugdloon groeit. En AH doet het steeds meer helemaal zonder personeel. Bij AH ToGo staan steeds meer zelfbedieningskassa’s in plaats van kassamedewerkers.

Tweede slachtoffer zijn de leveranciers. Zij worden door AH geprest tegen bodemprijzen te leveren. Leveranciers gaan zoeken naar kostenbesparingen. Die vinden ze door hun penibele situatie af te wentelen op hun toeleveranciers en hun werknemers. Arbeidsomstandigheden gaan achteruit en kosten om het milieu te sparen worden geschrapt. Gevolg: wereldwijd negatief sneeuwbaleffect. Dit raakt tuinders in Zimbabwe die sperziebonen leveren, wijnboeren in Portugal, cacaowerkers in Ivoorkust en onze bakkers en pluimveehouders, kortom elk stukje aarde waar grondstoffen vandaan komen. Het treft het personeel en hun gezinnen die afhankelijk zijn van werk bij leveranciers. De lijst is eindeloos, zeker als alle supers mee gaan stunten. De grootste klappen vallen dan natuurlijk aan de onderkant van de piramide, bij hen die de minste onderhandelingskracht hebben, en bij het milieu dat in grote delen van de wereld helemaal niet aan een onderhandelingstafel zit.

Maar ook wij zijn slachtoffer. AH zegt oog te hebben voor de benarde positie van de klanten: ‘We zien dat het leven duurder voor ze is geworden.’ Maar AH vertelt er in zijn marketing niet bij dat op niet al te lange termijn wij de rekening gepresenteerd krijgen van deze neerwaartse prijzenspiraal. We zijn immers allemaal ook werknemer, of werkgever, en we staan allemaal bloot aan de gevolgen van het afzien van investeringen in arbeidsomstandigheden en milieu. De palmolieleverancier levert goedkopere grondstof om nóg goedkopere margarine van te maken. Om meer oliepalmen te planten moet hij nog eens een fiks stuk bos kappen. De rekening voor ons komt dichterbij in de vorm van milieuschade en klimaatverandering.

Met het ontketenen van deze prijzenoorlog ondergraaft AH alle inspanningen van Nederland, groene bedrijven en maatschappelijke organisaties om te komen tot  eerlijke te prijzen voor boeren en producenten, eerlijke lonen en zorg voor het milieu. De drama’s in textielfabrieken in Bangladesh liggen nog vers in het geheugen. Door betrokken organisaties is uitvoerig uitgelegd hoe slechte arbeidsomstandigheden en lage lonen direct te wijten zijn aan de bodemprijzen in de textielsector. Het is onbegrijpelijk AH nu ook deze heilloze weg inslaat. Ook al geeft de crisis veel mensen een hoop problemen, AH zou er goed aan doen inzicht te geven in hoe al die verlokkelijke bodemprijzen tot stand komen. Geef consumenten een keus af te zien van meewerken aan het slachtofferen van zoveel betrokkenen bij een product.